Spotkanie w sadzie

Lokalizacja sadów w Lipowej jest korzystna nie tylko z uwagi na bardzo dobre gleby (klasy I), ale także na ukształtowanie terenu (fot. 1). Znajdują się one na najwyższym płaskowyżu w okolicy. Podobne ukształtowanie terenu znajduje się w okolicach Zawichostu i w Usarzowie.

Fot. 1. Sady jabłoniowe w Lipowej znajdują się w jednym kompleksie na płaskowyżu

Roman Jagieliński (fot. 2) od jesieni 2013 r. gospodarz Lipowej, przedstawił krótką charakterystykę sadu jabłoniowego, który zajmuje powierzchnię 150 ha. 100 ha stanowi sad w pełni owocowania, 30 ha nowo posadzony (2-3 letni), zaśi 20 ha ma być obsadzone w 2017 r. Jabłonie rosną w rozstawie 3,5 x 0,8-1 m. Do nasadzeń wykorzystano 2-3-letnie drzewka (pozostałości produkcji szkółkarskiej poprzedniego właściciela – AgroSadu), jednoroczne okulanty ze szkółek Jacka Jagielińskiego, Bożeny Grochowalskiej-Hein i innych. Obecnie w gospodarstwie w Lipowej zatrudnione są 32 osoby, które wcześniej pracowały w tych sadach. Nie ma już działu naukowego oraz sadów brzoskwiniowych, czereśniowych, śliwowych, wiśniowych i leszczynowych. Z innych niż jabłoń gatunków pozostały w uprawie grusze (1,5 ha) i borówka wysoka.

Fot. 2. Roman Jagieliński, obecny właściciel sadów w Lipowej omówił uprawiane odmiany

Z odmian jabłoni w uprawie znajdują się ‘Jonagored’ (około 30 ha), ‘Jonagold’ (mutant ‘Roja’) i ‘Red Jonaprince’ (po 15 ha), ‘Šampion’ i ‘Ligol’ (także po 15 ha), ‘Gala Must’ i nowości: ‘Morgenduft’ i ‘Honeycrisp’ – odmiana odporna na spadki temperatury zimą i odmiana o jabłkach z czerwonym miąższem. ‘Roja’ lepiej wybarwia się niż ‘Jonagold’, ma twardy miąższ, a rumieniec bardziej rozmyty niż ‘Red Jonaprince’. Jabłka tej odmiany są podobne do owoców odmiany ‘Gala Must’.

Na spotkanie zaproszono Henryka Zdyba (fot. 3), byłego dyrektora SZD w Lipowej oraz Adama Furę z Świętokrzyskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Centrum Ogrodnicze w Sandomierzu.

Fot. 3. Henryk Zdyb – ostatni dyrektor SZD w Lipowej

Spotkanie rozpoczęło się od zwiedzania sadów, w których Adam Fura zaprezentował sposób regulacji liczby pędów w wierzchołkowej części na młodych drzewkach odmiany ‘Roja’ tłumacząc, że od 2 roku po posadzeniu wyrwać trzeba pędy stanowiące konkurencję dla przewodnika (fot. 4). To osłabi wzrost w tej części drzew na około 7 dni i spowoduje inicjację pędów pod szerokim kątem, które szybko obłożą się pąkami kwiatowymi.

Fot. 4. Adam Fura z ŚODR w Modliszewicach Oddział w Sandomierzu demonstruje regulację owocowania w wierzchołkowej partii drzew (u góry), efekt wyrywania pędów (u dołu)

Natomiast na drzewach odmiany ‘Rubin’, tak jak i innych owocujących na końcach długopędów (‘Ligol’, ‘Red Boskoop’,’Cortland’ i ‘Paulared’), jak informował A. Fura, należy między 5 a 15 czerwca skrócić pędy jednoroczne za 2 liściem (fot. 5). Dzięki temu do końca lipca z kątów liści wyrosną dwa pędy o długości do 20 cm zakończone pąkiem kwiatowym. Takie cięcie wpływa na ograniczenie przemienności owocowania drzew tych odmian, tym bardziej, jeżeli takie cięcie powtarzane jest co roku. Wówczas drzewa odmiany ‘Ligol’ mogą co roku plonować na poziomie 80 t/ha. W sadzie R. Jagielińskiego ten system cięcia jest prowadzony już 3 rok. Sad jest podzielony na kwatery i do każdej z nich przypisane są dwie osoby, które prowadzą cięcie drzew. Przeszły one przeszkolenie i wiedzą kiedy i jak ciąć poszczególne odmiany. Nie skracają pędów w obrębie drewna kilkuletniego, tną pędy tylko w obrębie drewna jednorocznego.

Fot. 5. Sposób cięcia pędów jednorocznych na odmianach zakładających pąki kwiatowe na długopędach

Dwuletnie drzewka odmiany ‘Morgenduft’ mają dobrze rozgałęzioną koronkę, ale są ogołocone (fot. 6). Jest to skutkiem chemicznego rozgałęziania drzewek w szkółce. Drzewa w celu uzyskanie pędów bocznych opryskiwano mieszaniną regulatorów wzrostu (do 600 ml wody dodano 200 Globaryllu 100 SL i 200 ml GA4+7) w część pnia, w obrębie której miały one wyrosnąć i po 7 dniach powtórzono zabieg. Wyrosłe pędy boczne dały atrakcyjną koronkę, ale w drugim roku nie zakładają się na nich pąki kwiatowe. Następuje to,  jak informował A. Fura, w trzecim roku. Odmiana ‘Morgenduft’, jak powiedział R. Jagieliński, ma plonować na poziomie 120 t/ha, dlatego zdecydował się na jej posadzenie.

Fot. 6. Ogołocone na skutek chemicznego rozgałęziania drzewek w szkółce drzewa odmiany ‘Morgenduft’

Jabłoń ‘Gala Must’ jest zaliczana do drobnoowocowych. Odmiana ta dobrze zawiązuje owoce. Musi być zatem co roku przerzedzana. Jeżeli się tego nie zrobi, wówczas jabłka będą małe, a plon niski. Jeżeli jest zbyt dużo jabłek na drzewach,  wówczas mają one mniejszą średnicę niż te z drzew słabiej obłożonych owocami. Mniejsza o 2 mm średnica jabłek to plon mniejszy o 17%. Wizualnie tego nie można ocenić gdy jabłka wiszą na drzewach. Przekonać się o tym można dopiero podczas zbioru – powiedział A. Fura.

A. Fura poinformował, że na Sandomierszczyźnie zakończyły się wysiewy zarodników workowych grzyba Venturia inaequalis. Jeżeli nie doszło do infekcji, wówczas wystarczające jest opryskiwanie drzew preparatem kontaktowych przeciwko parchowi jabłoni po opadach deszczu na poziomie 30 mm. Obecnie należy prowadzić lustracje na obecność szkodników (mszyc, bawełnicy korówki, zwójek, owocówek oraz przędziorków i pordzewiaczy). Motyle zwójki koróweczki latają intensywnie i trzeba je zwalczać, ponieważ są one zazwyczaj aktywne do końca sierpnia. Żerowanie ich gąsienic w drewnie ogranicza transport asymilatów. Bawełnica korówka jest trudna do zwalczenia, dlatego należy tego szkodnika oraz mszyce zwalczać zaraz po stwierdzeniu ich obecności w koronie drzew. 

Tekst i zdjęcia: Anita Łukawska