W Europie obecnie modny jest głogownik Frasera (P. x fraseri), przede wszystkim jako roślina uprawiana na zieleń ciętą i do eksponowania w pojemnikach. I takie zastosowanie może mieć także w naszym kraju.
Gatunki i odmiany głogownika
Głogownik Dawida (fot. 1) wcześniej był zaliczany do rodzaju Stranvaesia (S. davidiana). Jest to zawsze zielony krzew o wysokości do około 2 m. Nawet uprawiany w najkorzystniejszym mikroklimacie, u nas na zimę wymaga zabezpieczenia.
W uprawie coraz popularniejszy jest głogownik Frasera, który powstał jako siewka z wolnego zapylenia głogownika piłkowanego (P. serrulata) w szkółce Frasera w miejscowości Birmingham (stan Alabama) w Stanach Zjednoczonych, około 1940 r. W łagodnym klimacie południowo-wschodniej części USA tworzy krzewy o wysokości 3,5–4 m (6 m) i szerokości równej połowie wysokości. W Arboretum Hilliera w Anglii dorasta do 6 m. Skrętolegle ułożone pojedyncze, zawsze zielone liście są eliptyczno-jajowate do eliptycznych, o długości 6,5–10 cm, szerokości 3,5–5 cm, o wierzchołku zaostrzonym, podstawie klinowatej, na brzegu drobno piłkowane. Młode, rozwijające się liście są miedzianoczerwone, dojrzałe – ciemnozielone i błyszczące na wierzchu, pod spodem jaśniejsze. Rośliny te dobrze znoszą przycinanie, dlatego w krajach o łagodnym klimacie wykorzystywane są przede wszystkim jako krzewy żywopłotowe. Dzięki częstemu przycinaniu, wyrastające młode liście są stale pięknie zabarwione.
Znanych jest kilka odmian głogownika Frasera. Na naszym kontynencie najpopularniejsza jest ‘Red Robin’, osiągająca przeciętną wysokość 1,5–2 m (fot. 2). Intensywnie purpurowoczerwone pędy i liście (fot. 3) utrzymują barwę do października. Odmiany ‘Birmingham’ i ‘Robusta’ mają miedzianoczerwone młode przyrosty pędów i liście. ‘Indian Princess’ rośnie słabiej, tworzy krzewy gęste, a młode przyrosty pędów i liście cechują się pomarańczowomiedzianą barwą. ‘Purple Peter’ ma młode liście większe i ciemniejsze niż ‘Red Robin’. Głogownik Frasera i jego odmiany wytrzymują mróz do –15°C. Dlatego dla pozyskania zieleni ciętej najlepiej byłoby je u nas uprawiać w nieogrzewanym tunelu foliowym. W razie wystąpienia mroźnej zimy łatwo można je tam zabezpieczyć przed wymarznięciem.
Fot. 2. Głogownik Frasera ‘Red Robin’ osiąga wysokość do 2 m…
Fot. 3. …a jego największą ozdobę stanowią purpurowoczerwone pędy i liście
[NEW_PAGE]Intensywnie zabarwione młode pędy i liście mają także głogownik błyszczący (P. glabra) i jego odmiany: ‘Rubens’ – młode pędy i liście błyszczące, brązowoczerwone, ‘Rosea Marginata’ – z liśćmi zielono, szaro, biało i różowo nakrapianymi i ‘Variegata’ – z liśćmi najpierw różowymi, a później zielonymi z białym brzegiem. Wytrzymują mróz do –16°C. Brązowoczerwone młode pędy i liście ma także głogownik piłkowany. Liście jego odmiany ‘Curly Fantasy’ na brzegu są pofalowane, a roślina dobrze się krzewi. Wytrzymuje krótkotrwałe spadki temperatury do –20°C.
Zastosowanie głogownika
W uprawie w tunelu foliowym dla pozyskania ciętych pędów opisane tutaj głogowniki wymagają gleby żyznej, ale niegliniastej i nieciężkiej, przepuszczalnej, o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego (pH 6,2–7,0). W razie niedostatku azotu liście szybko żółkną. Jeżeli latem zdejmie się folię z tunelu, wówczas podczas dni z bardzo intensywnym promieniowaniem słonecznym wskazane jest cieniowanie roślin, aby liście się nie przypalały. Rośliny sadzi się w rozstawie 70 x 70 cm. Utrzymanie w dobrej kondycji części podziemnej i szyjki korzeniowej gwarantuje odrastanie nowych barwnych przyrostów. Długość ścinanych pędów uzależniona jest od ich przeznaczenia. Liście powinny dostatecznie dojrzeć, czyli stwardnieć (powinny być skórzaste), co gwarantuje ich dłuższą trwałość.
W pojemnikach roślina ta, zwłaszcza odmiana ‘Red Robin’ głogownika Frasera (fot. 4), prezentuje się bardzo ładnie. Jej purpurowoczerwone pędy i liście utrzymują atrakcyjne zabarwienie przez całe lato. Takie okazy efektownie wyglądają w reprezentacyjnej części ogrodów, przed wejściami i wewnątrz budynków rozmaitego przeznaczenia, np. w kawiarniach, restauracjach i w ogródkach im towarzyszących, w patio czy na chodniku wzdłuż ulic.
Fot. 4. Głogownik Frasera (tu odmiana ‘Red Robin’) dobrze prezentuje się w pojemnikach
Rozmnażanie głogownika
Gatunki głogowników można rozmnażać z nasion i wegetatywnie za pomocą sadzonek pędowych. Owoce dojrzewają we wrześniu-październiku i pozostają na roślinach. Zbiera się je na początku lutego, a nasiona po wydobyciu i oczyszczeniu wysiewa się natychmiast w szklarni lub w tunelu. Po czterech tygodniach wschodzą w wysokim procencie. W razie wcześniejszego zbioru nasiona trzeba poddać 1–2-miesięcznej chłodnej stratyfikacji.
Sadzonki pędowe można ukorzeniać w różnych terminach, ale najlepiej na przełomie wiosny i lata lub późną jesienią (wtedy w ogrzewanym podłożu, podobnie jak różaneczniki zawsze zielone). Przed umieszczeniem w podłożu traktuje się je krótko stymulatorem ukorzeniania w wysokim stężeniu, w formie płynnej, np. kwasem indolilo-3-masłowym (IBA – 10000 ppm = 1,0%). Podłoże powinno być przepuszczalne, sadzonki należy zamgławiać, zwłaszcza gdy są ukorzeniane latem. Ukorzenianie trwa 4–6 tygodni. Odmiany można także okulizować na podkładce gatunku.
Prof. dr hab. Mieczysław Czekalski
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Fot. 1–4 M. Czekalski
Artykuł pochodzi z numeru 5/2013 „Hasła Ogrodniczego”
