‘Zari’
W Belgii, Holandii, Francji, Niemczech Szwecji i Danii drzewka ‘Zari’ są dostępne bez ograniczeń i w tych krajach nie jest to o dmiana klubowa. W innych państwach Unii Europejskiej sytuacja wygląda różnie. Na przykład w Wielkiej Brytanii odmiana t a jest uprawiana przez grupę producentów pod kierunkiem Clive’a Goathama, a jej owoce mogą być sprzedawane wyłącznie do sieci supermarketów Morrison. W Rumunii wyłączność na produkcję ma firma Rossad. W 2009 roku duże plantacje pilotażowe ‘Zari’ założono także w stanach Zjednoczonych oraz Republice Południowej Afryki. Pierwsze plantacje komercyjne powstały już w Nowej Zelandii oraz w Australii.
Jabłoń ‘Zari’ powstała w wyniku krzyżowania odmian ‘Elstar’ i ‘Delcorf’ (Delbarestival®). Jej owoce dojrzewają około tydzień po odmianie ‘Delcorf’, w Belgii – pod koniec sierpnia. Jabłka są średniej wielkości (średnica 70–80 mm), lekko wydłużone do kulistych (fot. 1).
Zielonożółta skórka z białymi przetchlinkami pokryta jest w 75% jaskrawoczerwonym, paskowanym rumieńcem. Miąższ jest słodki i aromatyczny, bardzo kruchy i soczysty. Najważniejsze cechy nowej odmiany to wyjątkowa trwałość owoców (do 2 tygodni w obrocie) oraz możliwość przechowywania ich przez 6–8 tygodni w zwykłej przechowalni, a kontrolowanej atmosferze – nawet do końca stycznia
Ponieważ drzewa ‘Zari’ rosną silnie (podobnie jak rodzice tej odmiany), zaleca się je sadzić w rzędzie co 1–1,25 m (większa rozstawa zalecana jest na żyznych stanowiskach). Belgijscy doradcy polecają też cięcie korzeni, co ma sprzyjać zwiększeniu liczby pąków kwiatowych. Odmiana ta kwitnie późno i aby zapewnić dobre zapylenie kwiatów jako zapylaczy radzi się używać odmian ‘Golden Hornet’, ‘Hillieri’ oraz ‘Evereste’, których powinno być nieco więcej n iż zazwyczaj.
Doświadczenia z uprawą odmiany ‘Zari’ prowadzono w Austrii, gdzie w stacji doświadczalnej w Haidegg Thomas Rühmer oceniał przydatność nowych odmian letnich jabłoni (w tym odmian ‘ Tunda’, ‘ Zonga’, i SweeTango®). Jabłka ‘Zari’ były najsłodsze w grupie testowanych nowości – średnia zawartość cukru wyniosła o koło 1 2,5 brix. Drzewa miały lekką tendencję do przemiennego owocowania, ale tworzyły duże owoce – średnio o masie 180 g i jędrności 6 kg/cm2.
W Polsce, w listopadzie ubiegłego roku jabłka ‘Zari’ poddano w czterech sklepach Tesco ocenie kilkuset konsumentów, którzy mieli je porównać z owocami odmiany ‘Jonagold’. W opinii respondentów jabłka ‘Zari’ miały lepszy smak, były bardziej chrupkie i soczyste od ‘Jonagoldów’.[NEW_PAGE]SweeTango®
Jabłoń SweeTango® (‘Minneiska’) została odkryta w 1999 r. w amerykańskim stanie Minnesota w populacji uzyskanej na drodze krzyżowania odmian ‘Honeycrisp’ oraz Zestar® (‘Minnewashta’) przez naukowców z Uniwersytetu Stanowego w Minnesocie. Nowa odmiana była selekcjonowana ze względu na bardzo wczesne dojrzewanie owoców, kruchy i soczysty miąższ oraz wyjątkowo długą – jak na wczesne jabłko – możliwość przechowywania owoców, nawet przez 90–120 dni bez utraty smaku i jędrności (owoce ‘Honeycrispa’ można przechowywać do 7 miesięcy).
Jabłka SweeTango® dojrzewają w Minnesocie już w pierwszym tygodniu września, około 2–3 tygodnie wcześniej niż owoce ‘Honeycrispa’. Osiągają stosunkowo duże rozmiary (średnica 7,1–7,9 cm) i mają stożkowaty kształt. Ich skórka pokryta jest w 70–95% czerwonym rumieńcem na zielonożółtym tle (fot. 2).
Kremowobiały miąższ jest soczysty, kruchy i ma dobrze zbalansowany słodkokwaśny smak (14,8 brix). Drzewa rosną silnie, tworzą wzniesione korony i mają regularnie owocować. Są odporne na mróz (w Minnesocie temperatura zimą spada czasami do –40°C) i kwitną średnio późno lub późno (w Minnesocie zwykle po 8 maja).
Fot. 2. SweeTango®, fot. W. Górka
Zalety tej nowej wczesnej odmiany zostały szybko dostrzeżone. W celach marketingowych wybrano dla niej nazwę SweeTango®. Uniwersytet w Minnesocie postanowił jednak skorzystać z okazji i wypromować ją jako produkt lokalny. W tym celu na rozmnażanie SweeTango® zezwolenie dostała tylko jedna szkółka z tego stanu – Pepin Heights Orchard Inc. Zgodnie z umową podpisaną przez Uniwersytet w Minnesocie sprzedażą hurtową jabłek SweeTango® może się również zajmować wyłącznie ta firma – płacąc Uniwersytetowi 1 USD od każdego drzewa i 4,5% wartości sprzedanych jabłek.
Kontrowersje wśród sadowników z Minnesoty wzbudziło ograniczenie możliwości produkcji i sprzedaży jabłek nowej odmiany. Mogą oni (pod warunkiem, że ich sad znajduje się na terenie Minnesoty) kupić ze szkółki Pepin Heights Orchard Inc. maksymalnie 1000 drzewek (opłata licencyjna wynosi 1 USD od drzewa począwszy od trzeciego roku po posadzeniu w sadzie aż do likwidacji), ale zebrane owoce wolno im sprzedawać tylko w gospodarstwie lub do lokalnych sklepów. Dopiero po 2028 r. drzewa mają być ogólnie dostępne.
Takie zapisy nie spodobały się sadownikom z Minnesoty, gdyż program hodowlany było finansowany w jednej trzeciej z publicznych funduszy. W czerwcu ub.r. grupa 87 producentów złożyła więc pozew sądowy przeciw Uniwersytetowi w Minnesocie oraz firmie Pepin Heights Orchard Inc., uzasadniając, że podpisana między nimi umowa łamie prawo antymonopolowe Stanów Zjednoczonych. W Europie prawa do tej odmiany ma firma Cadamon z Francji.
Odmiana SweeTango® bardzo dobrze wypadła w testach prowadzonych ostatnio przez Thomasa Rühmera w austriackiej stacji doświadczalnej w Haidegg. Owoce tej jabłoni wybarwiały się najlepiej w grupie badanych tam odmian wczesnych. W Austrii dojrzewały prawie równocześnie z jabłkami Delcorfa’. Plonowanie było obfite, a owoce duże – średnio 200 g. Ponad 60% jabłek miało rumieniec, który pokrywał ponad połowę powierzchni owocu. Jędrność wyniosła około 7 kg/cm2, a średnia zawartość cukrów – 11 brix.
‘Zonga’
Ta odmiana hodowli Better3fruit jest mieszańcem odmian ‘Alkmene’ i ‘Delcorf’. Jej owoce dojrzewają bardzo wcześnie, średnio 7–10 dni przed ‘Delcorfem’. W austriackich doświadczeniach ‘Zonga’ plonowała obficie i regularnie. Owoce są kuliste i średniej wielkości (70–80 mm), zielonożółte z czerwonym paskowanym rumieńcem (pokrywa około połowy powierzchni owocu) i gładką skórką.
Jabłka, zwłaszcza te pierwsze, nie wybarwiały się jednak w Austrii zbyt dobrze (około 60% było słabo wybarwionych). Ich wadą jest stosunkowa mała jędrność (około 6 kg/cm2) i tym samym podatność na uszkodzenia. Owoce odmiany ‘Zonga’ mają być jednak bardzo smaczne, słodkie (około 12 brix), kruche i soczyste. Ta odmiana polecana jest głównie dla sadowników, którzy samodzielnie sprzedają owoce n a rynkach lokalnych. Przydatność do przechowywania i trwałość owoców jest porównywalna do tych u jabłek ‘Delcorf’.
‘Tunda’.
‘Tunda’
To również kreacja z firmy Better- 3fruit, mieszaniec odmian ‘Delcorf’ i ‘Liberty’. Owoce (fot. 4) dojrzewają w Belgii w połowie sierpnia, około tydzień przed ‘Delcorfem’ (w doświadczeniach austriackich równocześnie z tą odmianą). Jabłka są kuliste i średniej wielkości – według hodowcy o średnicy 70–80 mm. W austriackich doświadczeniach miały jednak tendencję do przerastania – około 25% miało średnicę ponad 90 mm i masę około 200 g. Owoce są słodkie (12 brix), ale dość miękkie (średnio 6,5 kg/cm2) i nieprzydatne do przechowywania. Dlatego odmiana ta polecana jest głównie do bezpośredniej sprzedaży owoców.
Wojciech Górka
Na podstawie informacji własnych, Heidegger Perspektiven 4/2011 oraz z firm Better3fruit i Soska Konsulting – niezależne
doradztwo sadownicze.
