Mikroorganizmy na resztki pożniwne

Ze względu na coraz mniejszą dostępność obornika na wielu polach obserwuje się spadek substancji organicznej w glebie, prowadzący do obniżenia jej żyzności. Skutki tego zjawiska były szczególnie mocno widoczne w czasie suszy. Dlatego należy dbać o poprawę żyzności gleb przez wzbogacanie jej w substancję organiczną. Jednym z najprostszych sposobów jest odpowiednie „zarządzanie” resztkami pożniwnymi.

 

Na rynku jest wiele firm oferujących produkty przyspieszające rozkład słomy czy innych resztek pożniwnych. Wybierając preparat warto zapoznać się z jego charakterystyką i przeanalizować, czy w warunkach danego gospodarstwa będzie skuteczny. Mówiąc o rozkładzie resztek pożniwnych nie można zapominać, że zbyt głębokie ich przyoranie, przy nadmiernie wilgotnej glebie może prowadzić do tworzenia się warunków beztlenowych w glebie, które w konsekwencji  zachodzących w glebie procesów sprzyjają rozwojowi organizmów patogenicznych. Jednym ze sposobów pozwalających zainicjować i przyspieszyć rozkład resztek pożniwnych jest wykorzystanie produktów zawierających mikroorganizmy.

W celu przyspieszenia rozkładu resztek pożniwnych powinny być one rozdrobnione i płytko wymieszane z glebą
 

Podczas jednego ze spotkań zorganizowanych w tym roku przez firmę Intermag reprezentanci firmy – Marcin Oleszczak i Radosław Wilk zaprezentowali, w jaki sposób opracowano nowy produkt na bazie pożytecznych mikroorganizmów – Bactim Słoma, inicjujący i przyspieszający rozkład resztek pożniwnych. Wykładowcy informowali, że aby opracować taki preparat, konieczne było poznanie procesów przebiegających w trakcie rozkładu resztek pożniwnych. O efektywności rozkładu resztek pożniwnych decydują specyficzne mikroorganizmy, które są zdolne do syntezy enzymów, które prowadzą do szybkiej mineralizacji resztek roślinnych. Po przeanalizowaniu wyników wielu prób udało się wybrać ponad 200 różnych izolatów bakterii i promieniowców, z których wytypowano grupę 16 mikroorganizmów, które najszybciej rozkładały słomę i były bezpieczne dla zdrowia ludzi i zwierząt. 

 

Następnie z tej puli, ostatecznie, po odpowiednich badaniach i doświadczeniach wybrano dwa mikroorganizmy: szczep B00105 Bacillus subtilis oraz B00106 Bacillus licheniformis, które wykazały najszybszą i największa aktywność celulolityczną, czyli zdolność do rozkładu celulozy. Ich zaletą jest również to, że wykazywały aktywność w szerokim zakresie temperatur (od 4°C do 42°C). Skontrolowano również wpływ tych mikroorganizmów na siebie, co potwierdziło słuszność wyboru właśnie tych dwóch organizmów. Ponadto dowiedziono, że w specyficznych warunkach mikroorganizmy te mogą przejść w formę przetrwalnikową, co pozwala na bezpieczne transportowanie i obrót produktem Bactim Słoma. Produkt jest zgłoszony do urzędu patentowego. Marcin Oleszczak wyjaśniał, że dzięki działaniu bakterii celulolitycznych rozwija się życie mikrobiologiczne w glebie, ponieważ produktami rozkładu celulozy „żywią” się inne pożyteczne mikroorganizmy. Prezentował on wyniki doświadczeń prowadzonych w ostatnich latach z wykorzystaniem Bactim Słoma, potwierdzające jej pozytywny wpływ na szybszy rozkład resztek pożniwnych. Zwracano uwagę, że na stanowiskach, na których jesienią poprzedniego roku zastosowano ten preparat, w kolejnym roku obserwowano lepszy wzrost i plonowanie roślin. Dowiedziono również korzystnego wpływu tego produktu na ograniczenie uwsteczniania się fosforu. Produkt ten jest polecany do stosowania w dawce od 1 l/ha do 2 l/ha.

 Produkty zawierające mikroorganizmy powinno się aplikować czystym opryskiwaczem, w dni pochmurne
 

Spośród różnych firm oferujących na polskim rynku od wielu lat produkty zawierające efektywne organizmy do znanych producentów należy firma Greenland Technologia EM, produkująca preparaty na licencji EMRO – EM Research Organization Japan. Do rozkładu resztek pożniwnych firma rekomenduje preparat EM Naturalnie Aktywny. Jest to środek płynny zawierający skoncentrowaną dawkę Efektywnych Mikroorganizmów i Azotobakter. Stosuje się go w formie oprysku (minimum 200 l wody/ha) bezpośrednio na resztki pożniwne, bądź na glebę przed jej uprawą (np. przed orką siewną). Po oprysku preparat EM Naturalnie Aktywny należy niezwłocznie wymieszać z glebą, a zabiegi najlepiej wykonywać w warunkach zwiększonej wilgotności gleby ( np. deszcz, rosa, wieczorem).

 

Preparat EM Naturalnie Aktywny można stosować, gdy na ściernisko był stosowany azot lub wapno węglanowe w niezbyt dużej dawce. Podstawowa dawka preparatu EM Naturalnie Aktywny to 20 l/ha. Produkt ten powoduje szybki i efektywny rozkład resztek pożniwnych (EM ogranicza straty składników ze słomy spowodowane gniciem i nieprawidłowym rozkładem). Na słomę nie trzeba stosować azotu, który powoduje utlenianie węgla organicznego do CO2 i w efekcie straty próchnicy, ponadto zakwasza glebę i jest dobrą pożywką dla grzybów chorobotwórczych. Stosowanie EM Naturalnie Aktywnego powoduje wzrost zawartości próchnicy w glebie, co przyczynia się do poprawy pojemności sorpcyjnej i wodnej (1% próchnicy może zmagazynować ok. 100 tys. l wody/ha).

 

Firma ProBiotics Polska oferuje produkty zawierające pożyteczne mikroorganizmy, wytwarzane na licencji SCD Probiotics USA, posiadające certyfikat Państwowego Zakładu Higieny. Do kondycjonowania gleby i roślin, w celu przyspieszenia rozkładu materii organicznej przeznaczone są produkty EmFarma™ oraz EmFarma Plus™ – wzbogacony w bakterie fototropowe, dzięki czemu skuteczniej niż EmFarma™ przyspiesza rozkład materii organicznej i zwiększa dostępność składników mineralnych, w tym głównie azotu. 

 

Pożyteczne mikroorganizmy w nim występujące wzajemnie się wspierają i jako zespół wypierają chorobotwórczą mikroflorę, zmieniając kierunek procesu mikrobiologicznego na regenerujący albo rewitalizujący w miejscu ich użycia. EmFarma Plus™ sprzyja tworzeniu struktury gruzełkowatej i regulacji stosunków powietrzno-wodnych gleby, przyspiesza rozkład masy organicznej i poprawia proces kompostowania, intensyfikuje procesy mikrobiologiczne w glebie i ułatwia przywracanie do obiegu trudno dostępnych składników, aktywuje fermentację gnojowicy, obornika i odcieków, a także neutralizuje odory. 

 

EmFarma™ zawiera kultury mateczne żywych mikroorganizmów SCD ProBio Original, ekologiczną melasę z trzciny cukrowej rewitalizowaną, niechlorowaną wodę, sól oraz kompleks minerałów. Dla gleb średnich stosuje się dawkę 25–40 l EmFarma Plus™ w 300–700 l wody/ha, w zależności od stopnia wilgotności gleby i warunków atmosferycznych.

 

Przedstawiciele firm oferujących produkty zawierające mikroorganizmy zwracali uwagę, że do ich pełnej skuteczności wymagane jest odpowiednie ich zastosowanie. W przypadku tych produktów polecany jest oprysk średniokroplisty na rozdrobnione resztki pożniwne, wykonywany w czasie dużej wilgotności powietrza i gleby (najlepiej po deszczu lub gdy jest rosa). Po zabiegu resztki należy płytko wymieszać z glebą. Nie powinno się wykonywać opryskiwania w czasie intensywnego nasłonecznienia; najodpowiedniejszą porą dnia jest wieczór. Należy pamiętać o tym, żeby opryskiwacz był dobrze umyty po stosowanych wcześniej środkach ochrony roślin.

Współczynnik reprodukcji materii organicznej dla słomy według Kodeksu dobrej praktyki rolniczej wynosi +1,80. Oznacza to, że pozostawiając 10 t słomy/ha, poprawia się bilans materii organicznej w glebie o 1,8 t/ha. Warto wiedzieć, że w słomie poza węglem znajduje się wiele składników pokarmowych. Słoma zbóż zawiera przeciętnie: 0,66% N, 0,26% P2O5, 1,33% K2O, 0,42% CaO oraz 0,16% MgO. Słoma rzepaku jest zasobniejsza we wszystkie makroskładniki, natomiast spośród mikroskładników słoma zbóż zawiera więcej miedzi i manganu niż rzepakowa, ale za to mniej boru i cynku.

Tekst i zdjęcia: A. Andrzejewska

 

Artykuł pochodzi z numeru 7/2016 miesięcznika „Warzywa”