Nowi mieszkańcy wsi, czyli osoby mieszkające na obszarze wiejskim, ale według własnych deklaracji pochodzące z miasta, stanowią obecnie około 8 proc. całej ludności wiejskiej.
Tzw. nowi, czyli napływowi mieszkańcy wsi są od rdzennych mieszkańców wsi lepiej wykształceni, 63 proc. ma, co najmniej średnie wykształcenie, podczas gdy 65 proc. respondentów pochodzących z obszarów wiejskich legitymuje się wykształceniem podstawowym lub zasadniczym zawodowym.
Sondaż pokazuje, że mieszkańcy napływowi utrzymują się głównie z pracy najemnej (44 proc.) lub ze źródeł niezarobkowych jak renta, emerytura czy zasiłek (34 proc.), a co czwarty respondent w tej grupie jest specjalistą lub pełni kierownicze funkcje.
19 proc. rdzennych mieszkańców wsi utrzymuje się z pracy w rodzinnym gospodarstwie rolnym, a 28 proc. określa siebie jako rolników. Wśród napływowych mieszkańców wsi, 18 proc. deklaruje, że trudni się rolnictwem.
Duża część mieszkańców wsi dojeżdża do pracy poza miejscem zamieszkania, w grupie pochodzących z obszarów wiejskich jest to 56 proc. , natomiast wśród mieszkańców napływowych ten odsetek jest wyższy i wynosi 70 proc.
Z badania wynika, że mieszkańcy wsi są zadowoleni z życia – taką deklarację złożyło 86 proc. ankietowanych. Napływowi mieszkańcy wsi lepiej oceniają swoje warunki materialne, niż mieszkańcy pochodzący z terenów wiejskich. 47 proc. spośród tych pierwszych ocenia je jako dobre, tymczasem tak samo określa swoje warunki materialne jedynie 33 proc. rdzennych mieszkańców wsi.
Jak zaznacza CBOS, „starzy” i „nowi” mieszkańcy wsi deklarują podobną hierarchię wartości, jakimi kierują się życiu. Za najważniejsze uznają szczęście rodzinne, zachowanie dobrego zdrowia, a także spokój i uczciwe życie. Najmniej ważna dla mieszkańców terenów wiejskich jest sława, osiągnięcie sukcesu oraz kontakt z kulturą. Jednak jak pokazuje sondaż, rdzenni mieszkańcy wsi wskazują częściej (17 proc.) niż nowi mieszkańcy (11 proc.) wiarę religijną jako wartość istotną.
Wśród mieszkańców napływowych jedynie 4 proc. deklaruje przywiązanie do wykształcenia, natomiast wśród starych mieszkańców wsi ten odsetek wynosi 9 proc. Nowi mieszkańcy cenią sobie jednak bardziej spokój oraz wolność głoszenia własnych poglądów.
Z badania wynika, że pochodzenie respondentów ma wpływ na oceny moralne pewnych zachowań. Nowi mieszkańcy wsi są bardziej liberalni w kwestiach obyczajowych, są bardziej tolerancyjni wobec homoseksualizmu, życia w związku bez ślubu oraz przerywania ciąży, natomiast bardziej krytycznie oceniają ściąganie na egzaminach.
„Starzy” i „nowi” mieszkańcy terenów wiejskich różnią się znacznie sposobem spędzania wolnego czasu. Znacznie więcej osób wśród mieszkańców napływowych zadeklarowało, że co najmniej raz w ciągu ostatnich 12 miesięcy przeczytało książkę dla przyjemności 71 proc., wśród mieszkańców rdzennych deklarację taką złożyło 44 proc.
Więcej „nowych” mieszkańców wsi było w ciągu 12 ostatnich miesięcy w kinie (41 proc.) oraz teatrze (21 proc.), wśród „starych” odsetek ten wyniósł kolejno 25 proc. i 6 proc. Dużo więcej badanych pochodzących z miast wyjechało na najmniej tygodniowy urlop (33 proc. wobec 19 proc.) oraz regularnie korzystało z internetu (69 proc. wobec 49 proc.). Podobna ilość respondentów z obu grup zadeklarowała regularną aktywność sportową – nieco ponad 30 proc.
Respondenci pytani byli także o zaufanie społeczne i jak się okazało, mieszkańcy wsi są zdecydowanie ostrożni i nieufni w kontaktach z innymi ludźmi, taką postawę zadeklarowało ponad 80 proc. badanych. Jednak więcej „starych” niż nowych mieszkańców wsi wykazało w ciągu ostatnich 12 miesięcy postawę prospołeczną (31 proc. wobec 25 proc.) oraz przekazało pieniądze na cele prospołeczne (68 proc. wobec 46 proc.).
W raporcie „Wieś Polska – rdzenni i nowi mieszkańcy” wykorzystano zagregowane dane z czterech kolejnych badań CBOS „Aktualne problemy i wydarzenia” (275, 276, 277, 278) przeprowadzonych na reprezentatywnych próbach losowych dorosłych mieszkańców Polski w 2013 roku: 4–10 kwietnia, 9–15 maja, 6–12 czerwca, 4–11 lipca. Łączna liczebność mieszkańców wsi w tych próbach wynosiła 1665.
Źródło: 
