Przegląd gatunków i odmian
Omieg wschodni (Doronicum orientale) to wczesnowiosenna bylina, obficie kwitnąca na żółto na przełomie maja i czerwca. Latem wchodzi w fazę spoczynku – rośliny wtedy wyglądają nieefektownie, dlatego warto je posadzić w towarzystwie innych gatunków, które w tym czasie atrakcyjnie się prezentują. Godnymi polecenia są odmiany: ‘Little Leo’ (fot. 1), ‘Finesse’, ‘Magnificum’ czy ‘Leonardo’. Do wyprodukowania 1000 roślin potrzeba 2–3 g nasion.
Fot. 1. Omieg wschodni ‘Little Leo’
Orlik mieszańcowy (Aquilegia hybrida) jest niemal niezniszczalną byliną, pod warunkiem że rośnie w półcieniu. Orliki, w zależności od odmiany, osiągają wysokość 20–80 cm. Najczęściej uprawiane są odmiany cechujące się krótkimi ostrogami, wywodzące się od orlika pospolitego (A. vulgaris). Ze względu na wysokość roślin oraz kształt kwiatów podzielono je na kilkanaście grup uprawowych, najbardziej znane to: Music, kompaktowa Cameo, Spring Magic, pełnokwiatowe Clementine (fot. 2) i Barlow czy Songbird, której przedstawicielki wyróżniają się bardzo dużymi kwiatami (fot. 3). Bylina ta kwitnie wiosną. Do wyprodukowania 1000 roślin potrzeba 2 g nasion.
Fot. 2. Przedstawicielka grupy Clementine orlika mieszańcowego o pełnych kwiatach – odmiana ‘Salmon Rose’
Fot. 3. Odmiana ‘Blue Bird’ z grupy Songbird orlika mieszańcowego o dużych kwiatach
Ostróżka ogrodowa (Delphinium x cultorum) jest bardzo popularna w ogrodach angielskich, gdyż jej wysmukłe kwiatostany bardzo ładnie komponują się z innymi bylinami. Mimo iż w warunkach Polski doskonale zimuje, to spotyka się ją sporadycznie. Wybór odmian jest ogromny, różnią się wysokością roślin, długością kwiatostanu (może on mieć nawet 50 cm) oraz barwą kwiatów, choć najczęściej są one niebieskie, fioletowe lub białe. Na rynku popularne są grupy: Excalibur, Pacific (fot. 4), Magic, New Millenium F1 (fot. 5) oraz Guardian F1. Przycięcie pędów kwiatostanowych po letnim kwitnieniu stymuluje powtórne wytwarzanie kwiatostanów. Podczas produkcji rozsady siewki ostróżki należy chronić przed ślimakami, które potrafią całkowicie zniszczyć młode okazy. Do wyprodukowania 1000 szt. potrzeba 5 g nasion.
Fot. 4. Odmiana ‘King Arthur Premium’ z grupy Pacific ostróżki ogrodowej…
Fot. 5. …i ‘Sweethearts’ z grupy New Millennium F1 tego samego gatunku
[NEW_PAGE]Smagliczka skalna (Aurinia saxatilis, syn. Alyssum saxatile) to jedna z najbardziej odpornych na mróz bylin, która kwitnie wczesną wiosną. Mimo iż osiąga wysokość kilkunastu centymetrów, jej żółte kwiaty zebrane w baldachogrona wyglądają bardzo oryginalnie i świetnie się komponują np. z szafirkami. Jest to niezwykle łatwa w uprawie roślina. Odmiana ‘Compactum’ charakteryzuje się zwartym pokrojem, ‘Citrina’ – drobnymi, cytrynowożółtymi kwiatami zebranymi w obfite kwiatostany, a u ‘Dudley Neville’ kwiaty są złotożółte. Do wyprodukowania 1000 roślin potrzeba 5–6 g nasion.
Szałwia omszona (Salvia nemorosa) to gatunek, u którego kwiaty (u najładniejszych odmian są one intensywnie różowe lub niebieskie) są zebrane w jednostronne kwiatostany na mocno rozgałęzionych pędach. Liście są lancetowate i powcinane. Szałwia omszona dorasta do wysokości 30–40 cm, kwitnie ok. 2 miesięcy, zwykle już w pierwszym roku uprawy. Odmiany ‘Rosenwein’ (fot. 6) i ‘Rosakönigin’ (‘Rose Queen’) są jednymi z atrakcyjniejszych. Kwitną od lipca do jesieni. Do wyprodukowania 1000 roślin potrzeba 3 g nasion.
Fot. 6. Szałwia omszona ‘Rosenwein’
Szarotka alpejska (Leontopodium alpinum) może być atrakcyjną rośliną w momencie sprzedaży, gdyż jej srebrzyste kwiatostany (fot. 7) wzbudzają zwykle wśród kupujących żywe zainteresowanie, mimo że gatunek ten występuje w warunkach naturalnych w Polsce. Kompaktową, wartą uwagi odmianą jest ‘Everest’. Nasiona przed wysiewem należy wymieszać z wilgotnym piaskiem i przetrzymać przez 24 godziny w zamrażarce. Siewki są wrażliwe na nadmiar wody i składników pokarmowych w podłożu. Chcąc uzyskać 1000 roślin, należy wysiać 1 g nasion.
Fot. 7. Szarotka alpejska najatrakcyjniej prezentuje się w fazie kwitnienia
Wiesiołek missouryjski (Oenothera macrocarpa) jest bardzo wytrzymałą na suszę rośliną, która na pokładających się pędach tworzy bardzo duże, żółte kwiaty (fot. 8), osiągające średnicę do 10 cm. Po kwitnieniu na roślinie tworzą się duże, oskrzydlone torebki nasienne, nadające się do kompozycji kwiatowych. Bylina ta kwitnie od lipca. W celu otrzymania 1000 roślin należy wysiać 7–8 g nasion.
Fot. 8. Wiesiołek missouryjski
Żagwin ogrodowy (Aubrieta x cultorum) to bardzo podobna do gęsiówki kaukaskiej roślina, kwitnąca również wczesną wiosną, jednak tworząca znacznie większe i ładniejsze kwiaty, zwykle w innych kolorach niż biały. Żagwin ma podobny pokrój jak gęsiówka, jego nasiona również kiełkują na świetle. Godnymi uwagi są odmiany – czerwone ‘Royal Red’ (fot. 9), ‘Red Carpet’; niebieskofioletowe ‘Blue Emperor’, ‘Royal Blue’ oraz karminoworóżowa ‘Leichtlinii’. Do wyprodukowania 1000 roślin potrzeba 1–3 g nasion.
Fot. 9. Żagwin ogrodowy ‘Leichtlinii’
[NEW_PAGE]Zasady produkcji
Uprawa wyżej wymienionych bylin nie jest skomplikowana, a do wysiewu nasion (w większości przypadków przykrywa się je cienką warstwą drobnego piasku) można przystąpić po sprzedaży roślin balkonowo-rabatowych, pod koniec maja lub w czerwcu. Wysiewy należy chronić przed przegrzaniem oraz przesuszeniem. Byliny można wysiewać na dwa sposoby – bezpośrednio do płaskich skrzynek (kuwet) lub punktowo do wielodoniczek. Wschody większości opisanych w artykule roślin następują po upływie 1–2 tygodni. Po skiełkowaniu korzystne jest podlanie siewek preparatem grzybobójczym o działaniu systemicznym. Rozsadę uzyskaną w skrzynkach można przepikować do kwadratowych doniczek P9.
Jeśli zależy nam na uzyskaniu byliny z „gołym” korzeniem, która ma być sprzedana w tzw. kapersie ze zdjęciem, wtedy pikujemy rośliny wprost do gruntu, a po przymrozkach wykopujemy i do momentu pakowania przechowujemy w chłodni w plastikowych skrzynkach przesypane torfem (temperatura 0–2°C). Jeżeli chcemy uzyskać okazałe, kwitnące okazy, a nasiona zostały wysiane późno, to zwykle również najpierw pikuje się siewki do doniczek P9, a dopiero wiosną następnego roku przesadza się je do pojemników 2- lub 3-litrowych. Oczywiście wielkość pojemnika należy dostosować do gatunku i terminu kwitnienia, gdyż roślin kwitnących wczesną wiosną nie ma sensu przesadzać do większych doniczek.
Dobrym podłożem dla bylin jest odkwaszony torf połączony z glebą gliniastą (powinna stanowić ok. 10% objętości takiej mieszaniny) – glina ma zdolności buforujące i zatrzymuje wodę w podłożu (około 10%). Do mieszanki dodaje się nawozy o spowolnionym działaniu, a dawka jest uzależniona od siły wzrostu danego gatunku (zwykle 1–2,5 g/dm3). Przed zimą (październik) należy ograniczyć podlewanie i kilkakrotnie podlać rośliny nawozem z przewagą potasu i fosforu w celu ich lepszego przezimowania. Niektóre gatunki, np. gailardia, wymagają jedno- lub dwukrotnego opryskania regulatorami wzrostu. W przypadku sprzedaży „młodzieży” – niekwitnących roślin w doniczkach P9 – wartością dodaną są kolorowe etykiety z nazwą rośliny, zdjęciem kwiatów, informacją o terminie kwitnienia, wymaganiach siedliskowych. Ciekawą propozycją może być sprzedaż bylin w dowolnych zestawach, oferowanych np. w gustownych, drewnianych skrzynkach. W przypadku produkcji bylin z nasion oszczędności poczynione na zakupie materiału wyjściowego warto przeznaczyć na działania marketingowe przyciągające uwagę klienta.
Dr inż. Tomasz Trelka Poznań
Fot. 1 Benary, fot. 2–6, 8 Jelitto Staudensamen GmbH, fot. 7, 9 T. Trelka
Artykuł pochodzi z numeru 7/2013 „Hasła Ogrodniczego”
