porzeczka

Od połowy czerwca sadownicy dostali do rąk broń m.in. przeciwko wielkopąkowcowi porzeczkowemu i roztoczowi truskawkowcowi oraz szpecielom uszkadzającym grusze – minister rolnictwa zezwolił na nowelizację zaleceń rejestracyjnych środka Ortus 05 SC.

Obecnie nie ma zarejestrowanych w Polsce klasycznych środków ochrony do zwalczania wielkopąkowca porzeczkowego na plantacjach porzeczki. Wielu plantatorów nie daje jednak za wygraną i próbuje, z różnym skutkiem, zabezpieczyć krzewy przed opanowaniem przez tego roztocza z nadrodziny szpecieli.

Produkcja porzeczek czarnych w 2011 roku została oszacowana przez GUS na poziomie 115 tys. t, to jest. znacznie niższym w porównaniu do 2010 roku, kiedy wynosiła 146 tys. t. W wyniku tego zainteresowanie ze strony zakładów przetwórczych surowcem w tym roku było wysokie, co widać było po znacznym wzroście cen porzeczek w skupie.

Wahająca się opłacalność produkcji owoców porzeczki w Polsce wymusza mechanizację wielu zabiegów pielęgnacyjnych, w tym również cięcia krzewów.

Pierwsi odmianę 'ampion' do Polski sprowadzili pracownicy Instytutu Sadownictwa w Skierniewicach w celach badawczych, a w 1983 roku w swoim gospodarstwie posadził ją Andrzej Rymarczyk ze Sczyrzyca koło Góry Jana (woj. małopolskie). W gospodarstwie tym została założona kolekcja odmian przez prof. Eberharda Makosza. Sadownik stwierdził wtedy, że odmiana ta bardzo dobrze plonuje, ale ma zbyt drobne owoce. Dopiero właściwe poprowadzenie drzew i przerzedzanie spowodowały, że stała się w ciągu następnych kilkudziesięciu lat jedną z odmian jabłoni uprawianych na największą skalę w polskich sadach. W ciągu tych lat 'ampion' dał wiele różnych mutacji — właściwych i niezbyt interesujących. Gospodarstwo, w którym od wielu lat ocenia się część z tych mutacji, należy do Józefa Sułkowskiego (fot. 1) z miejscowości Stronie koło Nowego Sącza.

Towarową produkcję owoców czarnej porzeczki rozpoczęto w niewielu krajach przed drugą wojną światową, a na szeroką skalę dopiero w latach 70. ub. wieku. Dokładna ocena wielkości produkcji owoców tego gatunku nie jest łatwa, z powodu braku rzetelnych informacji dotyczących powierzchni plantacji oraz zbiorów w poszczególnych krajach. Wiadomo jednak na pewno, że Polska utrzymuje pozycję lidera wśród producentów owoców czarnej porzeczki — nie tylko w UE, ale i na świecie.

Ręczny zbiór owoców jagodowych wymaga zaangażowania do 80% nakładów ponoszonych w całym cyklu ich produkcji. Tak duża pracochłonność była zasadniczą przeszkodą w powstawaniu gospodarstw wielkotowarowych. Sytuacja zmieniła się po opracowaniu modeli kombajnów, które zwiększyły wydajność zbioru na tyle, że możliwe stało się uprawianie krzewów jagodowych na plantacjach o powierzchni od kilkudziesięciu do kilkuset hektarów. W przypadku niektórych gatunków, np. porzeczki czarnej, uprawa na małych plantacjach przestaje być ekonomicznie uzasadniona. Dalsze zwiększanie areału upraw ma na celu obniżenie kosztów produkcji, a w konsekwencji podniesienie konkurencyjności produktu. Powstanie wielkoobszarowych plantacji wiąże się ze zmianą struktury nasadzeń oraz koniecznością używania specjalistycznych maszyn o dużej wydajności na każdym etapie produkcji.

Masowy wzrost nasadzeń czarnej porzeczki notuje się głównie od czasu wprowadzenia mechanicznego zbioru jej owoców. W ciągu ostatnich 15 lat wystąpiły duże różnice w zainteresowaniu tą uprawą, czego przyczyną były gwałtowne wahania cen owoców. Ostatnio zainteresowanie zakładaniem plantacji porzeczki jest mniejsze, z powodu bardzo niskiej ceny owoców, nawet poniżej 0,5 zł/kg.

Unia Europejska przyjmując nowych członków musiała brać pod uwagę fakt, iż dochody na jej terenie będą się wyrównywać. Ktoś by zapytał, co to ma wspólnego z produkcją owoców jagodowych w Polsce, a także w krajach, które w 2004 roku weszły z nami do UE. Obecnie za godzinę pracy przy zbiorze ręcznym malin lub truskawek płacimy około 1 euro, a w krajach takich, jak Niemcy czy Anglia, pracownik wykonujący tę samą pracę zarabia około 7 euro/godz. Jeśli przyjmujemy, że te zarobki będą się w ciągu dziesięciu lat wyrównywać, to jak wyobrażamy sobie kilogram malin czy truskawek dla przetwórstwa za 1,50 zł, gdy pracownik za godzinę zbioru "zawoła" 4–5 euro? Problem pogłębia również fakt, iż obecnie ze względu na bardzo skomplikowane przepisy nie możemy oficjalnie zatrudniać pracowników ze Wschodu.