– Obecnie w polskich sadach wciąż dominuje odmiana ‘Idared’, a tuż za nią ‘Szampion’ i sporty ‘Jonagolda’. Jak wyglądamy na tle innych państw-producentów jabłek. Jakie zmiany zaszły w ostatnich latach, a jakie nas jeszcze czekają?
Andrzej Nowakowski: Z odmian dominujących w światowej produkcji jabłek do uprawy w warunkach klimatycznych Polski nadają się: ‘Red Delicious’, ‘Golden Delicious’, ‘Gala’ i ‘Jonagold’. W innych krajach uprawia się odmiany pod kątem odbiorców owoców i początki takiego planowania produkcji już widać w Polsce. W wielu sadach wprawdzie są duże nasadzenia odmiany ‘Idared’, ale przez kilka ostatnich lat sadownicy sadzili lepiej wybarwiające się sporty tej odmiany jak np. Najdared®.
Ta odmiana, podobnie jak ‘Idared’ jest stosunkowo łatwa w uprawie, dobrze plonuje i nie ma problemów z przechowywaniem owoców i ich transportem na dalekie rynki. Od kilku lat widać także wzrost powierzchni nasadzeń odmiany ‘Red Jonaprince’ – zastępuje ona ‘Jonagolda’ i jego sporty, dobrze się wybarwia i dojrzewa wcześniej od odmiany wyjściowej. W sadach widać coraz więcej mutantów krótkopędowych odmiany ‘Red Delicious’, takich jak np. Camspur®, Red Cap®, Red Chief®. Zmiany jakie zachodzą są odpowiedzią na zmiany wymagań odbiorców owoców. Ten trend będzie z pewnością kontynuowany.
– Te nowo sadzone odmiany pochodzą z zagranicznych programów hodowlanych. Warto wspomnieć – dla tych, którzy o tym nie wiedzą – że także w kraju prowadzonych jest z dobrym efektem wiele krzyżówek i selekcji, a wyniki prac są prezentowane na wszystkich ważniejszych imprezach wystawienniczych w kraju.
– Tak, to prawda. Od wielu lat kilka krajowych szkółek pracuje nad selekcjami i hodowlą nowych odmian. Jednym z przykładów jest nasza szkółka i szkółka Insad–Prusy z Głuchowa (Jana i Wojciecha Krzewińskich), tworzące wspólnie grupę hodowlaną Aj!Apple. W naszej działalności hodowlanej, dzięki dr Danucie Krzewińskiej, wykorzystujemy długoletnie doświadczenie zdobyte podczas pracy i współpracy ze znanymi hodowcami m. in. z Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach (obecnie Instytut Ogrodnictwa) oraz SGGW w Warszawie. Grupę założyliśmy właśnie w odpowiedzi na bardzo duży napływ do Polski odmian zagranicznych. Chcieliśmy rozpocząć promocję naszych, polskich odmian wśród sadowników, aby mogli uprawiać mutanty sprawdzone w polskich warunkach klimatycznych i się nie zawieść.
– Jakie odmiany krajowej hodowli, spełniające wymagania obecnych i perpektywicznych rynków zbytu, są już dostępne? Na które odmiany zwracali uwagę sadownicy podczas targów?
– Wiele pytań dotyczyło odmiany ‘Gala’ – owoce tej kreacji są smaczne, ich miąższ jest chrupiący i jędrny. Ponadto zainteresowanie ‘Galą’ jest bardzo duże wśród zagranicznych odbiorców jabłek. W ofercie Aj!Apple są mutanty tej odmiany, naszym zdaniem bardziej interesujące niż odmiana wyjściowa. Jednym z nich jest Zuzi Gala® wyhodowana w Żdżarach, której gładka skórka pokryta jest intensywnym, paskowanym, karminowym rumieńcem. Rosnącym zainteresowaniem cieszy się w kraju odmiana ‘Red Delicious’ ze względu na możliwość zbytu owoców na perspektywiczne, nowe rynki. W naszej ofercie mamy dwie propozycje o wyglądzie zbliżonym do ‘Red Delicious’ – Zuzi Red® (fot. 2) i selekcję oznaczoną numerem hodowlanym AJ-12 (fot. 3). Zuzi Red® to dostępny dla sadowników mutant odmiany ‘Starkrimson’ o silniejszym od niej wzroście. Owoce tej odmiany są średnie do dużych, stożkowate z wyraźnym żebrowaniem. Ciemny, buraczkowoczerwony rumieniec, lekko paskowany, pokrywa niemal całą powierzchnię owocu. Jabłka dojrzewają na początku października i w KA można je przechowywać 6–8 miesięcy.
Fot. 2. Zuzi Red®
Fot. 3. Selekcja ‘AJ-12’
Ze względu na dużą popularność w krajowych sadach odmiany ‘Szampion’ jest wśród producentów zainteresowanie także mutantami tej odmiany. W naszej szkółce wyhodowaliśmy dwa sporty: Szampion Reno® i Reno 2®. Ostatnia z wymienionych odmian ma owoce bardzo atrakcyjne dla odbiorców – średniej wielkości, kulistożkowate z delikatnym żebrowaniem. W sadzie przed osiągnięciem dojrzałości zbiorczej prawie cała powierzchnia owocu pokrywa się czerwonym, rozmytym, marmurkowatym rumieńcem. Zbiór przypada zwykle na drugą połowę września, a w KA owoce można przechowywać do maja.
W hodowli sprawdzaliśmy wiele krzyżówek, których celem było uzyskanie owoców o zielonej skórce. W polskich sadach są problemy z uprawą „zielonych” jabłek ze względu na zbyt krótki sezon wegetacyjny. Owoce odmiany ‘Mutsu’, zanim zostaną zebrane, często „łapią” rumieniec i przez to nie spełniają wymogów odbiorców. W naszej ofercie jest Mutsu NK® o bardzo dużych, kulistych owocach, o gładkiej zielonej skórce, z delikatnym żebrowaniem. Na owocach rumieniec pojawia się bardzo rzadko, a zbiór następuje zwykle w połowie października.
Ciekawa odmiana, będąca efektem zapylenia odmiany ‘Mutsu’ pyłkiem odmiany Najdared®, to Muna®. Jej owoce przypominają te u odmiany ‘Red Jonaprince’, są ciemnoczerwone, lekko wydłużone (fot. 4), bardzo smaczne. Ich zbiór jest wcześniejszy niż z kwater ‘Red Jonaprince’, a także – ze względu na cechy przekazane od odmiany Najdared® – bardzo dobrze się przechowują. Jest to odmiana, której owoce mogą zaistnieć na nowych rynkach, szczególnie dalekich, bo dobrze znoszą transport (znów cecha po jednym z rodziców – Najdaredzie®).
Fot. 4. Muna®
Dziękuję za rozmowę,
Dorota Łabanowska-Bury
Fot. 1-4 D. Łabanowska-Bury
Artykuł pochodzi z numeru 3/2015 „Hasła Ogrodniczego”
