Śliwki to nie jabłka, które można dość długo przechować. Co zatem robić, gdy nie ma ich gdzie sprzedać, bo eksport został zablokowany – to pytanie sadownicy stawiali każdemu rozmówcy. Nie ma na nie szybkiej, mądrej i zadowalającej odpowiedzi.
Rankiem przed głównymi obchodami święta odbyło się seminarium dla producentów (fot. 1), podczas którego podano propozycję palety odmian śliwy, które warto wprowadzić do uprawy w rejonie Szydłowa z uwagi na odporność lub tolerancję wobec szarki i inne walory, ułatwiające ich obrót. Odmiany omówiła dr hab. Elżbieta Rozpara (fot. 2) prof. Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach, proponując do upowszechnienia w uprawie odmiany ‘Jojo’ (całkowicie odpornej wobec szarki), której owoce co prawda nie co roku są smaczne, ale wynika to najprawdopodobniej z układu warunków pogodowych, ilości owoców na drzewie (fot. 3), co można regulować przerzedzaniem zawiązków (im jest ich mniej, tym są smaczniejsze).
Fot. 1. Uczestnicy seminarium poświęconego odmianom śliw i ochronie uprawy
Fot. 2. Dr hab. Elżbieta Rozpara prof. Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach omówiła odmiany, które warto uprawiać na skalę towarową
Fot. 3. ‘Jojo’
Wśród odmian tolerancyjnych wobec szarki dr. hab. E. Rozpara wymieniła godne uprawy: •‘Katinka’(owoce dojrzewają w końcu lipca lub na początku sierpnia, mają wielkość do 30 g, ale wymagają przerzedzania, gdyż wówczas osiągają większy rozmiar i są smaczniejsze); •‘Edda’ (dojrzewająca tuż po ‘Katince’, o owocach wielkości 35 g, smacznych, w których miąższ oddziela się od pestki); •‘Tegera’ (odmiana samopłodna, owoce bardzo smaczne dojrzewają w I dekadzie sierpnia, miąższ łatwo odchodzi od pestki); •‘Kalipso’ (owoce przypominają nieco owoce ‘Cacanskiej Lepoticy’, dojrzewają w połowie sierpnia i mają wielkość 30-40 g); •‘Silvia’ (owoce dojrzewają w I dekadzie sierpnia i osiągają wielkość 50-60 g, spełniają wymogi owoców deserowych, nadają się też do przetwórstwa); •‘Renklod Haritonowyj’ (owoce nie mają objawów szarki, dojrzewają w III dekadzie sierpnia, duże 30-40 g, często 50 g, smaczne, nadają się do suszenia); •’Mallard’ (dojrzałość zbiorczą owoce osiągają ok. 20-25 sierpnia, są duże 40-45 g, owalne, asymetryczne, drzewa są wytrzymałe na mróz i umiarkowanie plenne); • ‘Record’ (bardzo łatwa w uprawie i wytrzymała na mróz, polecana mimo wszystko do cieplejszych rejonów uprawy, owoce są bardzo ładne, ale przeciętne w smaku, dojrzewają około połowy sierpnia); ‘Haroma’ (owoce dojrzewają ok. 17-20 września, charakteryzują się długimi szypułkami, drzewa wcześnie wchodzą w owocowanie); • ‘Vision’ (owoce o masie ok. 60 g, dojrzewają tak jak na odmianie ‘President’, nie można ich przetrzymać na drzewie, drzewa wytrzymałe na mróz); •Tophit’ (dojrzewanie pod koniec września, owoce smaczne o masie 50-70 g, nadaje się do eksportowania); ‘Tophit Plus’ (owoce mają jajowaty kształt, drzewa wytrzymałe na mróz); • ‘Presenta’ (w typie Węgierki, owoce dojrzewają późno, nawet na początku października, są atrakcyjne, twarde i zawierają bardzo dużo cukru, miąższ łatwo oddziela się od pestki); • ‘Elena’ (odmiana późna, nadaje się do zbioru kombajnem); •’Haganta’ (odmiana jest porażana szarką, ale na owocach nie widać objawów, są one smaczne i duże 50-80 g, jednak z drzew porażonych szarką opadają przed dojrzeniem).
[NEW_PAGE]Według dr hab. E. Rozpary w uprawie powinny nadal znajdować się ‘Cacanska Lepotica’ i ‘Cacanska Najbolija’ oraz ‘Tophit’ i ‘Presenta’. Jeżeli chodzi o podkładki z uwagi na ograniczenie wzrostu drzew oraz nierzadko na lepsze plonowanie nowe sady powinny być zakładane na ‘Węgierce Wangenheima’. Do uprawy należy wybierać odmiany odporne lub tolerancyjne na szarkę, o małej podatności na mróz, wydające wysokiej jakości owoce, których miąższ łatwo odchodzi od pestki i są trwałe w obrocie. Dobrze jest także nawadniać drzewa.
– W ochronie śliw należy wykorzystywać metody profilaktyczne, głównie pozachemiczne, takie jak: prawidłowa agrotechnika obejmująca odpowiedni dobór stanowiska, nawożenie zgodnie z zasobnością gleby, ograniczanie źródła infekcji poprzez usuwanie porażonych liści i mumii, dobór odmian odpornych lub tolerancyjnych na choroby, głównie szarkę, zakładanie sadów ze zdrowego materiału nasadzeniowego, prowadzenie systematycznych lustracji – mówiła dr hab. Anna Bielenin z Instytutu Praktycznego Sadownictwa.
Ochrona chemiczna drzew powinna natomiast obejmować prawidłowy dobór fungicydów i terminów wykonywania zabiegów, który będzie wynikał z lustracji. O skuteczność zabiegów często decyduje technika opryskiwania, dobra znajomość sadu i szybka reakcja (jak w przypadku mszyc – wektorów szarki).
Spośród chorób najgroźniejszą jest wirusowa – ospowatość śliw czyli szarka (fot. 4). W przypadku tej choroby nie ma możliwości ochrony chemicznej. Ważne jest zatem zakładanie sadów ze zdrowego materiału szkółkarskiego i zwalczanie mszyc.
Fot. 4. Objawy ospowatości śliw czyli szarki na śliwce…
… i we wnętrzu owocu
Chorobami pochodzenia grzybowego, które atakują śliwy są brunatna zgnilizna drzew pestkowych wywoływana przez 3 grzyby z rodzaju Monilinia (M. laxa, M. fructigena, M. fructicola). Pierwszy z wymienionych dokonuje infekcji drzew w okresie kwitnienia i dojrzewania owoców, pozostałe dwa w okresie dojrzewania owoców (fot. 5). Stopień ich występowania jest uzależniony od warunków pogodowych wiosną i w dalszej części sezonu. Do ochrony śliw przed tą chorobą zarejestrowane są tylko preparaty zawierające tebukonazol oraz Topsin M 500 SC. W jego przypadku jest jednak ryzyko wytworzenia się odporności oraz pozostałości w owocach, niedopuszczalnych na zachodzi Europy.
Fot. 5. Śliwka z objawami gnicia na skutek porażenie brunatną zgnilizną drzew pestkowych
Inna chorobą pochodzenia grzybowego występującą w sadach śliwowych jest czerwona plamistość liści śliwy. Cykl rozwojowy patogenu jest zbliżony do cyklu rozwojowego parcha jabłoni, zatem infekcji dokonują zarodniki workowe tworzące się na opadłych pod drzewami porażonych w poprzednim roku liściach. Ich wysiewy następują podczas opadów deszczu już przed kwitnieniem drzew i trwają do lipca. Najsilniejsze są po kwitnieniu i wówczas należałoby wykonać zabiegi chemiczne, ale brak jest zarejestrowanych w Polsce preparatów. Sadownicy na zachodzie Europy w tym celu mogą użyć Polyram 70 WG lub preparat zawierający kaptan, mankozen, folpan, pyrimetanil. Dodyna wykazuje pewne działanie ograniczające infekcje patogenu, ale jest ona zarejestrowana tylko do ochrony śliw przed torbielą śliw do zabiegów przed kwitnieniem.
Inne występujące na śliwach choroby to dziurkowatość liści (fot. 6), torbiel śliw i srebrzystość. Pierwsza choć wygląda groźnie, zdaniem dr hab. A. Bielenin nie ma większego znaczenia na rozwój i plonowanie drzew, druga, rzadko występuje w sadach produkcyjnych, a trzecia jest zazwyczaj następstwem przemarznięcia drzew i po jej ujawnieniu się nie pozostaje nic innego jak usunąć porażone drzewa.
Fot. 6. Dr hab. Anna Bielenin z Instytutu Praktycznego Sadownictwa prezentuje pęd śliwy z obawami dziurkowatości liści
Jan Klamczyński (fot. 7), wójt gminy Szydłów odczytał sadownikom zgromadzonym na seminarium pismo skierowane do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie pomocy znalezienia rozwiązania ze zbytem owoców (śliwek) w dobie obowiązywania embarga na polskie owoce w Federacji Rosyjskiej i drastycznie niskimi cenami zbytu.
Fot. 7. Jan Klamczyński, wójt gminy Szydłów
Podczas obchodów święta wędzono śliwki metodą tradycyjną na tzw. laskach (fot. 9).
Fot. 8. Tradycyjne wędzenie śliwek „na laskach”
Tekst i fot. Anita Łukawska
