Grupy z zatwierdzonym planem dochodzenia
Grupy, które 5 kwietnia br. były w trakcie realizacji planu dochodzenia do uznania, mogą kontynuować ten proces na niemal dotychczasowych zasadach. Grupa musi mieć wystawione faktury na co najmniej 2 zrealizowane inwestycje albo przynajmniej podpisane umowy na przeprowadzenie dwóch inwestycji (w przypadku generalnego wykonawcy wystarczy jedna umowa). Jest tu jednak pewna zmiana: o ile do tej pory podstawą do naliczenia pomocy była kwota na fakturze, o tyle teraz obowiązują wartości zawarte w planie dochodzenia do uznania.
Często grupy, z różnych powodów, mają zatwierdzone niższe kwoty niż dzisiaj żąda dostawca towaru czy usługi. Jak z tego wybrnąć? Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zaleca renegocjowanie umów tam, gdzie to możliwe, a także zasadne odstępowanie od nich i podpisywanie nowych z innymi dostawcami, pamiętając, żeby cały czas mieć podpisane umowy na co najmniej 2 inwestycje. Można też przeznaczyć na inwestycje, których koszt przekroczył sumy przewidywane w planie, pieniądze zaoszczędzone na innych inwestycjach. Ale i tu rozporządzenie stawia jeden warunek: łączna wartość inwestycji w danym roku musi być nie mniejsza i nie większa od zatwierdzonej w planie. Istnieje jednak możliwość przesuwania terminów realizacji tych inwestycji między półroczami. Grupa może zrezygnować, dajmy na to, z zakupu samochodu, a zaoszczędzone w ten sposób pieniądze przeznaczyć na inwestycje niedoszacowane lub nowe, np. odstąpić od zakupu plastikowych skrzyniopalet na rzecz większej liczby tańszych drewnianych. Taka „podmiana” czy rezygnacja musi być odpowiednio uzasadniona – jak grupa zamierza spełnić wymóg uznania, rezygnując z realizacji danej inwestycji, np. zakup samochodu zastępując najmem. Oczywiście zmiany te muszą być zaopiniowane przez ARiMR i zatwierdzone przez Marszałka Województwa.
Zmiany planu dochodzenia do uznania polegające na wpisaniu doń nowych inwestycji, przeprowadza się na dotychczasowych zasadach. Aby było to możliwe, musi nastąpić zwiększenie wielkości sprzedaży, zmiana asortymentu, czyli nowe produkty, bądź też zmiana kierunków dystrybucji.
Przy czym te nowe inwestycje muszą zmieścić się w aktualnie zatwierdzonej kwocie planu, np. zakup samojezdnej platformy do zbioru zastępuje się zakupem 3 platform zaczepianych, nie zmieniając wartości inwestycji.
Nowopowstałe grupy
Według rozporządzenia 302/2012, na wsparcie dla wstępnie uznanych grup we wszystkich krajach członkowskich w budżecie unijnym zarezerwowano jedynie 10 mln euro (np. w 2011 r. Polska otrzymała 174 mln euro). Zmieniły się też warunki, jakie grupa musi spełniać, aby takie wsparcie otrzymać.
Począwszy od 3. roku, grupa może dostać pomoc ze środków unijnych ograniczoną do, odpowiednio, 70%, 50% i 20% wartości sprzedaży.
Weźmy dla przykładu 4. rok: dajmy na to, że grupa zrealizowała inwestycje za 5 mln zł, a więc, zgodnie z przepisem, że Unia dofinansowuje 50%, można otrzymać 2,5 mln zł. Ale te 2,5 mln zł nie może stanowić więcej niż 50% wartości sprzedaży – a zatem grupa musi sprzedać za co najmniej 5 mln zł. Inne są też procedury: plan dochodzenia do uznania po zaopiniowaniu przez Agencję jest najpierw wstępnie zatwierdzany przez Marszałka Województwa, następnie MRiRW do 1 lipca każdego roku jest zobowiązane przesłać do Brukseli informacje o wartości inwestycji w planach. Na podstawie wniosków ze wszystkich zainteresowanych krajów, KE ustala współczynnik alokacji środków. Na przykład, gdy do Komisji wpłynie zapotrzebowanie na 100 mln euro, a ta do dyspozycji ma zaś 10 mln euro, to współczynnik alokacji wyniesie 10. Jeśli więc Polska przekaże zapotrzebowanie np. n a 60 mln euro, t o dostanie 6 mln. Na podstawie tych informacji państwo członkowskie podzieli te sumy na grupy proporcjonalnie do wnioskowanych. I tak, jeśli grupa zgłosiła zapotrzebowanie na 1 mln euro, to dostanie 100 tys. euro.
Zmiany są także na liście inwestycji zaliczanych do kosztów kwalifikowanych. Wykluczono z niej środki transportu zewnętrznego (ale środki transportu wewnętrznego pozostają na liście). Można jednak starać się o dofinansowanie na zakup urządzeń chłodniczych w samochodach. Nowe przepisy uniemożliwiają też wsparcie na inwestycje realizowane poza obiektami grupy lub jej członków.
Do czasu ustalenia przez Brukselę współczynnika alokacji środków grupa nie wie, na jaką pomoc może liczyć. Kiedy już zostanie o tym poinformowana, ma 3 możliwości: realizować plan , który został wstępnie zaakceptowany, z tym dofinansowaniem, jakie może otrzymać; zmienić plan, dostosowując inwestycje do przyznanej kwoty i wyjaśniając, w jaki sposób spełni resztę wymogów uznania; wycofać plan. Dopiero po ustosunkowaniu się grupy do postanowienia KE, Marszałek Województwa wydaje decyzję zatwierdzającą plan.
Czy jest to zmierzch powstawania grup?
Na pewno grupy nie będą się teraz organizować tak żywiołowo, jak dotychczas. Jesteśmy jednak o tyle w dobrej sytuacji, że powstało już wiele grup producentów tych produktów, które wymagają kosztownych inwestycji w przechowalnictwo i w dobre przygotowanie owoców do sprzedaży, czyli przede wszystkim grupy producentów jabłek. Wszystkich grup producentów owoców i warzyw mamy w Polsce około 300. Ale rzecz jest nie w ich liczbie. Połowa z nich zrzesza jedynie do 10 członków, a więc trudno tu mówić o zbudowaniu pozycji rynkowej przez wzrost sprzedaży i jakości. Potrzeba nam grup silnych i takich, które, współpracując ze sobą, stworzą struktury handlowe. Zorganizowanie rynku wynosi w tej chwili jedynie około 20% (jak dojdą nowe grupy, będzie blisko 30%). To zdecydowanie za mało, należałoby tę wartość co najmniej podwoić, aby liczyć się na rynku.
Notowała Jolanta Szaciłło
