Tworzy charakterystyczne piętro kosodrzewiny (popularna nazwa sosny górskiej), górną granicę występowania drzew. Krzewy dorastają do wysokości 4 m i mają pokładające się, giętkie gałęzie (pojedyncze okazy wykształcają niską, szerokostożkowatą koronę). Rozległy, gęsty system korzeniowy utrwala luźną glebę i górskie piargi. Gatunek ten ma silnie żywicujące pąki. Wiosną wyrastają z nich długopędy, gęsto pokryte krótkopędami z pęczkami igieł (po dwie). Sosna górska to roślina jednopienna, ale rozdzielnopłciowa. Kwiaty męskie, osadzone dookoła pąka szczytowego, są żółte i po wypyleniu opadają. Szyszeczkowate kwiaty żeńskie zawiązują się na pąku szczytowym i zbudowane są z łusek nasiennych płodnych oraz płonnych. Sosna górska jest rośliną wiatropylną. Od zapylenia do zapłodnienia upływa rok, a szyszki otwierają się w drugim roku od zapylenia bądź w trzecim od ich powstania.
Krzew ten jest odporny na surowe warunki klimatyczne, wytrzymuje długie okresy suszy oraz niedostatek wilgoci w glebie i powietrzu. Może być sadzony na glebach suchych, piaszczystych i jałowych (system korzeniowy jest zasiedlany przez symbiotyczne mikroorganizmy grzybowe, które zwiększają powierzchnię chłonną korzeni oraz poprawiają odporność na czynniki chorobotwórcze). Jest przydatny do uprawy w małych ogrodach i na terenach zieleni osiedlowej oraz parkowej. Dobrze prezentuje się z roślinami wrzosowatymi. Karłowe odmiany o pokroju kulistym bywają szczepione na niskim pniu na 3-letnich siewkach sosny pospolitej. Typowy gatunek rozmnaża się wiosną przez wysiew nasion (przetrzymywanych na sucho lub stratyfikowanych przez 1–3 miesiące) na zagony gruntowe w tunelu foliowym lub do skrzynek. Siewki początkowo bardzo wolno rosną. Do sprzedaży nadają się one w 3. lub 4. roku od wysiewu.
Rośliny formuje się przez uszczykiwanie młodych, niezupełnie zdrewniałych przyrostów (w tym okresie rany błyskawicznie zalewają się żywicą), ale sosna górska dobrze znosi też cięcie nożycami żywopłotowymi (najlepiej pod koniec maja).
W szkółkarstwie cenione są odmiany krzaczaste i karłowe (np. ‘Balbinka’, ‘Bambino’, ‘Benjamin’, ‘Fritsche’, ‘Humpy’, ‘Kleiner Prinz’, ‘Minimops’, ‘Mops’, ‘Picobello’, ‘Varella’), a także jesienią i zimą wybarwiające igły na kolor żółty (np. ‘Ophir’, ‘Winter Gold’, ‘Zundert’) oraz kreacje o żółtych igłach na młodych przyrostach, które później zielenieją (np. ‘Kokarde’, ‘Rositech’). Te ostatnie powinny być sadzone na stanowiskach półcienistych lub o świetle rozproszonym, gdyż mogą być przypalane przez słońce.
Dr Przemysław Bąbelewski
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Fot. B. Bąblewski
Artykuł pochodzi z numeru 1/2014 dwumiesięcznika „Szkółkarstwo”
