Takich argumentów użyła dr hab. Elżbieta Rozpara (fot. 1) podczas przywitania uczestników szkolenia z zakresu ekologicznej uprawy roślin jagodowych, które odbyło się w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach 18 listopada. Było to już drugie w tym miesiącu spotkanie dla osób zainteresowanych prowadzeniem upraw metodami ekologicznymi. Seminarium sprzed dwóch tygodni (4 listopada) dotyczyło możliwości uzyskania wysokich plonów z sadów ziarnkowych i pestkowych.
Fot. 1. Dr hab. Elżbieta Rozpara
O ekologicznej produkcji owoców ziarnkowych i pestkowych
Prelegenci spotkania 4 listopada – m.in. dr Dorota Kruczyńska, dr Hanna Bryk i dr Małgorzata Sekrecka oraz inicjatorka seminarium – dr hab. E. Rozpara – zachęcały do wykorzystywania w produkcji ekologicznej nowych, plennych odmian, a także metod agrotechnicznych i ochrony roślin sprawdzonych m.in. w zainicjowanym przed 10 laty w Nowym Dworze Parceli sadzie ekologicznym przy IO.
E. Rozpara podkreślała kilkakrotnie, że produkcja ekologiczna to nie jest produkcja łatwa, nie powinni się nią zajmować amatorzy, a raczej osoby z dużą wiedzą i zaangażowaniem. Problemem jest jednak w Polsce wciąż zbyt mała liczba grup i organizacji skupiających producentów ekologicznych oraz lobby działającego na ich rzecz. E. Rozpara uważa, że produkcja ekologiczna powinna rozwijać się w rejonach, w których już dobrze rozwinięta jest produkcja sadownicza, takich jak Sandomierszczyzna czy grójeckie. W tych rejonach bowiem panują dobre warunki umożliwiające produkcję wysokiej jakości owoców. Aby założyć sad ekologiczny ważny jest przede wszystkim dobry dobór odmian i podkładek (półkarłowe i karłowe dla jabłoni). W sadach jabłoniowych między bajki należy włożyć ‘Antonówkę’ jako podkładkę, a także stare, choć znane i smaczne, to mało plenne odmiany. Obecnie profesjonalni producenci powinni postawić raczej na odmiany odporne na parcha jabłoni i mało podatne na mączniaka, a także te, których owoce spełniają wymagania konsumentów.
Za ciekawsze do nasadzeń ekologicznych dr Dorota Kruczyńska (fot. 2) uznała m.in. ‘Free Redstar’, ‘Gold Milenium’, ‘Melfree’, ‘Rajkę’ oraz ‘Topaz’ i jego różne mutacje. Warto pamiętać także, że rośnie zapotrzebowanie także na ekologicznie produkowane gruszki. Gatunek ten jest jednak, bardziej niż jabłoń podatny na zarazę ogniową i dlatego należy dla sadu „eko” unikać stanowisk w pobliżu zarośli m.in. z jałowcami. Wśród odmian mniej podatnych na parcha są m.in. ‘Blanka’, ‘Concorde’, ‘Dicolor’, ‘Dolores’, ‘Elektra’, ‘Konferencja’ i ‘Uta’.
Fot. 2 Dr Dorota Kruczyńska
Mgr Agnieszka Głowacka (fot. 3) podkreśliła, że wybierając odmiany do sadów pestkowych warto kierować się nie tylko porą dojrzewania i atrakcyjnością owoców (głównie dotyczy czereśni), lecz również podatnością na choroby grzybowe i raka bakteryjnego (odmiana odporna ‘Merton Premier’). W doborze odmian czereśni ważna jest także mała podatność owoców na pękanie – pękające są wrażliwe na atak ze strony grzybów Monilinia i Botrytis. Najmniej podatne na pękanie i przydatne do sadów ekologicznych wydają się być: ‘Karesova’, ‘Summit’, ‘Vanda’, ‘Regina’ oraz ‘Merton Premier’.
Do sadów śliwowych wciąż poszukuje się odmian odpornych na szarkę (wirus ospowatości śliw) – obecnie w doborze jest tylko odmiana ‘Jojo’. Wśród innych odmian które wybrano do sadu ekologicznego w Nowym Dworze Parceli wybrano także śliwy ‘Herman’, Cacanska Rana’, Veljevka’, ‘Żółta Afaska’.
Mgr A. Głowacka podkreśliła, że bardzo trudno jest uprawiać ekologicznie wiśnie, a odmiana ‘Łutówka’ – najbardziej powszechna w kraju – do takiej uprawy absolutnie się nie nadaje. Wśród przydatnych natomiast wymieniła takie jak: ‘Wczesna Ludwika’, ‘Szklanka z Warki’, ‘Szklanka Wielka’, Turgieniewka’, ‘Sabina’, ‘Pandy 103’, ‘Debreceni Botermo’, ‘Groniasta’, ‘Gerema’ i ‘Morina’. Te odmiany okazały się w doświadczeniach mało podatne na choroby grzybowe m.in. drobną plamistość drzew pestkowych, a także średnio lub dobrze plenne i odporne na mróz.
Fot. 3. Mgr Agnieszka Głowacka
Dr Małgorzata Sekrecka (fot. 4) zwróciła uwagę na ochronę pożytecznej fauny, dzięki której w sadach – nie tylko ekologicznych, ale też prowadzonych metodą integrowaną – można w skuteczny sposób obniżyć populację szkodników.
Fot. 4. Dr Małgorzata Sekrecka
Dr Paweł Bielicki (fot. 5) natomiast w swoim krótkim wystąpieniu podał zasady, jakie obecnie obowiązują w zakresie materiału szkółkarskiego na nasadzeń ekologicznych.
Fot. 5. Dr Paweł Bielicki
Głos w dyskusji zabrał także Stanisław Jamrozik (fot. 6) z firmy BioConcept Gardenia, który przestrzegał producentów przed stosowaniem w ekologicznych sadach i jagodnikach produktów zawierających fosforyny. Produkty te nie są na liście nawozów dopuszczonych do stosowania w „ekologii”, a obecne metody analityczne umożliwiają już wykrywanie pozostałości związków fosforu w owocach.
Fot. 6. Stanisław Jamrozik
[NEW_PAGE]O ekologicznej uprawie owoców jagodowych
Podczas szkolenia dla producentów owoców jagodowych 18 listopada dr Maria Buczek (fot. 7) zachęcała do zakładania plantacji malin z kwalifikowanych i wysokiej jakości sadzonek odmian malin wyhodowanych w SZD IO w Brzeznej takich jak ‘Polana’, ‘Polka’, Polesie’ i najnowszych –‘Poemat i Polonez’. Wymienione to odmiany z grupy malin, które owocują na pędach jednorocznych. Na tych odmianach producenci mają mniejsze problemy ze zwalczaniem szkodników zasiedlających pędy, a także chorób pędów, m. in. zamierania.
Do nasadzeń ekologicznych dr M. Buczek polecała także gatunki nowsze, takie jak jagoda kamczacka (suchodrzew jadalny), szczególnie nowsze odmiany (np. ‘Wojtek’), których smak nie przypomina już dawniej znanych odmian jak ‘Dlinopłodna’ czy ‘Wołoszebnica’, a także dereń jadalny, rokitnik czy cytryńca chińskiego. Także, w opinii prelegentki, większość odmian borówki wysokiej będzie z powodzeniem mogło być uprawianych w systemie ekologicznym. Ze szkodnikami nie ma tez problemu na krzewach pigwowca i róży (Rosa rugosa).
W uprawie ekologicznej dobrze sprawdzą się także niektóre odmiany porzeczki czarnej, o małej podatności na choroby, np. ‘Ben Alder’, ‘Ben Hope’, ‘Tiben’, ‘Ben Gairn’ (odporna na rewersję porzeczki czarnej), a także odporne na wielkopąkowca porzeczkowego – nowsze polskie odmiany 'Polares' i ‘Ceres’. Do produkcji ekologicznych owoców na rynek świeży przydatne są także odmiany porzeczki czerwonej, takie jak ‘Jonkheer van Tets’, Tetran’, ‘Detvan’ oraz ‘Rondom’, ‘Rovada’ i ‘Rosetta’.
Fot. 7. Dr Maria Buczek
Dr Małgorzata Tartanus (fot. 8) natomiast przedstawiła wyniki badań prowadzonych na plantacjach ekologicznych truskawki, na których dużym problemem są szkodniki glebowe – szczególnie pędraki chrabąszcza majowego. W różnych kombinacjach doświadczalnych stosowano „broń biologiczną” , czyli grzyby patogeniczne i pasożytnicze nicienie, które zasiedlają ciało pędraków i prowadzą do ich śmierci. Wyniki są dość obiecujące, a badania będą kontynuowane także w kolejnym roku.
Fot. 8. Dr Małgorzata Tartanus
Głos w dyskusji zabrała także dr hab. Barbara Łabanowska (fot. 9), która informowała producentów o możliwości ograniczania populacji kilku grup szkodników: przędziorków, mszyc i miseczników za pomocą środków o działaniu mechanicznym. Warto jednak monitorować plantację regularnie, aby dobrze dobrać termin zabiegu do fazy, w jakiej szkodnik może być zwalczany, a także w terminie, gdy jego populacja będzie na niskim poziomie (najwyższa skuteczność zabiegu).
Fot. 9. Fot. dr hab. Barbara Łabanowska
Uczestnicy spotkania 18 listopada
Tekst i fot. Dorota Łabanowska-Bury
