Jasnota plamista tworzy zwarte kępy o częściowo pokładających się pędach. Osiąga wysokość 10–60 cm. Łodygi są gęsto ulistnione, mniej lub więcej owłosione. Dolne liście są drobne, koliste, długoogonkowe, górne – jajowatookrągłe do trójkanciastych, o nasadzie sercowatej lub prostej. Brzeg liści jest grubo karbowany. Kwiaty osadzone są po 4–8 w nibyokółkach, są różowopurpurowe lub fioletowe, rzadziej białe.
Bylina ta kwitnie od maja do jesieni. Łodyga i liście zawierają olejki eteryczne i w słoneczne, ciepłe dni wydzielają mocny specyficzny zapach.
Odmiany
W uprawie znajdują się liczne kreacje jasnoty plamistej, które w porównaniu z gatunkiem mają większe wymagania i są mniej lub bardziej długowieczne.
‘Beacon Silver’
‘Chequers’
Odmiana ‘Gold Nuggets’: wiosną…
… i w czasie kwitnienia
Rozmnażanie
Odmiany jasnoty mogą być rozmnażane przez sadzonki pędowe, a gatunek – przez wysiew nasion. Wiele nowych kreacji jest chronionych i przy rozmnażaniu wegetatywnym należy uzyskać licencję od hodowcy. Termin siewu przypada od stycznia do kwietnia – w wypadku uprawy letniej na zewnątrz, lub od czerwca do sierpnia, gdy jasnotę produkuje się pod osłonami. W 1 g jest około 1400 nasion, a do wyprodukowania 1000 roślin należy ich wysiać 3 g. Nasiona najlepiej umieszczać w paletach wielootworowych i przykrywać je niewielką ilością wermikulitu, co zapewni odpowiednią wilgotność. Temperatura podłoża w okresie kiełkowania, które trwa 2–4 tygodnie, powinna wynosić 18–22°C, następnie obniża się ją stopniowo do 16–18°C i zmniejsza wilgotność wokół roślin. Temperatura podłoża w trakcie ukorzeniania sadzonek powinna wynosić 18–20°C, w tym czasie wskazane jest także utrzymywanie wysokiej wilgotności powietrza, co przyspieszy proces tworzenia korzeni.
Uprawa
Do wypełnienia pojemników najlepsze będzie podłoże torfowe z niewielką zawartością gliny (5–15%) i rozdrobnionej materii organicznej, np. kory lub włókien kokosowych (do 20%). Podłoże powinno być luźne i przepuszczalne, o odczynie pH 5,5–6,3. Rośliny można sadzić pojedynczo do doniczek o średnicy 12 cm lub po trzy-cztery do doniczek 15-centymetrowych.
Korzystnym rozwiązaniem jest dodanie do podłoża nawozu wieloskładnikowego o powolnym uwalnianiu składników pokarmowych (w dawce 0,5–1,5 kg/m3) z dodatkową zawartością żelaza. Młode rośliny po ukorzenieniu warto dokarmiać nawozami wieloskładnikowymi w dawce 75–100 ppm N, a po czterech tygodniach od posadzenia do doniczek dawkę można zwiększyć do 150–200 ppm N.
Zastosowanie
Jasnota znakomicie komponuje się z innymi roślinami ozdobnymi, zarówno w gruncie, jak i w pojemnikach. Nadaje się do tworzenia grup, do sadzenia na rabatach w miejscach lekko ocienionych. Dobrym sąsiedztwem dla jasnoty są: serduszka okazała, barwne odmiany funkii, miodunki czy żurawek. Może być ona również stosowana przy zbiornikach wodnych lub jako roślina okrywowa pod wyższymi krzewami i drzewami.
Orchid Frost’
‘White Nancy’
Dr inż. Piotr Czuchaj
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Fot. P. Czuchaj
Artykuł pochodzi z numeru 2/2107 „Hasła Ogrodniczego”
