Czynniki wpływające na przechowywanie kapusty pekińskiej

Uprawa

W badaniach przeprowadzonych w Instytucie Warzywnictwa najlepszą trwałością przechowalniczą spośród wielu odmian tego gatunku odznaczały się: Bilko F₁ i Storido F₁. Nasiona kapusty pekińskiej przeznaczonej do przechowania należy wysiać w trzeciej dekadzie lipca lub na początku sierpnia do wielodoniczek albo bezpośrednio na miejsce stałej uprawy. Najlepsze wschody uzyskuje się w temperaturze 18–24°C. Począwszy od fazy dwóch liści właściwych korzystne jest stopniowe obniżanie się temperatury. Polecane dawki nawozów na 1 hektar wynoszą: 150 kg N, 100–120 kg P₂O₅ i 150–200 K₂O. Całą dawkę nawozów fosforowych i potasowych oraz pół dawki azotowych podaje się przed siewem nasion lub przed sadzeniem rozsady w pole, pozostałą połowę dawki nawozów azotowych — pogłównie, gdy rośliny osiągną około 15 cm wysokości. Według doniesień amerykańskich (Uniwersytetu w Oregonie), nawożenie zbyt wysoką dawką azotu, zwłaszcza w późnej fazie rozwoju roślin (po uformowaniu główek), sprzyja powstawaniu tzw. pieprzowej plamistości — ciemnych, małych plamek na liściach główki. Podobne objawy mogą wystąpić w przypadku niedostatecznej ilości boru w glebie lub nadmiaru magnezu i manganu.

W okresach niedoboru wody i niedostatecznej ilości wapnia w glebie dochodzi do zamierania brzegów liści. Jest to choroba fizjologiczna — zamieranie brzegów blaszki liściowej („tipburn”) — której objawy szczególnie często występują w środkowej części główki. Aby zapobiec wystąpieniu tego zaburzenia, należy rośliny w fazie intensywnego wzrostu opryskiwać nawozami wapniowymi.

Ochrona

Na plantacji trzeba chronić rośliny przed chorobami i szkodnikami podczas całego okresu wegetacji, ze szczególnym uwzględnieniem okresu przedzbiorczego. Profilaktyczne opryskiwanie plantacji kapusty pekińskiej preparatami Mythos 300 SC lub Rovral Flo 255 SC najpóźniej 3 dni przed zbiorem zmniejsza ryzyko porażenia szarą pleśnią także w okresie przechowywania. Trzeba pamiętać, że w Polsce stosowanie środków chemicznych po zbiorze warzyw i owoców jest zabronione.

Zbiór

Kapustę pekińską powinno się zbierać w czasie bezdeszczowej pogody, gdy główki są suche. Wycinać je należy delikatnie, używając ostrego noża. Główki powinny być wyrośnięte i zwięzłe, ale bez objawów starzenia się, czyli żółknięcia liści zewnętrznych. Zarówno główki niedojrzałe, jak i przejrzałe, wykazują większą wrażliwość na choroby infekcyjne i fizjologiczne (tabela). Wyraźny wpływ na trwałość przechowalniczą kapusty pekińskiej wywierają warunki atmosferyczne w czasie dorastania i dojrzewania główek. W badaniach przeprowadzonych w Instytucie Warzywnictwa kapusta zbierana bezpośrednio po ciepłym okresie (średnia powyżej 15°C) była o wiele bardziej podatna na uszkodzenia chłodowe w czasie przechowywania niż zbierana po okresie chłodniejszym (średnia 5–10°C).

Podczas zbioru kapusty pekińskiej najlepiej bezpośrednio na polu usuwać zewnętrzne, nadgniłe, porażone i uszkodzone liście, przycinać głąb i ostrożnie wkładać główki do skrzynek lub do skrzyniopalet (fot. 1). Ustawiając główki w pozycji pionowej unika się ich odgniecenia oraz stwarza się lepsze warunki do cyrkulacji powietrza podczas przechowywania. Przy zbyt ścisłym ułożeniu główek następują uszkodzenia mechaniczne, także utrudniony jest przepływ zimnego powietrza.

Fot. 1. Kapusta w skrzyniopaletach ułożona
w sposób zapewniający dobrą cyrkulację powietrza

Ogólne warunki przechowywania

Kapusta pekińska jest bardzo wrażliwa na obecność etylenu w atmosferze i nawet małe ilości tego gazu powodują żółknięcie liści i oddzielanie się ich od głąba. Dlatego nie należy przechowywać kapusty w pomieszczeniach razem z owocami i warzywami wydzielającymi etylen (należą do nich m.in. jabłka, gruszki, pomidory, melony) ani nawet w pomieszczeniach sąsiednich. Etylen jest produkowany także przez grzyb Botrytis cinerea powodujący szarą pleśń, dlatego silne porażenie składowanych roślin powoduje dodatkowe zagrożenie dla jakości przechowywanej kapusty.

Przed rozpoczęciem sezonu przechowalniczego zarówno pomieszczenia, jak i opakowania powinny być dokładnie oczyszczone i odkażone. Wszelkie pozostałości z poprzedniego sezonu są źródłem porażenia, a tym samym przyczyną zwiększonych strat w następnym sezonie.

Pomieszczenia

Przez krótki czas

można składować kapustę w pomieszczeniach schładzanych powietrzem zewnętrznym dbając przy tym o utrzymanie wysokiej wilgotności powietrza (powyżej 90%), by nie narażać główek na szybkie więdnięcie.

Na dłuższe przechowanie

(fot. 2) wstawia się kapustę pekińską do komór chłodniczych, w których utrzymuje się ściśle określoną temperaturę i wilgotność względną powietrza. Skrzynki lub palety powinny być ustawione w komorach chłodniczych tak, aby pomiędzy ścianą pomieszczenia a ścianą skrzynek oraz pomiędzy poszczególnymi kolumnami skrzyń pozostawione były wolne przestrzenie. Ma to zapewnić swobodny dostęp zimnego powietrza do całego zgromadzonego towaru i utrzymanie jednolitej temperatury w całej komorze. Optymalna temperatura przechowania kapusty pekińskiej wynosi 0–3°C, a wilgotność względna powietrza 95–98%. Odmiany odporne na choroby fizjologiczne spowodowane niską temperaturą mogą być przechowywane w 0–1°C, natomiast odmiany wrażliwe — w wyższej temperaturze (około 2°C).

Fot. 2. Główki w kwietniu po wyjęciu z przechowalni — przygotowane do sprzedaży

Najdłużejmożna przechowywać kapustę pekińską w warunkach kontrolowanej atmosfery o składzie gazowym 1,5–2,5% CO₂ i 1–2% O₂. W komorach gazoszczelnych cyrkulacja powietrza musi zapewnić jego jednolity skład gazowy w całym pomieszczeniu, aby nie dopuścić do obniżenia stężenia tlenu poniżej wartości krytycznej w części komory, co mogłoby prowadzić do oddychania beztlenowego i uszkodzeń przechowywanej kapusty. Przechowując kapustę pekińską w gazoszczelnych komorach można w sposób naturalny — wskutek zachodzącego procesu oddychania — otrzymać zmodyfikowaną atmosferę zawierającą podwyższony do 4% poziom CO₂ i obniżony do 17–18% O₂.

Wpływ terminu zbioru oraz temperatury w chłodni na przechowanie kapusty pekińskiej w sezonie 2002/2003 (okres przechowywania — 100 dni)

terminy zbioru: I — główki wyrośnięte, lekko zwięzłe; II — główki wyrośnięte, zwięzłe; III — główki wyrośnięte, zwięzłe, pożółkłe liście zewnętrzne rośliny