Warzywa

Siedmiolatka (Allium fistulosum L.) pochodzi z Chin. Ta roślina wieloletnia od dawna znana jest w tym kraju, a także w Japonii, Wietnamie i innych państwach Dalekiego Wschodu. Do Europy przywieziono ją w średniowieczu z Syberii. W Polsce uprawiana jest na skalę amatorską i w gospodarstwach specjalizujących się w produkcji nowalijek, głównie ze względu na wartościowy szczypior, wyrastający bardzo wczesną wiosną.

Na początku lat 90. ubiegłego stulecia w Europie odnotowano obecność nowego — niespotykanego tu wcześniej — chrząszcza. W krajach byłej Jugosławii nieustannie wybuchały wówczas konflikty zbrojne, w których likwidowanie zaangażowane zostały siły NATO, w tym armia USA. Przypuszczalnie przy okazji wprowadzono na stary kontynent nowego, niepożądanego przedstawiciela fauny.

Ogórki polowe czy kapustę głowiastą białą często przetwarza się w gospodarstwach, w których są produkowane. Wielu plantatorów z okolic Kozienic w centralnej Polsce przygotowuje we własnym zakresie kiszone produkty. W gospodarstwie Bożeny i Mikołaja Kultysów w Holendrach Kozienickich 100% zebranych ogórków przeznaczane jest do kiszenia, a następnie sprzedawane są one aż do wiosny. Podobne przeznaczenie ma uprawiana tam kapusta.

Areał uprawy ogórków polowych w Polsce zależy często od cen w poprzednim roku — po dobrym sezonie powierzchnia ta w następnym roku znacznie wzrasta, zwłaszcza w okolicach zakładów przetwórczych. W ostatnich dwóch latach ceny ogórków były wysokie, a przyczynił się do tego głównie przebieg pogody — zimna i późna wiosna oraz susza w czasie zbiorów. Na cenę wpływa też polityka zakładów przetwórczych. Z moich obserwacji wynika, że wprowadzają one nerwową atmosferę doprowadzając do dużych wahań cen w jednym sezonie, a cenę często uzależniają od długości kolejki dostawców. Tak niestabilna sytuacja zmusza producentów do aktywnego poszukiwania odbiorców (bez względu na zawarte umowy kontraktacyjne). Często też odbiorcy nie zapewniają skupu ogórków do końca ich plonowania, co zniechęca dużych producentów do współpracy. Myślę, że te spostrzeżenia i informacje podane poniżej pomogą podjąć decyzję o produkcji ogórków i jej skali.

Oberżyna należy do najbardziej ciepłolubnych warzyw. W naszych warunkach klimatycznych polecana jest przede wszystkim pod osłony, ale od kilku lat w najcieplejszych rejonach kraju z powodzeniem produkowana jest również na skalę towarową w polu. W Katedrze Warzywnictwa AR w Krakowie od czterech lat prowadzone są doświadczenia z polową uprawą tego warzywa, przy ścisłej współpracy z doświadczonym ogrodnikiem Marianem Skwirą z Mydlnik koło Krakowa (niektóre rezultaty tych badań zostały opisane m.in. w HO 7/2004).

Wczesna marchew (fot. 1) krajowej produkcji pojawia się na rynku już w pierwszej dekadzie maja. Większe dostawy tej marchwi oferowanej w pęczkach trwają zwykle do połowy lipca, kiedy przewagę zdobywa marchew z obciętą nacią, ale w mniejszych ilościach pęczki są jeszcze dostępne do końca września. Ze względu na dużą wartość odżywczą, marchew i jej przetwory odgrywają wyjątkową rolę we współczesnej diecie. Na skutek różnych błędów w uprawie dochodzi jednak często do obniżenia wartości biologicznej tego warzywa, tym bardziej że marchew ma duże skłonności do kumulowania w korzeniach azotanów i metali ciężkich. Są to ważne powody, aby w uprawie marchwi, zwłaszcza przeznaczonej na wczesny zbiór, przestrzegać zasad agrotechniki, zapewniających nie tylko dobry plon i wygląd, ale także bardzo dobrą jakość wewnętrzną korzeni.

Planując uprawę kapusty pekińskiej w okresie wiosennym lub letnio-jesiennym należy podjąć przed jej rozpoczęciem kilka ważnych decyzji. Najważniejsza dotyczy doboru odpowiedniej odmiany, dobrze i wiernie plonującej oraz przystosowanej do konkretnych warunków pogodowych, które są odmienne w poszczególnych terminach produkcyjnych. Oferta rynkowa obejmuje długą listę odmian, stale modyfikowaną oraz wzbogacaną. Różnią się one wczesnością, przeznaczeniem, smakiem, wartością odżywczą, odpornością na patogeny i zaburzenia fizjologiczne, trwałością przechowalniczą, a także cechami morfologicznymi — wysokością i kształtem główek oraz ich wewnętrznym wybarwieniem.

Kapusta głowiasta czerwona znacznie ustępuje popularnością kapuście białej. Powierzchnia jej uprawy w Polsce szacowana jest na około 1000 ha. Skład chemiczny i wartość odżywcza tego warzywa są podobne, jak u kapusty białej, a dodatkowo zawiera antocyjany nadające mu intensywnie fioletową barwę liści. Kapusta czerwona wykorzystywana jest do surówek, może być gotowana, duszona lub kiszona. Często, dzięki walorom dekoracyjnym, stanowi składnik tak zwanego bukietu warzyw.

Seler (Apium graveolens), należący do rodziny selerowatych (Apiaceae) jest rośliną znaną od tysięcy lat. Już Homer w "Odysei" (850 rok p.n.e.) wspomina o tym warzywie. Jego lecznicze właściwości znane są od czasów starożytnych. Uprawne formy pochodzą od dziko rosnącego selera błotnego, który występuje w wilgotnych rejonach w całej Europie, Azji Mniejszej, na Kaukazie i w Himalajach. Początkowo traktowano go jako lek — we Francji znany od IX wieku. W 1600 r. opisali go botanicy włoscy i szwajcarscy. Ulepszany przez hodowców stawał się coraz popularniejszym warzywem. Do Ameryki zawieźli go koloniści w 1806 roku. Obecnie seler jest znany i ceniony, a w uprawie znajdują się już trzy jego formy.

Tak można określić cykl sześciu szkoleń poświęconych uprawie i ochronie warzyw polowych, zorganizowanych w lutym przez firmy Bayer CropScience, Seminis Vegetable Seeds, Compo, Łukomet, Irriga oraz Karcz. Spotkania te rozpoczęły się 2.02. br. w Sandomierzu, kolejne zorganizowano w Błoniu, Lublinie, Nowym Brzesku, Kaliszu i ostatnie — 11.02. br. — w Łęczycy. Na każdym z tych szkoleń można było wysłuchać wystąpień naukowców ze skierniewickich instytutów oraz z Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa.