W dzisiejszym rolnictwie wszystkie maszyny rolnicze stykają się z podłożem podczas pracy za pomocą opon gumowych czy gąsienic gumowych. Producenci opon szukają co raz to nowszych rozwiązań by ten styk opony z podłożem podczas pracy przyniósł jak najwięcej korzyści dla rolnika. Natomiast nowoczesne maszyny rolnicze są co raz większe i mocniejsze co nie ułatwia zadania producentom. Jednak również rolnicy mają znaczny wpływ na zagęszczenie gleby na polach. To od rolników zależy ile zastosują zabiegów oraz w jaki sposób je wykonają i jakimi maszynami.
Nadmierne ugniatanie i zagęszczenie gleby
Nadmierne ugniatanie i zagęszczenie gleby jest istotnym problemem z punktu widzenia późniejszego plonowania, oraz częściowo stwarza problemy przy uprawie zwiększając opory podczas pracy np. agregatami. Ugniatanie gleby kołami zmienia właściwości fizyczne gleby, wpływa na jej bilans wodny i próchniczy. Gleba o niewłaściwej strukturze ma mniejszą przepuszczalność wodną i powietrzną, spada w niej aktywność biologiczna i chemiczna, dlatego korzenie roślin rozwijają się trudniej niż w glebie o dobrej strukturze. Wielu nie zdaję sobie z tego sprawy, ale powierzchnia ugniatana kołami jest kilkakrotnie większa niż cała powierzchnia uprawianego pola podczas całego sezonu wegetacyjnego. Jeśli weźmiemy pod uwagę uprawę warzyw to powierzchnia ugniatania kołami może być większa nawet 10 razy , wynika to też z tego powodu, iż uprawa warzyw wymaga wielu zabiegów agrotechnicznych. Bez eliminowania zjawiska nadmiernego ugniatania gleby możemy powodować słaby wzrost roślin, podatność na choroby roślin, tworzenie się zastoisk wodnych na wiosnę, osłabienie struktury gleby, niedobór powietrza dla gleby. To wszystko może być spowodowane nadmiernym zagęszczeniem gleby mimo dostarczenia wszystkich składników pokarmowych.
Ciśnienie w oponach a ugniatanie
Warto niwelować nadmierne ugniatanie. Jednym z podstawowych przeciw działań jest kontrola ciśnienia roboczego w maszynach. Przy pracy z obniżonym ciśnieniem w oponach, można uzyskać większą efektywność pracy i mniejszy nacisk na podłoże, może to zmniejszyć zużycie paliwa od 5-10% co przy wielkich obszarach ma znaczenie. Regulacje ciśnienia należy przeprowadzić zgodnie z zaleceniem producenta i należy to robić po wjeździe na pole. Warto również wybierać szerokie rozmiary opon by jak najbardziej zmniejszać nacisk jednostkowy na glebę. Wartym rozważenia rozwiązaniem jest założenie opon bliźniaczych, zwiększy się powierzchnie dwukrotnie na którą wywierany jest nacisk. To rozwiązanie jest opłacalne w przypadku większych maszyn. Wadą stosowania opon bliźniaczych jest często przekraczanie 3 metrów szerokości przez pojazd, co wiąże się z obowiązkiem demontażu, kół bliźniaczych na czas poruszania się po drogach publicznych. Najlepszym przeciwdziałaniem jest stosowanie maszyn z układem gąsienicowym. Taki rodzaj , pozwala na zmaksymalizowanie powierzchni, na której rozkłada się ciężar pojazdu. Duża powierzchnia styku gąsienicy z podłożem, maksymalizuje także uciąg maszyny. Dodatkowo dzięki pojazdowi na gąsienicach zwiększa się uciąg i zmniejsza poślizg nawet o połowę w stosunku do standardowego układu. Jednak pojazdy na gąsienicach muszą być przez gospodarstwo wykorzystywane w 100%, by było to opłacalne ekonomicznie. Warto również poprawiać strukturę powietrzną i gruzełkowatą gleby poprzez stosowanie poplonów, nawozów organicznych oraz wapnowanie, dzięki czemu zwiększy się odporność gleby na ugniatanie.
Ograniczenie liczby przejazdów
Jednym z najlepszym sposobów na ograniczenie ugniatania jest ograniczenie liczby przejazdów. Aby ograniczyć znacznie przejazdy należy przejść na uprawę bez orkową typu siew bezpośredni lub uprawa pasowa. Uprawy bez orkowe nie tylko zmniejszają liczbę przyjazdów, ale również istotnie powiększają życie biologiczne gleby, dzięki wyeliminowania zabiegów orki. Istotnie poprawiają kondycje gleby i jej strukturę, oraz przy prawidłowej uprawie mogą zwiększyć plon. Gdy nie ma zabiegów orki, nie powstaje podeszwa płużna, której trzeba przeciwdziałać za pomocą głęboszowania. Nadmierne ugniatanie również sprzyja powstawaniu podeszwy płużnej, dlatego przy standardowej uprawie należy stosować głęboszowanie co 4-5 lat.
Michał Ośko
