Szacunkowe normy dochodu czy księgi podatkowe?

Dlatego zwróciliśmy się do Ministerstwa Finansów o wyjaśnienie naszym Czytelnikom kilku wątpliwości, między innymi:

• Czy formę opodatkowania działów specjalnych wybiera ogrodnik i rozlicza się na podstawie norm szacunkowych albo prowadzi księgi rachunkowe? Czy forma opodatkowania jest uzależniona od wielkości produkcji, a w związku z tym — od uzyskiwanego przychodu i, jeśli tak, to na jakiej podstawie jest obliczany przychód?

• Czy ogrodnicy prowadzący działy specjalne produkcji rolnej, którzy wybrali formę opodatkowania na zasadzie szacunkowych norm przychodów, po przekroczeniu za poprzedni rok podatkowy przychodu netto o równowartości 800 tys. euro są zobowiązani do prowadzenia rachunkowości (i w jakiej formie), czy też przepis ten dotyczy osób, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą — a więc nie odnosi się do działów specjalnych produkcji rolnej?

• Jaka stawka podatku dochodowego obowiązuje ogrodników posiadających działy specjalne produkcji rolnej, którzy prowadzą księgi rachunkowe?

• Czy ogrodnicy prowadzący działy specjalne produkcji rolnej, którzy nie są podatnikami VAT (rolnicy ryczałtowi), mają obowiązek prowadzenia jakiejkolwiek ewidencji sprzedaży?

Poniżej publikujemy odpowiedź, jakiej nam udzielono.

(red.)

W odpowiedzi na pytania w sprawie opodatkowania podatkiem dochodowym dochodów osiąganych z działów specjalnych produkcji rolnej Ministerstwo Finansów uprzejmie informuje:

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176, z późn. zm.), przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej.

Działalnością rolniczą — zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust. 2 dla potrzeb ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych — jest działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu (). Natomiast stosownie do art. 2 ust. 3 ww. ustawy działem specjalnym produkcji rolnej są, między innymi, uprawy w szklarniach ogrzewanych i nieogrzewanych, uprawy w tunelach foliowych ogrzewanych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin in vitro (czyt. też HO 12/2005 — red.).

W myśl art. 2 ust. 3a nie stanowią działów specjalnych produkcji rolnej uprawy, hodowla i chów zwierząt w rozmiarach nieprzekraczających wielkości określonych w załączniku nr 2 do ustawy. Załącznik nr 2 „Tabela rodzajów i rozmiarów działów specjalnych produkcji rolnej oraz norm szacunkowych dochodu rocznego” określa, jakiego rodzaju uprawy, hodowle i chów zwierząt — z uwagi na ich rozmiary — nie stanowią działów specjalnych produkcji rolnej, a także normy szacunkowe dochodu rocznego odnoszące się do jednostek powierzchni upraw i innych jednostek poszczególnych rodzajów produkcji zwierzęcej.

Podstawę opodatkowania działów specjalnych produkcji rolnej, zgodnie z uregulowaniami art. 24 ust. 4 wymienionej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowi dochód ustalany przy zastosowaniu norm szacunkowych dochodu z określonej powierzchni upraw lub jednostki produkcji zwierzęcej, określonych w załączniku nr 2.

Należy również zaznaczyć, że osoby fizyczne prowadzące działy specjalne produkcji rolnej mogą wybrać sposób ustalania podstawy opodatkowania w oparciu o rzeczywiste przychody i koszty, pod warunkiem prowadzenia ksiąg, o których mowa w art. 15. Wyboru sposobu ustalania dochodu z tego źródła — tj. na podstawie ksiąg bądź norm szacunkowych dochodu — dokonuje sam podatnik. Jednakże możliwość wyboru sposobu ustalania dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej jest ograniczona wielkością uzyskanego przychodu z tego źródła. Należy mieć bowiem na uwadze przepisy ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694, z późn. zm.). W myśl art. 2 ust. 1 pkt 2, przepisy wyżej wymienionej ustawy mają obowiązek stosować osoby fizyczne — w tym prowadzące działalność rolniczą — jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok podatkowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 800 000 euro. Wielkość wyrażoną w euro — stosownie do art. 3 ust. 3 powołanej ustawy — przelicza się na walutę polską po średnim kursie ustalonym przez Narodowy Bank Polski na 30 września roku poprzedzającego rok obrotowy.

Jak już wyżej wskazano, zgodnie z art. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychód z działów specjalnych produkcji rolnej ustala się według zasad określonych w art. 14, jeżeli podatnik prowadzi księgi wykazujące te przychody. Jeżeli natomiast podatnik nie prowadzi ksiąg, o których mowa w art. 15, to w myśl art. 24 ust. 4 wymienionej ustawy, dochód z działów specjalnych produkcji rolnej ustala się przy zastosowaniu norm szacunkowych dochodu. Z powołanych przepisów wynika, że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej może być ustalany przy zastosowaniu norm szacunkowych tylko wówczas, gdy podatnik nie prowadzi ksiąg. W sytuacji, gdy podatnik — wypełniając obowiązek nałożony przez art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości — prowadzi księgi rachunkowe, dochód z tego źródła jest ustalany na podstawie tych ksiąg.

Jednocześnie należy wskazać, że osoby fizyczne prowadzące działy specjalne produkcji rolnej, z których dochód ustalany jest na podstawie ksiąg rachunkowych, opłacają podatek dochodowy na zasadach ogólnych, przy zastosowaniu progresywnej skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Co do wątpliwości dotyczących obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przez rolników ryczałtowych — w świetle ustawy z 11 marca 2004 r., o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.) — należy wyjaśnić, że z obowiązku wystawienia faktur VAT oraz prowadzenia ewidencji dostaw i nabycia towarów i usług są zwolnieni — stosownie do art. 117 pkt 1 i 2 ustawy — między innymi rolnicy ryczałtowi. Podmioty te nie mają jednak prawa do obniżania podatku należnego o kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z działalnością opodatkowaną oraz do otrzymania zwrotu podatku. Jedynie w przypadku dokonywania dostawy produktów rolnych dla podatnika VAT, który rozlicza ten podatek, rolnikowi ryczałtowemu — zgodnie z art. 115 ustawy — przysługuje zryczałtowany zwrot podatku z tytułu nabywania niektórych środków produkcji dla rolnictwa opodatkowanych tym podatkiem; kwota zryczałtowanego zwrotu wypłacana jest rolnikowi przez nabywcę produktów rolnych. Należy wyjaśnić, że jak stanowi art. 116 ustawy, w takim przypadku podatnik VAT dokumentuje dokonaną transakcję, wystawiając w dwóch egzemplarzach fakturę VAT RR.

Anna Adamkiewicz
p.o. zastępcy dyrektora
Biura Komunikacji Społecznej
Ministerstwa Finansów