Technologia uprawy marchwi na najwcześniejszy zbiór (cz. 1)

Najwyższe ceny uzyskuje się za najwcześniejszą marchew pęczkowaną. Im później dostarcza się marchew na rynek, tym niższe uzyskuje się ceny i większą konkurencję stanowi marchew bez naci. Przy zbiorze w najwcześniejszych terminach warunkiem powodzenia jest wybór wczesnej odmiany o szybko wybarwiających korzeniach, wczesny siew oraz stosowanie osłon, gdyż w tym okresie głównym czynnikiem limitującym wzrost marchwi jest temperatura.

 

Uprawa marchwi na najwcześniejszy zbiór pęczkowy możliwa jest na terenie całej Polski. Jeśli można jednak wybrać miejsce, w którym będzie prowadzona uprawa powinno się plantacje zakładać w rejonach, w których zimy są łagodne i krótkie. Szczególnie przydatne są rejony nadmorskie, gdzie zimy zazwyczaj są mniej mroźne i możliwa jest uprawa marchwi z siewu wczesnojesiennego. Również uprawa na południu i na zachodzie Polski bywa korzystniejsza niż na wschodzie Polski. W rejonach, gdzie tereny są pofałdowane, należy unikać pól położonych w obniżeniach, w których zbiera się zimne powietrze i tworzą się zastoiska mrozowe, a wegetacja rozpoczyna się później niż na innych terenach. Uprawiając marchew na polach lekko pochylonych, czy stokach powinno się wybierać wystawę południową, ewentualnie południowo-wschodnią lub południowo-zachodnią, gdyż gleba w takich miejscach szybciej się nagrzewa.

Szybkość nagrzewania się gleby jest bardzo ważnym czynnikiem, gdyż marchew zaczyna kiełkować, kiedy temperatura gleby wzrośnie powyżej1,3°C, praktycznie jednak zauważalne jest to powyżej temperatury 5°C, a dopiero temperatura powyżej 10°C zapewnia stosunkowo szybie i wyrównane wschody. Warto pamiętać, że najszybciej nagrzewają się gleby organiczne, torfowe, nieco wolniej mineralno-piaszczyste i piaszczysto-gliniaste. Temperatura gleby na wiosnę jest niższa niż temperatura powietrza o kilka stopni i zależy od pojemności cieplnej gleby. Im większa pojemność cieplna gleby, tym gleba wolniej się ogrzewa na wiosnę.

Szybkość nagrzewania gleby zależy w dużej mierze od zawartości materii organicznej i pojemności wodnej. Do podniesienia temperatury wody o 1°C potrzeba prawie sześciokrotnie więcej ciepła niż do podgrzania samej gleby bez wody. Dlatego gleby o dużej pojemności wodnej i małej pojemności powietrznej wolno się nagrzewają i są mało przydatne do uprawy marchwi wczesnej. Pojemność wodną gleb ciężkich można zmniejszyć na korzyć pojemności powietrznej, stosując regularne nawożenie organiczne. Zwiększenie ilości materii organicznej w glebie o 1% zwiększa prawie pięciokrotnie udział pojemności powietrznej w porowatości ogólnej.

Dla przyspieszenia nagrzewania się gleby można uprawiać marchew na zagonach lub redlinach. Uprawa na redlinach i zagonach zwiększa powierzchnię nagrzewania oraz ułatwia parowanie wody, której nadmiar po zimie utrudnia nagrzewanie gleby. W efekcie temperatura gleby może być wyższa o 2–3°C w porównaniu z uprawą na płask.

 

Szybkie nagrzewanie sie gleby pod folią sprawia, że jest ona często wykorzystywana w uprawie marchwi
 
Dla poprawy mikroklimatu

Aby podnieść temperaturę powietrza i gleby w uprawie marchwi wczesnej zaleca się glebę przykrywać folią perforowaną lub agrowłókniną. Do krótkiego przykrywania (2–4 tygodni)wykorzystuje się folię, która ma 100 otworów na 1 m², dłużej można pozostawić folię, która ma 400–500 otworów. Ilość otworów w folii na 1 m² decyduje o szybkości przenikania powietrza, pary wodnej i wody. Im więcej otworów jest w folii, tym łatwiej przenika woda i powietrze, ale jest niższa temperatura. Przy folii z małą liczbą otworów w słoneczne dni wzrost temperatury powoduje silne parowanie wody, co wraz z obniżeniem temperatury powietrza w nocy powoduje skraplanie pary wodnej pod folią. Zakładanie folii na bardzo mokrą glebę nie jest wskazane między innymi właśnie ze względu na stosunkowo wolne odparowywanie wody. Wytwarza się wtedy specyficzny mikroklimat, w którym w dzień panuje stosunkowo wysoka temperatura i wilgotność powietrza oraz niska temperatura gleby. W efekcie nasiona później kiełkują i są bardziej narażone na porażenie przez choroby grzybowe. Najczęściej używa się folii PE perforowanej fabrycznie o grubości 0,045 mmi masie około 45 g/m². Agrowłóknina około 2,5 razy mniej obciąża rośliny, gdyż jest lekka – 17–19 g/m².

W południe na przełomie marca i kwietnia zastosowanie folii może podnieść temperaturę powietrza nawet o 10°C, powietrze pod agrowłókniną nagrzewa się słabiej tzn. o 1–5°C. Dzięki temu agrowłókninę można zdejmować później, gdyż nie grozi roślinom poparzenie przy intensywnym promieniowaniu słonecznym, które zdarza się pod folią. Przykrycie pola folią lub agrowłókniną chroni młode rośliny przed wiatrem, który może obniżyć temperaturę rośliny o kilka stopni, jak również zmniejsza straty wody i poprawia wschody.

 

Temperatura gleby powyżej 10°C zapewnia wyrównane wschody roślin

Światło a wzrost roślin

Należy pamiętać również o świetle, które decyduje o szybkości wzrostu marchwi. Im więcej światła dociera do roślin, tym szybciej przyrastają na grubość korzenie marchwi. Przy zbyt gęstym siewie rośliny cieniują się wzajemnie, przez co wolniej rosną na grubość. Nowa agrowłóknina i folia perforowana przepuszczają około 80–92% światła. Folia zazwyczaj ma nieco większą przepuszczalność światła niż agrowłóknina. Stara folia i agrowłóknina używane drugi i trzeci raz mają10–20% mniejszą przepuszczalność światła. Wczesną wiosną ograniczenie ilości światła przez przykrycie agrowłókniną lub folią perforowaną w niewielkim stopniu ogranicza wzrost marchwi w porównaniu z efektem zbyt niskich temperatur. Dlatego pomimo zmniejszenia ilości światła uzyskuje się przyspieszenie zbiorów o 10–14dni.

Pod koniec kwietnia temperatura powietrza coraz rzadziej ogranicza wzrost marchwi. W maju sporadycznie zdarzają się dni, w których temperatura ogranicza wzrost. Optymalna temperatura dla wzrostu marchwi wynosi 15–21°C. Zbyt długie pozostawienie roślin pod przykryciem z folii perforowanej lub włókniny powoduje możliwość nie tylko przegrzania roślin, ale zmniejsza także ilość światła docierającego do roślin. W efekcie spowalnia się wzrost marchwi.

Struktura agrowłókniny umożliwia przepuszczanie wody i powietrza

Dr Włodzimierz Krzesiński, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Fot. M. Krzesiński, M. Bartczak