Przedstawiamy odmiany jabłek, uprawiane w kraju, które będą odpowiadały w najbliższych latach wymaganiom oraz potrzebom, zarówno rynkowi zagranicznemu jak i krajowemu. Przy wyborze odmiany trzeba uwzględnić jej wymagania glebowe i klimatyczne, a te są różne w naszym kraju.
Podstawowymi warunkami sprzedaży dużej ilości jabłek po opłacalnych cenach jest ich dostosowanie do potrzeb oraz wymagań rynku zagranicznego i krajowego. Produkujemy dużo jabłek deserowych, ale za mało wysokiej, a jeszcze mniej bardzo wysokiej jakości oraz odmian, które lubią zagranicznej i krajowi konsumenci. Duże są różnice potrzeb i wymagań w kraju i zagranicą. Kto do nich dostosuje swoją produkcję jabłek, ma zapewnione nie tylko dobre, ale nawet bardzo dobre wyniki ekonomiczne. A kto tego nie potrafi, musi się spodziewać niskich cen i trudności w zbycie swoich jabłek deserowych.
Na światowym rynku jabłek są duże różnice w wymaganiach jakościowych i odmianowych. Najwyższe – w krajach arabskich. Tam można sprzedać tylko jabłka bardzo wysokiej jakości, koloru czerwonego, po bardzo wysokich cenach. Niższe są w krajach wschodniej Europy, w których jeszcze jest duży popyt na jabłka różnych odmian, średniej jakości. Sama Rosja importuje ponad 1,2 mln ton jabłek deserowych.
Powoli w wielu krajach spada pożycie jabłek. Znikome, bądź bardzo niskie jest w krajach środkowej Afryki, najwyższe w Austrii i Turcji, ponad 25 kg na mieszkańca. W Polsce, w ciągu ostatnich 20 lat spadło ono z 25 do 12 kg na osobę.
Polska już może eksportować swoje jabłka na cały świat, w tym 90-95 % do krajów europejskich, najwięcej do państw wschodniej Europy. Aktualnie eksportujemy około 1,0 mln ton jabłek, z dużymi szansami zwiększenia eksportu, co najmniej o 300 tys. ton. Warunkiem jest poprawa jakości jabłek i zwiększenie odsetka odmian jednokolorowych w strukturze uprawianych odmian. Dotyczy to także rynku krajowego.
Dla zalecanych odmian najkorzystniejsze są w rejonie Sandomierza i na dużych obszarach Dolnego Śląska, zaś najmniej korzystne panują w północno-wschodniej części kraju.
’Gala’ i jej paskowane sporty, m.in. 'Royal Gala’ i 'Gala „Schniga’
Jabłka tych odmian można w dużych ilościach i po wysokich cenach, sprzedać na całym świecie. Także w naszym kraju. Wysokie plony dobrej jakości uzyskuje się na żyznych glebach i w ciepłych stanowiskach. W takich warunkach warto uprawiać te odmiany na szerszą skalę niż do tej pory.
’Golden Delicious Reinders’
Dobry zbyt i atrakcyjne ceny osiąga w krajach północnej Afryki oraz wschodniej Europy i w naszym kraju. Traci na znaczeniu w krajach zachodniej Europy i USA. Odmiana ta ma średnie wymagania glebowe. Wymaga cieplejszych stanowisk. Ze względu na duże potrzeby w krajach wschodniej Europy warto ją uprawiać na co najmniej dotychczasowym poziomie. W kraju jest zbyt na jabłka średnicy co najmniej 8,0 cm z pięknym, żółtym kolorem.
’RedJonaprince’, 'RedJonaprince Select’ i 'Jonagored’
Znajdują łatwy zbyt prawie na całym świecie i w naszym kraju. Mają mniejsze wymagania glebowe. Te odmiany można z powodzeniem uprawiać na dużej powierzchni naszego kraju. Odmianę 'RedJonaprince’ uprawia się już na szeroką skalę w Niemczech, Austrii i Holandii. Za kilka lat można się spodziewać nadmiaru jabłek tej odmiany na europejskim rynku. Ostrożnie z dużymi nasadzeniami w naszym kraju. Większość europejskich konsumentów nie lubi jabłek tej odmiany o bardzo ciemnym, czerwonym kolorze.
’Red Delicious’ oraz sporty 'Camspur’ (’Redchief’) i 'RedCap’
Odnotowuje się dobry ich zbyt prawie na całym świecie, po atrakcyjnych cenach. Jabłka te są lubiane także przez krajowych konsumentów. Wszystkie te odmiany wymagają bardzo żyznych gleb i ciepłego stanowiska. W związku z tymi wymaganiami ograniczone są możliwości ich uprawy w naszym kraju. Z dwóch wymienionych sportów ciekawszy jest 'Camspur’, ze względu na atrakcyjniejszy, jaśniejszy, czerwony kolor.
Z odmian dwukolorowych nadal duże znaczenie mają 'Szampion’ i 'Idared’
Odmiana 'Szampion’, ze względu na dobry smak jabłek, cieszy się coraz większym zaintresowaniem u europejskich konsumentów. Jest bardzo ceniona przez naszych konsumentów. Drzewa obficie i corocznie owocują. Nie wymagają bardzo żyznych gleb ani ciepłych stanowisk. Można ją uprawiać na dużej powierzchni naszego kraju. Wadami tej odmiany są wrażliwość na gorzką plamistość podskórną i szybką utratę jędrności miąższu. W miejscach nisko położonych drzewa uszkadzane są przez silniejsze mrozy.
’Idared’ jest nadal poszukiwany, ale tylko w krajach wschodniej Europy. Podobnie może być w najbliższych latach. W naszym kraju ma znaczenie tylko dla przetwórstwa owocowego. Powodem jest mierny smak owoców. Tylko jabłka wysokiej jakości, przechowywane w chłodniach ze zmodyfikowaną atmosferą mają dobry smak, ale dopiero w czerwcu i później. Duże jest ainteresowanie czerwonymi sportami tej odmiany. Warto je uprawiać na szerszą skalę w naszym kraju. Wielkość produkcji trzeba także dostosować do potrzeb rynku.
Godne uwagi są jeszcze trzy odmiany, o mniejszych wymaganiach niż wyżej wymienione – 'Elise’, 'Pinova’- zwłaszcza jej sport 'Evelina’ – i 'Empire’.
Do odmian o niskim zapotrzebowaniu ze strony rynku europejskiego można zaliczyć 'Glostera’, 'Jonagolda’ i 'Ligola’, a w naszym kraju jeszcze 'Lobo’ i odmiany letnie.
Chciałbym mocno podkreślić, że możliwość zbytu po opłacalnych cenach wymienionych odmian dotyczy tylko jabłek wysokiej lub bardzo wysokiej jakości.
Prof. dr hab. Eberhard Makosz, Towarzystwo Rozwoju Sadów Karłowych,Lublin
