Brak wody, grunt ubogi w azot i fosfor, a nieraz toksyczny – z takimi warunkami muszą się mierzyć rośliny pojawiające się na zwałowiskach poprzemysłowych. Mimo to naukowcy znaleźli tam blisko 600 gatunków roślin – od popularnej brzozy po chronione storczyki.
Zwałowiska, zwane zwyczajowo hałdami, zajmują na terenie aglomeracji śląskiej tysiące hektarów. Niektóre mają ponad 100 lat, choć ich dokładny wiek czasem trudno określić, bo brakuje dokumentacji. Stożkowe, kopulaste, grzbietowe czy płaskie hałdy to stały element śląskiego krajobrazu, a według niektórych – nawet fragment jego dziedzictwa. Brakuje tam niezbędnego roślinom azotu i fosforu, podłoże łatwo przepuszcza wodę, więc jej również brakuje, a temperatura jest tak wysoka, że siewki nasion nieraz giną, bo skały, zwłaszcza ciemne, nagrzewają się od słońca. Jeszcze trudniejsza sytuacja jest w przypadku odpadów przetworzonych, np. z hut czy koksowni, które często są toksyczne i nie ulegają rozpadowi. Są jednak rośliny – jak rzeżusznik Hallera czy rzeżusznik piaskowy – które dobrze sobie radzą nawet na podłożu zatrutym metalami ciężkimi.
Jeśli hałda ma czas, to jako pierwsza i to szybko – nawet po roku czy dwóch – na czarnym odpadzie węglowym pojawia się brzoza. – Są takie fragmenty w Katowicach – Wełnowcu, gdzie jest charakterystyczny postindustrialny lasek brzozowy, on ma swój urok i nasz, rodzimy koloryt. Natomiast lasek tuj czy gatunków egzotycznych na hałdzie wygląda komicznie i dziwnie – przyznał profesor. Jako jedne z pierwszych na hałdzie pojawiają się też osika, wierzba iwa i różne gatunki traw, czyli rośliny o lekkich, łatwo przenoszonych przez wiatr nasionach. Jest też kilka gatunków, które rosną w górach – na piargach, a na hałdach same znalazły miejsce wtórnego występowania, jak np. pięknie kwitnąca wierzbówka nadrzeczna, która przywędrowała z Karpat. Na zwałowisku można też spotkać inne kwitnące gatunki – wiesiołek dwuletni czy śląski oraz dziewannę. Do rzadkości nie należą i chronione storczyki – kruszczyk szerokolistny, rdzawoczerwony i błotny występują w niektórych rejonach nawet masowo. Łącznie naukowcy znaleźli na hałdach blisko 600 gatunków roślin.
Za: pap.pl
pg
