Hodowla nowych odmian truskawki prowadzona jest w wielu ośrodkach w Europie, zwłaszcza we Włoszech, Francji, w Holandii czy Wielkiej Brytanii. Z krajów tych sadzonki nowych odmian trafiają także do Polski, czemu zwykle towarzyszy intensywna kampania reklamowa tych odmian. Pod względem wielu cech produkcyjnych, szczególnie atrakcyjności i trwałości owoców, odmiany te są bardzo interesujące. Niestety nie wszystkie potwierdzają swoje walory produkcyjne w naszych warunkach klimatycznych. Największymi problemami są niedostateczna wytrzymałość na mróz oraz duża wrażliwość roślin na choroby systemu korzeniowego, zwłaszcza wertycyliozę i zgniliznę korony truskawki, co skutkuje niską plennością, a nawet zamieraniem licznych roślin.
W ciągu ostatnich lat do Krajowego Rejestru Odmian Roślin Sadowniczych wpisano kilka nowych deserowych odmian truskawki, wyhodowanych w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach i rekomendowanych do uprawy towarowej w Polsce. Poniżej podano opisy tych odmian (w kolejności dojrzewania owoców), szczegółowe dane dotyczące najważniejszych ich cech zamieszczono zaś w tabelach 1 i 2.
Wszystkie opisane odmiany objęte są ochroną prawną na terenie Polski, a ‘Grandarosa’ i ‘Pink Rosa’ – także na terenie Unii Europejskiej. Oznacza to, że nielegalne (bez wymaganych zezwoleń/licencji wystawionych przez właściciela danej odmiany) rozmnażanie odmian objętych ochroną prawną, zarówno w celach zarobkowych, jak i dla powiększenia własnej plantacji produkcyjnej, jest przestępstwem, za które grozi kara grzywny, ograniczenia wolności, a nawet pozbawienia wolności do jednego roku (Ustawa o ochronie prawnej odmian roślin z 26 czerwca 2003 r., Dz. U. nr 137, poz. 1300 z późn. zm.). Zatem przy zakupie sadzonek odmian objętych ochroną prawną nabywcy powinni domagać się od sprzedających (szkółkarzy) dowodu legalności oferowanego materiału szkółkarskiego i potwierdzenia, że szkółka ma licencję na rozmnażanie i sprzedaż sadzonek tych odmian. Ochronie prawnej podlegają nie tylko rośliny, lecz również owoce pochodzące z plantacji odmian chronionych wyłącznym prawem. Oznacza to, że producenci owoców, którzy nie mogą udokumentować legalności prowadzenia plantacji produkcyjnej, mogą mieć trudności ze zbytem owoców z takich plantacji. Jedynie przestrzeganie obowiązującego prawa przez szkółkarzy i plantatorów pozwoli ustrzec się przed grożącymi konsekwencjami.
‘Hokent’ (‘Kent’ x ‘Honeoye’) jest odmianą wczesną, bardzo obficie plonującą. Jej owoce (fot. 1) są średnie lub duże, mają szeroko stożkowaty kształt z wyraźnie zaznaczoną „szyjką” i intensywnie czerwoną, błyszczącą skórkę, czasem nieco jaśniejszą w części wierzchołkowej. Owoce są jędrne, soczyste, bardzo smaczne, umiarkowanie aromatyczne. Rośliny charakteryzują się średnio silnym wzrostem i kulistospłaszczonym pokrojem. Są wytrzymałe na mróz, a także mało podatne na białą plamistość liści i mączniaka prawdziwego truskawki i tylko umiarkowanie podatne na czerwoną plamistość liści. Niestety odmiana ta odziedziczyła po rodzicach podatność na wertycyliozę, powodowaną przez grzyb Verticillium sp., dlatego powinna być uprawiana na polach wolnych od tego patogenu, najlepiej odkażonych.
Fot. 1. ‘Hokent’
‘Marduk’ (‘Onebor’ x ‘Dukat’) jest odmianą średnio wczesną, bardzo plenną. Owoce (fot. 2) są duże lub średniej wielkości, szerokostożkowate lub sercowate. Skórka owocu jest intensywnie czerwona, jednolita na całej powierzchni, o silnym połysku. Miąższ też jest jasnoczerwony do intensywnie czerwonego, jędrny, soczysty, aromatyczny i smaczny. Rośliny rosną umiarkowanie silnie, mają pokrój kulisty, zwarty. Są wytrzymałe na mróz, mało podatne na białą plamistość liści i wertycyliozę, ale umiarkowanie podatne na czerwoną plamistość liści i mączniaka.
Fot. 2. ‘Marduk’
‘Markat’ jest odmianą o średnio wczesnej porze dojrzewania owoców. Otrzymano ją ze skrzyżowania odmian ‘Onebor’ x ‘Dukat’. Plonuje obficie. Ma duże i bardzo duże, szerokostożkowate owoce (fot. 3) o intensywnie czerwonej skórce i dość silnym połysku. Miąższ ma barwę intensywnie czerwoną, jest jędrny, umiarkowanie aromatyczny, soczysty, smaczny. Wzrost roślin jest dość silny, a pokrój kulisto-spłaszczony, średnio zwarty. Są wytrzymałe na mróz, odporne na białą plamistość liści oraz mało podatne na czerwoną plamistość liści, mączniaka i wertycyliozę.
Fot. 3. ‘Markat’
‘Pegat’ jest odmianą o średnio wczesnej porze dojrzewania owoców, pochodzi ze skrzyżowania ‘Pegasus’ x ‘Elkat’. Podobnie jak obie formy rodzicielskie, plonuje obficie. Tworzy duże, sercowate owoce (fot. 4) o pomarańczowoczerwonej skórce i dość silnym połysku. Miąższ ma barwę pomarańczowo-czerwoną, jest jędrny, smaczny i posiada średniej wielkości komorę powietrzną. Rośliny rosną dość silnie, mają pokrój kulisty, średnio zwarty. Są odporne na białą plamistość liści i mączniaka, a także mało podatne na czerwoną plamistość liści.
Fot. 4. ‘Pegat’
‘Granat’ (‘Granda’ x ‘Dukat’) jest odmianą średnio wczesną, odznaczającą się obfitym plonowaniem. Jej owoce (fot. 5) są duże, stożkowate, pomarańczowoczerwone, o nieco jaśniejszym wierzchołku, o umiarkowanie silnym połysku. Miąższ jest jasnoczerwony, jędrny, umiarkowanie aromatyczny, smaczny. Rośliny rosną umiarkowanie silnie, mają pokrój średnio zwarty do zwartego, kulisty. Są wytrzymałe na przemarzanie, a ponadto mało podatne na białą plamistość liści, mączniaka prawdziwego truskawki i wertycyliozę, ale są umiarkowanie wrażliwe na czerwoną plamistość liści.
Fot. 5. ‘Granat’
[NEW_PAGE]‘Grandarosa’ otrzymana została ze skrzyżowania odmian ‘Granda’ x ‘Camarosa’. Plonuje dość obficie, a jej owoce (fot. 6) są wyjątkowo atrakcyjne: bardzo duże, o kształcie wydłużonego stożka, pomarańczowo-czerwone, o silnym połysku, bardzo jędrne i odporne na odgniecenia, aromatyczne, a także bardzo smaczne. Tylko w niewielkim stopniu ulegają porażeniu przez szarą pleśń. Na żyznych glebach rośliny rosną silnie, mają kulisty pokrój, są wytrzymałe na mróz oraz mało podatne na choroby liści, ale uprawiane na polach zainfekowanych przez grzyby Verticillium dahliae i Phytophthora cactorum mogą wykazywać objawy porażenia.
Fot. 6. ‘Grandarosa’
‘Elsariusz’ (‘Elsanta’ x ‘Syriusz’) jest odmianą średnio późną. Tworzy dość duże owoce (fot. 7) o małej tendencji do drobnienia (pierwsze są nawet bardzo duże), szeroko stożkowate lub sercowate, o intensywnie czerwonej skórce (nieco jaśniejszej w części wierzchołkowej) i umiarkowanie silnym połysku. Ich miąższ jest także intensywnie czerwony i odznacza się dość wysoką jędrnością. Rośliny rosną umiarkowanie silnie, mają pokrój średnio zwarty, kulisty, nieco spłaszczony. Są wytrzymałe na mróz, mało podatne na plamistości liści, ale mogą ulegać porażeniu przez mączniaka truskawki i wertycyliozę w lata sprzyjające rozwojowi tych chorób.
Fot. 7. ‘Elsariusz’
‘Selvik’ (‘Selva’ x ‘Vicoda’) charakteryzuje się późną porą dojrzewania owoców. Plonuje bardzo obficie. Jej owoce (fot. 8) są duże, stożkowate, intensywnie czerwone, o nieco jaśniejszym wierzchołku i dość silnym połysku. Miąższ ma barwę intensywnie czerwoną, jest bardzo jędrny i smaczny. Rośliny rosną silnie, mają pokrój kulisty, spłaszczony, zwarty. Są wytrzymałe na niską temperaturę zimą, a także mało podatne na choroby liści i wertycyliozę.
Fot. 8. ‘Selvik’
‘Panon’ pochodzi ze skrzyżowania odmian ‘Pandora’ x ‘Onebor’. Owoce (fot. 9) dojrzewają nieco później niż u ‘Sengi Sengany’. Są duże i atrakcyjnie wyglądają – są bardzo kształtne, stożkowato-kuliste, pomarańczowoczerwone, dość jednolicie wybarwione, o silnym połysku. Ich dodatkowymi atutami są bardzo wysoka jędrność, odporność na odgniecenia i trwałość w transporcie. Rośliny rosną umiarkowanie silnie, mają pokrój luźny, kulisty, spłaszczony. Są wytrzymałe na mróz, wysoce odporne na wertycyliozę oraz mało podatne na białą plamistość liści i mączniaka, ale umiarkowanie podatne na czerwoną plamistość. Wadą odmiany jest męska sterylność kwiatów. Oznacza to, że aby dobrze plonować, odmiana ta, podobnie jak ‘Pandora’, wymaga zapylacza, którym może być inna późna odmiana o kwiatach obupłciowych.
Fot. 9. ‘Panon’
‘Pink Rosa’ powstała ze skrzyżowania odmian ‘Granda’ x ‘Sophie’. Tworzy duże i bardzo duże owoce (fot. 10) o kształcie kulisto-sercowatym i różowoczerwonej skórce z umiarkowanie silnym połyskiem. Miąższ jasnoczerwony, jędrny, dość aromatyczny, lekko kwaśny, dość smaczny. Rośliny rosną umiarkowanie silnie, mają pokrój kulisty, dość zwarty. Są odporne na białą plamistość i mączniaka, a także mało podatne na czerwoną plamistość liści oraz wertycyliozę. Są także dostatecznie wytrzymałe na mróz. Z uwagi na wyrastanie kwiatostanów poniżej powierzchni liści wymagane jest bardzo staranne wykonywanie zabiegów ochrony przed szarą pleśnią.
Fot. 10. ‘Pink Rosa’
‘Panvik’ (‘Panon’ x ‘Vikat’) jest odmianą o późnej porze dojrzewania owoców. Owoce (fot. 11) są duże i średniej wielkości, szerokostożkowate, o pomarańczowoczerwonej, silnie błyszczącej skórce. Miąższ ma barwę jasnoczerwoną do intensywnie czerwonej, jest dość jędrny, w miarę aromatyczny, smaczny. Rośliny rosną umiarkowanie silnie, mają pokrój wzniesiony, średnio zwarty. Są mało podatne na białą i czerwoną plamistość liści oraz mączniaka, a także na wertycyliozę, ale mogą być porażane przez zgniliznę korony truskawki.
Fot. 11. ‘Panvik’
Dr Agnieszka Masny, prof. dr hab. Edward Żurawicz
Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach
Fot. 1, 4–8, 10, 11 A. Masny, fot. 2, 3, 9 E. Żurawicz
Artykuł pochodzi z numeru 1/2017 dwumiesięcznika „Szkółkarstwo”
