Przez kilkanaście lat obecny dyrektor i właściciel szkółki, Paul Janssen (fot. 1), aktywnie poszukiwał nowych podkładek dla jabłoni, gruszy, śliwy i wiśni, a także innych gatunków drzew pestkowych. Firma jest jedną z niewielu szkółek europejskich uprawnionych do produkcji podkładek z serii CG dla jabłoni pochodzących z programu badawczo- -hodowlanego Cornell-Geneva. Są one odporne na zarazę ogniową, dlatego też cieszą się zainteresowaniem, szczególnie w regionach, w których choroba ta zagraża sadom jabłoniowym.
Podkładki dla drzew pestkowych
W przypadku czereśni dominującą pozycję jako materiał do uszlachetniania czereśni osiągnęły w ostatnich latach podkładki z serii ‘GiSelA’. Firma P. Janssena uzyskała niedawno prawo do rozmnażania innych ciekawych podkładek przydatnych dla drzew pestkowych. Jest to seria Krymsk, wyhodowana przez prof. dr. Giennadija Jeremina z Federacji Rosyjskiej. W tej serii znajduje się wiele podkładek o atrakcyjnych cechach. Biorąc pod uwagę miejsce ich pochodzenia – Instytut Badawczy Wawiłowa w Rosji – prawdopodobnie będą one świetnie sprawdzały się w rejonach występowania mroźnych zim. Z podkładek z tej serii najstarszą i najlepiej znaną w Europie jest KrymskR 1, występująca częściej pod nazwą ‘VVA-1’.
Zdaniem P. Janssena warte zainteresowania są również podkładki z serii ‘Weiroot’ (stosowane przede wszystkim dla czereśni), np. ‘Weiroot 720’ (‘W 720’), która w przyszłości będzie mogła konkurować z podkładką ‘GiSelA 3’. ‘Weiroot 720’ to ulepszona wersja podkładki ‘Weiroot 72’, która była wielokrotnie sprawdzana w rożnych doświadczeniach. Drzewa na ‘W 72’ obficie owocowały, a wielkość owoców była zadowalająca.
Krymsk® 1 (‘VVA-1’) to podkładka (fot. 2) pochodząca ze skrzyżowania wisienki kosmatej (Prunus tomentosa) oraz śliwy wiśniowej (P. cerasifera). Jest zgodna z deserowymi i przetwórczymi odmianami śliwy, a także z odmianami moreli, brzoskwini i nektaryny. W Europie jest jednak stosowana głównie dla śliwy. Drzewa uszlachetniane na tej podkładce rosną wolno, a ich owocowanie jest obfite. W przypadku drzew śliw z taką samą liczbą owoców, śliwki uzyskane z materiału na podkładce ‘VVA-1’ są większe niż z drzew rosnących na podkładce ‘St. Julien A’ (lub innej porównywalnej). Drzewa na ‘VVA-1’ mogą czasem owocować zbyt obficie i wtedy ich owoce drobnieją. W warunkach suszy drzewa takie często rosną zbyt słabo i wymagają nawadniania. Pierwsze doświadczenia z uprawą śliw szczepionych na podkładce ‘VVA-1’ rozpoczęto w Holandii w 1992 r., a obecnie są one prowadzone również w stacjach naukowych wielu innych krajów europejskich.
Fot. 2. Wielodoniczka z podkładkami ‘VVA-1’ otrzymanymi z sadzonek półzdrewniałych pochodzących z letniego cięcia pędów
Krymsk® 2 (‘VSV-1’) powstała ze skrzyżowania śliwy P. incana oraz wisienki kosmatej. Ta podkładka, w przeciwieństwie do ‘VVA-1’, jest odpowiednia dla upraw w warunkach niedoboru wody. Drzewa rosną na niej słabo (podobnie jak w przypadku ‘VVA-1’ – wykres) i obficie owocują. Podkładka ta jest odpowiednia do szczepienia odmian śliw deserowych i przetwórczych, a także brzoskwiń i nektaryn. W produkcji szkółkarskiej zaletą tej selekcji są gładkie i równe pędy oraz mniejsze straty, w porównaniu z produkcją na ‘VVA-1’. Ze względu na opisane cechy podkładka ta wydaje się bardzo atrakcyjna. Niestety obecnie brakuje jednak na jej temat informacji popartych wynikami badań lub doświadczeń.
Krymsk® 5 (‘VSL-2’) pochodzi ze skrzyżowania wiśni karłowej (P. fruticosa) oraz wiśni laneziana (P. lannesiana) i jest odpowiednia zarówno dla wiśni, jak i dla czereśni. Siła wzrostu drzew, obfitość plonowania oraz wielkość owoców są porównywalne z efektem uzyskiwanym na podkładce ‘GiSelA 5’. Doświadczenia na odmianie ‘Kordia’, przeprowadzone w PPO-Fruit w Randwijk (Holandia), wykazały, iż drzewa na podkładce ‘VSL-2’ wytworzyły więcej odrostów korzeniowych niż te na podkładce ‘GiSelA 5’. W porównaniu do podkładki ‘GiSelA 5’, ‘VSL-2’ okazała się również bardziej odporna na wysoki poziom wód gruntowych.
[NEW_PAGE]Krymsk® 6 (‘LC-52’) pochodzi ze skrzyżowania wiśni pospolitej (P. cerasus) oraz mieszańca o nazwie Cerapadus Michyunin (P. cerasus x P. maackii). Jest przeznaczona zarówno dla wiśni, jak i czereśni. Drzewa na niej uzyskane charakteryzują się porównywalną siłą wzrostu, produktywnością oraz wielkością owoców do tych na podkładce ‘GiSelA 5’. Ponadto ‘LC- 52’ (podobnie jak ‘VSL-2’) lepiej niż ‘GiSelA 5’ sprawdza się na ciężkich i mokrych glebach. W takich samych doświadczeniach, przeprowadzonych w Randwijk, podkładki ‘LC-52’ i ‘VSL- 2’ wykształciły więcej odrostów korzeniowych niż ‘GiSelA 5’.
Krymsk® 7 (‘L-2’), Krymsk® (‘Alab-1’ lub ‘Myracot’) i Krymsk® 86 (‘Ap-1’ lub ‘Kuban 86’) to trzy silnie rosnące podkładki. Są one polecane do sadow zakładanych w ekstremalnych warunkach – na glebach nadmiernie suchych lub – przeciwnie – zbyt wilgotnych.
Rozmnażanie wegetatywne
Szkółka Paula Janssena jest jedną z nielicznych, w których podkładki dla drzew pestkowych rozmnaża się wegetatywnie, a nie metodą in vitro.
Większość podkładek jest rozmnażana z sadzonek połzdrewniałych, uzyskiwanych z pędów pochodzących z cięcia letniego. Sadzonki umieszczane są w skrzynkach, pod osłonami, gdzie wilgotność powietrza wynosi 100%. Proces ukorzeniania trwa od 6 do 8 tygodni. Sadzonki pozostają pod osłonami do początku kwietnia kolejnego roku, osiągając do tego czasu wysokość około 30 cm. Następnie rośliny są sadzone w szkółce.
Do niedawna Holenderskie Służby Inspekcyjne działające w ogrodnictwie (Naktuinbouw) nie akceptowały w systemie certyfikacji materiału produkowanego metodą in vitro. Panowała bowiem opinia, iż rozmnażanie tym sposobem wiąże się ze zbyt dużym ryzykiem powstawania niezgodności z tożsamością. Przykładem tego mogą być w sadach problemy związane z tworzeniem narośli korzeniowych oraz odrostów korzeniowych, występujące częściej w przypadku podkładek mnożonych metodą in vitro niż tych produkowanych wegetatywnie. Obecnie metody rozmnażania zostały jednak poprawione w takim stopniu, że oddziały Naktuinbouw (w określonych warunkach) certyfikują także podkładki rozmnażane metodą kultur tkankowych.
Gerard Poldervaart
European Fruit Magazine, Holandia
Fot. G. Poldervaart
