W perspektywie 2014-2020 zadania z zakresu gospodarki wodnej w rolnictwie nie są finansowane ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020, a jedynym źródłem finansowania tych zadań będą środki polityki spójności na lata 2014 – 2020 – głównie Regionalne Programy Operacyjne. Jednak finansowanie ze środków polityki spójności będzie ograniczone tylko do projektów z zakresu ochrony przed powodzią i retencji wodnej – poinformował wiceminister.
Oznacza to, że w konsekwencji obecnie nie ma możliwości dofinansowania ze środków unijnych projektów obejmujących w szczególności wykonywanie urządzeń melioracji wodnych szczegółowych i niezbędnych do ich funkcjonowania urządzeń melioracji wodnych podstawowych oraz kształtowanie koryt cieków naturalnych istotnych dla rolnictwa. Dlatego prowadzone są analizy dotyczące możliwości wykorzystania środków PROW 2014-2020 na melioracje – poinformował Babalski.
– Brak pieniędzy na inwestycje może doprowadzić do sytuacji, że za kilka lat takie susze jak w ubiegłym roku będą totalną katastrofą, jeżeli chodzi o melioracje i utrzymanie tych urządzeń – podkreślił Babalski.
W ostatnich latach inwestycje melioracyjne były realizowanie przy współudziale środków unijnych, głównie w ramach PROW na lata 2007 – 2013. Na koniec 2014 r. w Polsce było 68,6 tys. km cieków wodnych, 6,4 tys. kanałów, 8,4 tys. wałów wodnych, ponad 580 pomp wodnych.
Jak zaznaczył wiceminister, w ramach PROW 2014-2020 m.in. możliwy jest zakup sprzętu do utrzymywania urządzeń wodnych służących zabezpieczeniu gospodarstw rolnych przed zalaniem, podtopieniem lub nadmiernym uwilgoceniem spowodowanym przez powódź lub deszcz nawalny. Pieniądze na ten cel może dostać spółka wodna, której członkami w większości są rolnicy (lub związki takich spółek).
Na realizację operacji tego typu działań jest w PROW ok. 124 mln euro (ok. 500 mln zł). Jedna spółka wodna będzie mogła dostać do 500 tys. zł. W Polsce jest 2239 spółek wodnych, które obejmują swoją działalnością ponad 4 mln ha, co stanowi 65 proc. zmeliorowanych gruntów.
W ramach PROW (działanie modernizacja gospodarstw rolnych), będzie możliwa realizacja inwestycji w nawodnienia. Wsparcie będzie możliwe dopiero po zatwierdzeniu aktualizacji planów gospodarowania wodami w dorzeczach oraz programu wodno-środowiskowego kraju. Aktualizacja ww. dokumentów będzie kontynuowana w 2016 r.
Babalski zaznaczył, że trwający proces legislacyjny nowej ustawy Prawo wodne zakładał istotne zmiany w kwestii utrzymywania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych oraz funkcjonowania spółek wodnych, ale na razie prace te nie zostały dokończone.
Jednym z najważniejszych celów gospodarki wodnej w rolnictwie jest poprawa warunków prowadzenia produkcji rolniczej oraz minimalizacja skutków występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych i ich następstw w postaci powodzi i podtopień oraz susz. W urządzenia melioracyjne wyposażonych jest ponad 30 proc. gruntów rolnych, tj. ok. 18 proc. powierzchni kraju.
Za utrzymanie urządzeń melioracji wodnych odpowiadają marszałkowie województw, są to zadania z zakresu administracji rządowej. Środki finansowe na ten cel planują natomiast wojewodowie w swoich budżetach, kierując się ustaloną przez siebie hierarchią potrzeb oraz limitami wydatków budżetowych dla poszczególnych województw, określanymi corocznie przez ministra finansów.
Budżety wojewodów są więc podstawowym źródłem finansowania zadań w zakresie utrzymania urządzeń melioracji podstawowych. Służby melioracyjne szacują wysokość rocznych potrzeb w tym zakresie na ok. 900 mln zł, tymczasem środki planowane w ostatnich latach przez wojewodów pokrywają zaledwie kilkanaście procent tych potrzeb.
Od 2002 r. w corocznych ustawach budżetowych planowane są środki ma melioracje rezerwy celowej z przeznaczeniem na wsparcie budżetów wojewodów. W latach 2011-2015 rezerwa celowa wynosiła 210 mln zł, z tym, że z powyższej kwoty wydzielono środki dla spółek wodnych na utrzymanie urządzeń melioracji wodnych szczegółowych (są to m.in. rowy, drenowania, stacje pomp, rury itp.) po 16 mln zł w latach 2012-2015).
Środki z powyższych rezerw były kierowane do wszystkich województw, jednak ze względu na ich ograniczoną wysokość nie pozwalały na zaspokojenie wszystkich potrzeb zgłaszanych przez wojewodów i marszałków województw.
Babalski poinformował, że w ustawie budżetowej na 2016 rok zaplanowano w rezerwie celowej wzrost środków na ten cel o 50 mln zł w stosunku do lat 2011 – 2015 roku, tj. do kwoty 260 mln zł, w tym 244 mln zł na utrzymanie wód i urządzeń melioracji podstawowych oraz 16 mln zł dla spółek wodnych. Utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych szczegółowych należy do zainteresowanych właścicieli gruntów, a jeżeli urządzenia te są objęte działalnością spółki wodnej, ich utrzymanie należy do tej spółki.
Źródło:
