Sadownictwo

Odmiana — jak podkreślała dyrektor Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach prof. Danuta Goszczyńska otwierając 4 kwietnia zorganizowaną tam konferencję pt. "Nowe odmiany drzew owocowych" — w 50% decyduje o powodzeniu uprawy. Ma wpływ na wiele rzeczy związanych z plonem, ochroną, a wreszcie zbytem owoców. W sprzedaży jest dużo nowych odmian, trudno jednak sadownikowi zdecydować, którą powinien wybrać. Ważny jest również dobór podkładki, jaką należy dopasować do warunków gospodarstwa.

Postawione w tytule pytanie jest prowokacją. Wiadomo bowiem, że cięcie drzew wiśni w wyspecjalizowanych gospodarstwach sadowniczych jest powszechne — poprawia zdrowotność pędów i jakość owoców. Artykuł ten przypomina jednak o konieczności prowadzenia tego zabiegu głównie tym właścicielom sadów, często niewielkich, którzy wiśnie traktują jako dodatkowy, nieliczący się dział gospodarstwa. Nasadzeń takich jest u nas wciąż bardzo dużo i one właśnie dają gros produkcji owoców tego gatunku. Tymczasem, obserwując ostatnio starsze sady wiśniowe w Radomskiem, Kieleckiem i w okolicach Pudliszek, dochodzę do wniosku, że do właścicieli tych sadów nie trafiają zalecenia dotyczące właściwej agrotechniki. Jest spora grupa ludzi, uprawiających drzewa, często kilkunastoletnie, a nawet starsze, które nigdy nie były po posadzeniu cięte. Przypuszczam, że marna jest jakość owoców w takich sadach, ale wciąż ich właścicielom opłaca się je użytkować. W przyszłości jednak trudno będzie osiągać zyski z takiej produkcji. Nowe nasadzenia — drzewa prowadzone pod kątem mechanicznego zbioru — stanowią poważną konkurencją. Cięcia wiśni trzeba się więc nauczyć, a przynajmniej nabrać do niego przekonania.

Powierzchnia uprawy wiśni na świecie wynosi około 250 tys. ha, w tym w Rosji mniej więcej 60 tys. ha, w Serbii 45 tys. ha, w Polsce około 38 tys. ha, w USA i na Węgrzech po 15 tys. ha. Większe nasadzenia tego gatunku są jeszcze w Niemczech i w Turcji. W ostatnich 40 latach światowa produkcja wiśni wzrosła z 500 tys. ton do 1 mln ton, w tym w 15 krajach "starej" Unii Europejskiej z około 100 do 350 tys. ton, a w Polsce z 50 do 200 tys. ton.

Skład mineralny owoców wpływa na wiele ich cech jakościowych, a szczególną rolę odgrywa wapń. Niedobór tego składnika w owocach spowodowany jest preferencyjnym przemieszczaniem się jonów wapnia do liści — w efekcie tylko niewielka ilość pobranego przez korzenie wapnia transportowana jest do owoców. Nawet wysoka zawartość wapnia w glebie nie gwarantuje więc uzyskiwania owoców bogatych w ten składnik, dlatego trzeba dokarmiać nim owoce drogą pozakorzeniową.

W ubiegłorocznym 11. i 12. numerze "Hasła Ogrodniczego" przedstawiłem Czytelnikom najważniejsze doniesienia z V Międzynarodowego Sympozjum Czereśniowo-Wiśniowego w Turcji, związane z hodowlą nowych odmian. Tym razem chcę przybliżyć tematykę dotyczącą zabiegów poprawiających jakość oraz trwałość w obrocie owoców czereśni, sposobów wykorzystania wiśni i czereśni, monitorowania stanu zdrowotnego odmian znajdujących się w uprawie, struktury sadów oraz produkcji organicznej.

Tegoroczny pokaz cięcia w gospodarstwie Adama Węgrzyna w Górze Jana, towarzyszący XVI Międzynarodowemu Seminarium Sadowniczemu w Limanowej (czyt. str. 58), poprowadził Leon Jahae (fot. 1) z angielskiej firmy doradczej Fast. Zaprezentował nową metodę wyprowadzania przewodnika jabłoni poprzez tzw. cięcie na "klik", polegającą na skracaniu przewodnika na przyroście jednorocznym.

W pierwszej części artykułu (HO 4/2006) przedstawiłem niemieckie gospodarstwo, w którym uprawia się wiele gatunków sadowniczych. Właściciele tego gospodarstwa mają dwa sklepy, w których sprzedają produkowane u siebie owoce, a także pozyskane z zewnątrz — dla zwiększenia atrakcyjności oferty — owoce, warzywa i przetwory. Poniżej opisuję kolejne niemieckie gospodarstwo sadownicze prowadzące punkt detaliczny, w którym zbywa się wyłącznie owoce własnej produkcji.

Podkładki zalecane dotychczas do produkcji drzewek jabłoni charakteryzują się odmienną wrażliwością na choroby. Do najniebezpieczniejszych chorób jabłoni wielu badaczy zalicza zarazę ogniową (Erwinia amylovora). Dotychczas nie otrzymano środków, których użycie mogłoby uwolnić drzewa od tej choroby kwarantannowej. Wśród odmian i podkładek dla jabłoni wyróżnia się natomiast klony, które są mniej podatne lub bardziej na nią odporne.

Znaczny wpływ na jakość drzewek owocowych w szkółce ma przebieg pogody. Z czynników klimatycznych największą rolę w produkcji sadowniczej i szkółkarskiej odgrywają: temperatura powietrza, nasłonecznienie, opady atmosferyczne i wiatr.

Jednym z problemów szkółkarzy jest wybór odpowiedniej metody oraz terminu okulizacji. Wynik tego zabiegu oraz efekt pracy, czyli ilość i jakość otrzymywanych drzewek, zależą zarówno od czynników biologicznych, takich jak podkładka oraz odmiana szlachetna, jak i od umiejętności okulizującego, a także zabiegów agrotechnicznych i przebiegu pogody.