Dobierając rośliny do obsadzania dużych pojemników (fot. 1), warto zwrócić uwagę nie tylko na ich walory dekoracyjne, ale przede wszystkim na wymagania co do stanowiska, podłoża, podlewania i nawożenia. Im bardziej potrzeby roślin sadzonych razem w pojemniku są zbliżone, tym większa szansa, że przy prawidłowej pielęgnacji wszystkie elementy kompozycji zachowają ładny wygląd do końca sezonu wegetacyjnego, a zadowoleni z efektu klienci wrócą w następnym sezonie.
Wymagania świetlne
Nie należy łączyć roślin cieniolubnych z gatunkami o wysokich wymaganiach świetlnych. Najłatwiej dobrać rośliny do miejsc nasłonecznionych, ponieważ większość kwitnących roślin jest przydatna do sadzenia na takich stanowiskach. Trudniej obsadzić pojemnik, który można polecać do dekoracji miejsc ocienionych. Nadają się do tego kwitnące przez całe lato fuksje (Fuchsia hybrida), które przy niedostatku światła będą kwitły mniej obficie niż w półcieniu, ale zachowają wysokie walory dekoracyjne. Jest wiele odmian fuksji różniących się siłą wzrostu, pokrojem, kolorem i kształtem kwiatów, zatem nietrudno obsadzić nimi zarówno pojemniki mniejsze, jak i duże. W cieniu kwitnie także begonia bulwiasta (Begonia x tuberhybrida), choć niektóre odmiany wymagają miejsc półcienistych. Podobne wymagania ma Begonia ‘Dragon Wing’ dorastająca do wysokości 90 cm, o łukowatych pędach i czerwonych lub różowych kwiatach. Niecierpek Walleriana (Impatiens walleriana) także ozdobi pojemniki ustawiane w miejscach ocienionych. Polecać można zwłaszcza odmiany o różyczkowatych, pełnych kwiatach, których nie trzeba usuwać po przekwitnięciu (same opadają), np. z grup Fiesta czy Lumina. Niewielkie wymagania co do intensywności światła ma także niecierpek nowogwinejski (I. hawkeri), choć znacznie wyższe co do temperatury – rośliny zrzucają liście, gdy spada ona poniżej 10°C. W cieniu będzie kwitł również niecierpek balsamina (I. balsamina) dorastający do wysokości 70 cm. Do miejsc ocienionych przez większą część dnia, a nasłonecznionych tylko rano lub po południu będzie nadawała się torenia ogrodowa (Torenia fournieri) o przewieszających się pędach długości do 40 cm i fioletowych, różowych lub białych kwiatach z żółtą gardzielą. W miejscach ocienionych przez większą część dnia będą kwitły lobelia przylądkowa (Lobelia erinus), sutera wielkokwiatowa (Sutera grandiflora) czy kroplik pomarańczowy (Mimulus aurantiacus).
Do pojemników na miejsca ocienione nadają się także rośliny o barwnych liściach, np. koleus Blumego (Solenostemon scutellarioides, syn. Coleus x blumei), który dobrze rośnie także w pełnym nasłonecznieniu (fot. 2). Duża gama kolorów liści umożliwia tworzenie barwnych pojemników obsadzonych tylko różnymi odmianami koleusa, ale można go także grupować z innymi roślinami. Koleus nie ma dużych wymagań wodnych i pokarmowych. Podobnymi walorami charakteryzuje się irezyna Herbsta (Iresine herbstii).
Fot. 2. Koleus Blumego (tu odmiana o bordowych liściach z jasnozielonym obrzeżeniem) jest polecany do kompozycji przeznaczonych zarówno na stanowiska ocienione, jak i słoneczne, fot. 1, 2, 3, 5 Z. Pindel
Na stanowiskach cienistych dobrze rosną byliny, np. żurawka (Heuchera sp.), która jest odporna na suszę i bardzo tolerancyjna co do warunków uprawy (może rosnąć w cieniu i w pełnym nasłonecznieniu), nie rozrasta się nadmiernie, nie wymaga przycinania, a ogromny wybór odmian pozwala na stworzenie ciekawych kompozycji z innymi roślinami w dużych pojemnikach (fot. 3). Do cienia nadaje się także nieco niższa od niej tiarella (Tiarella sp.). Warto również sadzić funkię (Hosta sp.), której liczne odmiany różnią się siłą wzrostu, kolorem i kształtem liści. Do miejsc ocienionych nadają się też ciemnoczerwone odmiany konwalnika płaskopędowego (Ophiopogon planiscapus): ‘Black Beard’, ‘Black Dragon’ czy ‘Niger’, którego trawiaste liście zebrane są w kępy o wysokości 30–50 cm. Na takich stanowiskach sprawdzą się także m.in. tawułki (Astilbe sp.), tojeść rozesłana (Lysimachia nummularia), jasnota plamista (Lamium maculatum), a z ziół – mięta (Mentha sp.) i melisa (Melissa sp.). Jesienią byliny można przesadzić z pojemników do gruntu.
Fot. 3. Żurawki są bardzo wdzięcznymi roślinami do kompozycji w pojemnikach, tu odmiana o limonkowej barwie liści
[NEW_PAGE]Z roślin o pędach przewieszających się do pojemników na miejsca ocienione lub półcieniste można polecać tojeść gęstokwiatową (Lysimachia congestifolia), bluszcz pospolity (Hedera helix), bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea), a zwłaszcza jego odmianę ‘Variegata’ o biało obrzeżonych liściach, kocanki włochate (Helichrysum petiolare) odmiany: ‘Silver’ o liściach z białym kutnerem, ‘Golden Leaved’ – słabiej rosnącą, o żółtych liściach, czy ‘Rondello’ o liściach z jasnożółtymi przebarwieniami. Kocanki mogą rosnąć także w miejscach nasłonecznionych. W cieniu sprawdza się pokrzelica Forstera (Plectranthus forsteri) i jej odmiany, np. ‘Variegata’ o liściach z białym brzegiem czy silniej krzewiąca się ‘Nico’ , u której są one zielone, od spodu fioletowe z ciemniejszymi nerwami. W miejscach ocienionych czy półcienistych można sadzić też wilec ziemniaczany (Ipomoea batatas), o liściach fioletowych, purpurowych lub żółtozielonych. Liście wilca lepiej wybarwiają się w miejscach nasłonecznionych, ale roślina wygląda dekoracyjnie także w cieniu czy półcieniu.
Na miejsca silnie nagrzewające się, nasłonecznione przez cały dzień, polecane są rośliny o dużych wymaganiach świetlnych i odporne na suszę. Pojemniki, w których się je sadzi, powinny być jasne (aby się zbyt mocno nie nagrzewały) i mało porowate (aby przez ich ścianki wolniej odparowywała woda). Do roślin odpornych na suszę należą rozchodniki (Sedum sp.) i rojniki (Sempervivum sp.). Niskie gatunki i odmiany można sadzić w płaskich misach (fot. 4).
Fot. 4. Rojniki i rozchodniki stanowią ładne elementy kompozycji na miejsca słoneczne i suche, fot. W. Górka
Do sukulentów liściowych należy także delosperma Coopera (Delosperma cooperi), doroteantus (przypołudnik) stokrotkowy (Dorotheanthus bellidiformis) czy portulaka wielkokwiatowa (Portulaca grandiflora) i cieniolubna (P. umbraticola), też wymagające stanowisk nasłonecznionych. Gatunki te występują w licznych odmianach, różniących się przede wszystkim zabarwieniem kwiatów, wymagają przepuszczalnych podłoży z większym udziałem składników mineralnych i dobrze znoszą suszę.
Na miejsca nasłonecznione i ciepłe nadają się także: lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia), wiele ziół przyprawowych: tymianek pospolity (Thymus vulgaris); odmiany szałwii lekarskiej (Salvia officinalis) o barwnych liściach: ‘Aurea’ – żółto obrzeżonych (fot. 5), ‘Purpurascens’ – purpurowych, ‘Tricolor’ – młodych różowych, starszych zielono-kremowych; lebiodka pospolita (Origanum vulgare), a zwłaszcza jej odmiany o barwnych liściach: ‘Aureum’ – żółtozielonych, ‘Gold’ – żółtych, ‘Crispy Gold’ – żółtych, pomarszczonych liściach i przewieszających się pędach; majeranek (Origanum majorana) czy rozmaryn (Rosmarinus officinalis). Podobnie jak sukulenty wymagają podłoży z udziałem piasku, umiarkowanie wilgotnych. Takie zioła, jak bazylia pospolita (Ocimum basilicum) czy cząber (Satureja hortensis), wymagają także stanowisk ciepłych i nasłonecznionych, ale podłoży próchnicznych, z większym udziałem torfu wysokiego.
Do tworzenia kompozycji w pojemnikach można wykorzystać wiele ozdobnych traw i turzyc. Do sadzenia w miejscach silnie nasłonecznionych, w połączeniu z sukulentami i ziołami, nadają się odporne na suszę kostrzewy: owcza (Festuca ovina), popielata (F. cinerea, syn. F. glauca), miotlasta (F. gautieri), występujące w licznych odmianach różniących się pokrojem i barwą liści. Na miejsca nasłonecznione i półcieniste polecane są także: turzyca włosista (Carex comans), turzyca rzędowa (C. dolichostachya) czy znosząca zarówno miejsca nasłonecznione, jak i ocienione turzyca japońska (C. morrowii). Miejsca ocienione i półcieniste rozjaśni ‘Old Gold’ – żółtolistna odmiana trawy Hakonechloa macra.
Fot. 5. W miejscach nasłonecznionych świetnie w kompozycjach sprawdzają się ozdobne zioła, np. szałwia lekarska ‘Aurea’ (tu w zestawieniu z kalibrachoą i osteospermum)
Potrzeby pokarmowe
Obsadzając pojemniki różnymi roślinami, warto także zwrócić uwagę na ich wymagania pokarmowe. Rośliny „żarłoczne” to brugmansia (Brugmansia x candida), pelargonie rabatowa i bluszczolistna, petunie o przewieszających się pędach, np. odmiany z grup Surfinia, Cascadia, Fortunia, uczep zapaliczkowaty (Bidens ferulifolia), srebrzeń krzewiasty (Argyranthemum frutescens), starzec popielny (Senecio cineraria), aksamitka wzniesiona (Tagetes erecta).
Do roślin o średnich wymaganiach pokarmowych można zaliczyć fuksję, koleus, bluszcz, dipladenię (Dipladenia sp.), pentas (Pentas sp.), pokrzelicę, żeniszek (Ageratum sp.), wyżlin (Antirrhinum sp.), gazanię (Gazania sp.), heliotrop (Heliotropium sp.), niecierpki, lantanę (Lantana sp.), lobelię (Lobelia sp.), osteospermum Ecklona (Osteospermum ecklonis), werbenę (Verbena sp.), bratki ogrodowe (Viola x wittrockiana), komonicę (Lotus sp.), kroplik, scewolę (Scaevola sp.).
[NEW_PAGE]Rośliny o niskich wymaganiach pokarmowych to np. ajania (Ajania pacifica), begonie bulwiasta (Begonia x tuberhybrida) i stale kwitnąca (B. cucullata), bluszczyk kurdybanek, diascja (Diascia sp.), dziewanna (Verbascum sp.), kusatka (Brachyscome sp.), lawenda, nemezja (Nemesia sp.), kocanki, rozchodnik i rojnik, santolina cyprysikowata (Santolina chamaecyparissus), sanwitalia (Sanvitalia sp.), sutera (Sutera sp.), tunbergia (Thunbergia sp.), tatarak trawiasty (Acorus gramineus), tojeść (Lysimachia sp.).
Można łączyć rośliny o wysokich wymaganiach pokarmowych z roślinami o wymaganiach średnich oraz rośliny o niskich wymaganiach pokarmowych z roślinami o wymaganiach średnich. Nie poleca się łączyć roślin o wysokich wymaganiach z gatunkami o niskich wymaganiach pokarmowych.
„Gotowce”
Coraz większe zainteresowanie odbiorców detalicznych gotowymi kompozycjami z gatunków balkonowo-rabatowych spowodowało, że firmy dostarczające materiał wyjściowy do dalszej uprawy oferują ogrodnikom konkretne zestawy odpowiednio dobranych roślin. Takie rozwiązanie ma m.in. umożliwić szybsze otrzymanie produktu finalnego, ponadto ułatwia dobór gatunków i odmian – otrzymuje się bowiem sprawdzone zestawy (najczęściej materiałem wyjściowym są 3 sadzonki ukorzenione w jednym „oczku” multiplatu – fot. 6), przetestowane wcześniej w przedsiębiorstwach hodowlano-nasiennych. Rośliny do nich wybrane cechują się podobnymi tempem wzrostu i pokrojem oraz długością kwitnienia, natomiast różnią się barwą kwiatów (kompozycje są stonowane lub kontrastowe).
Fot. 6. Materiał wyjściowy gotowej kompozycji (tu odmiany kalibrachoi z grupy Celebration), fot. 6, 7 Florensis
Firma Florensis proponuje producentom zestawy z różnych kalibrachoi pod nazwami Celebration Karneval® (żółto- -fioletowo-różowa kompozycja), Celebration Orient (odmiany o kwiatach fioletowych, żółtych i ceglastołososiowych), Celebration Spring (fioletowo-różowo-biały zestaw, fot. 7) oraz Celebration Vulcano (odmiany o kwiatach intensywnie czerwonych, ceglastołososiowych i żółtych z czerwoną gardzielą).
Fot. 7. Zestaw Celebration Spring
Przedsiębiorstwo Plantpol ma w swoim asortymencie zestawy pod nazwą TrioMio złożone z 3 różnobarwnych odmian kalibrachoi (TrioMio Superbells), werbeny (TrioMio Verpita) i nemezji (TrioMio Sunsatia).
Bardzo dużą ofertę zestawów o nazwie Trixi® (aż 28 kombinacji) proponuje firma Selecta Klemm. Można wśród nich znaleźć kompozycje jednogatunkowe i mieszane. Najpopularniejszy jest zestaw Trixi® Petticoat składający się z 3 odmian kalibrachoi z grupy MiniFamous® o pełnych kwiatach w kolorze żółtym, różowym i fioletowym (fot. 8). Spośród kompozycji złożonych tylko z kalibrachoi zainteresowaniem cieszą się także Trixi® Bolero (odmiany o żółtych, czerwonych i niebieskich kwiatach), Trixi® Lollipop (kwiaty żółte, różowe i niebieskie) oraz Trixi® Tricolore (w stonowanej, biało-czerwono-niebieskiej kolorystyce). Uwagę zwracają zestawy skomponowane z 3 odmian werbeny – Trixi® Belle Epoque (o kwiatach białych, czerwonych i fioletowych) oraz Trixi® Big Eye, w którym odmiany wyróżniają się czerwonymi, różowymi i fioletowymi kwiatami z dużymi, białymi oczkami (fot. 9). Ciekawie prezentują się także kompozycje mieszane, np. Trixi® Lemon Sorbet, którą tworzą odmiany kalibrachoi, petunii i uczepu o żółtych kwiatach w różnych odcieniach, czy Trixi® Ayers Rock złożona z kalibrachoi o pomarańczowych kwiatach z czerwonym żyłkowaniem, czerwonej werbeny oraz lobelii o fioletowych kwiatach z białym oczkiem (fot. 10).
Fot. 8. Kompozycja Trixi® Petticoat, fot. 8–10 Selecta Klemm
Fot. 9. Trixi® Big Eye – zestaw przykuwający wzrok
Fot. 10. Trzygatunkowa kompozycja Trixi® Ayers Rock
Firma Vitroflora proponuje z kolei producentom np. trójbarwną kompozycję Aloha Confetti Hawaiian Kiss złożoną z 3 odmian (‘Gold’, ‘Midnight Purple’ i ‘Tiki Soft Pink’) kalibrachoi z grupy Aloha oraz zestaw Scopia Alysia Mix składający się z 3 odmian sutery (‘Dynamic White’, ‘Blue’, ‘Pink Beauty’) z grupy Guliver (fot. 11).
Fot. 11. Zestaw Scopia Alysia Mix, fot. Vitroflora
Prof. dr hab. Joanna Nowak
Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna im. prof. Szczepana A. Pieniążka w Skierniewicach
Artykuł pochodzi z numeru 4/2013 „Hasła Ogrodniczego”
