Mak wschodni dorasta do wysokości 50–90 cm. Liście są pierzastosieczne, o długości 20–25 cm, pokryte białymi sztywnymi włoskami. Kwiaty są duże, z 4–6 płatkami korony barwy szkarłatnej lub pomarańczowej, z plamkami lub bez nich. Są one osadzone pojedynczo na wierzchołkach pędów, w pąkach są zwieszone, a po rozkwitnięciu – wzniesione. Bylina ta kwitnie od maja do lipca.
Mak wschodni; fot. P. Czuchaj
Odmiany maku
Znanych jest ich ponad 50, najczęściej spotykane w sprzedaży to: ‘Allegro’ – o ognisto czerwonych kwiatach, dorasta do wysokości 45–60 cm; ‘Brilliant’ – o dużych, szkarłatnoczerwonych kwiatach z czarną nasadą płatków, osiąga wysokość do 80 cm; ‘Beauty of Livermere’ – o ciemnoczerwonych kwiatach i licznych czarnych pręcikach, wysokość roślin wynosi 90 cm wysokości; ‘Coral Reef’ – o różowokoralowych kwiatach; ‘Checkers’ – o białych kwiatach z czarną plamą u nasady płatków, dorasta do wysokości 60–90 cm, rozmnażany z nasion kwitnie w pierwszym roku uprawy; ‘Doubloons’ – o pełnych, pomarańczowych kwiatach z licznymi czarnymi pręcikami, osiąga wysokość do 60 cm; ‘Dwarf Allegro’ o kwiatach szkarłatnych z czarną plamą u nasady, rośliny mają wysokość 40–50 cm; ‘Fruit Punch’ – barwna mieszanka (czerwonych, różowych, pomarańczowych oraz śliwkowych) maków o dużych (ø 12 cm) kwiatach z czarnymi pręcikami, wysokość roślin – do 60–75 cm; ‘Helen Elizabeth’ – o łososioworóżowych kwiatach z ciemną plamą u nasady płatków i podobna do niej ‘Königin Alexandra’, osiągająca wysokość do 80 cm; ‘Pizzicato’ – barwna mieszanka o bardzo okazałych (o średnicy nawet 20 cm) kwiatach, o wysokości 50–60 cm; ‘Princess Victoria Louise’ – o brzoskwinioworóżowych kwiatach z ciemną plamą u nasady płatków, dorasta do wysokości 90–120 cm; ‘Royal Wedding’ – o dużych, puszystych, białych, karbowanych kwiatach z czarną plamą u nasady płatków, osiąga wysokość 60–80 cm; ‘Rembrandt’ – o czerwonych płatkach z czarnym oczkiem, wysokość roślin wynosi do 80 cm; ‘Rote Tone’ – o szkarłatnoczerwonych, pełnych kwiatach, dorasta do wysokości 80 cm; ‘Seriously Scarlet’ – o purpurowoczerwonych kwiatach z charakterystyczną kryzą drobniejszych postrzępionych płatków z fioletowoniebieskimi plamami i jasnymi pręcikami.
Rozmnażanie maku
W zależności od odmiany mak wschodni może być rozmnażany z siewu, przez sadzonki korzeniowe lub w kulturach tkankowych. Wiele nowych kreacji jest chronionych i przy rozmnażaniu wegetatywnym należy uzyskać licencję od ich hodowcy. Termin siewu przypada od lutego do kwietnia (produkcja letnia na zewnątrz) lub od czerwca do sierpnia (pod osłonami). W 1 g (potrzebnym do wyprodukowania 1000 roślin), w zależności od odmiany, jest 3500–6000 nasion. Najlepiej umieszczać je po 3–4 szt. w paletach wielootworowych i przykrywać cienką warstwą wermikulitu, co zapewni odpowiednią wilgotność. Temperatura podłoża w okresie kiełkowania powinna wynosić 20–22°C. Wschody trwają 10–14 dni. Po wytworzeniu pierwszych właściwych liści temperaturę należy stopniowo obniżać do 16–18°C i zmniejszać wilgotność wokół roślin.
W celu uzyskania równomiernego kiełkowania nasion dobrze jest je poddać skaryfikacji. W tym celu nasiona należy przecierać z grubym ostrym piaskiem lub między płatami papieru ściernego.
Przez sadzonki korzeniowe mak wschodni najlepiej rozmnażać od stycznia do marca lub od sierpnia do października. Korzenie tnie się na odcinki 5–10 cm i umieszcza ukośnie w podłożu, pamiętając o zachowaniu biegunowości. Sadzonki należy przykryć warstwą podłoża o grubości ok. 1 cm.
Młode rośliny maku w doniczkach; fot. mat. prasowe VLAM
Uprawa maku
Jako podłoża można użyć podłoża torfowego z niską zawartością gliny (15–30%) i rozluźniającego materiału, np. piasku (do 20%). Jego odczyn pH powinien wynosić 5,8–6,8. Rośliny można sadzić pojedynczo do doniczek 1-litrowych bądź po trzy lub cztery do pojemników 4–5-litrowych. Korzystnym rozwiązaniem jest dodanie do podłoża nawozu wieloskładnikowego o spowolnionym działaniu, w dawce 1,5–3,0 kg/m3.
W wypadku młodych okazów po wytworzeniu liści właściwych zaleca się dokarmianie nawozami wieloskładnikowymi w dawce 75–100 ppm N, a po posadzeniu do doniczek – 150–200 ppm N. Przy nadmiernej wilgotności podłoża i niskiej temperaturze rośliny mogą zamierać. Od końca września maki należy wprowadzać w okres spoczynku, zbyt obfite dokarmianie azotem powoduje opóźnienie kwitnienia. Niektóre odmiany do zakwitnięcia wymagają 6–12-tygodniowego okresu chłodzenia (w temperaturze 5°C). Okres wernalizacji, nawet jeśli nie jest wyszczególniony w zaleceniach uprawy, wpływa korzystnie na kwitnienie i jakość roślin.
Zastosowanie maku
Maki wymagają suchych miejsc i słonecznych stanowisk. Znakomicie komponują się na rabatach z innymi bylinami – te o intensywnie wybarwionych kwiatach z orlikami, łubinem, kosaćcami, a pomarańczowo kwitnące – z ostróżką i baptysją. Należy pamiętać, że makom po kwitnieniu zasychają liście i ponownie wyrastają po kilku tygodniach.
Mak wschodni na rabacie; fot. P. Czuchaj
Dr inż. Piotr Czuchaj
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Artykuł pochodzi z numeru 6/2016 miesięcznika „Rośliny Ozdobne”
