Przygotowanie do zimy
Z analizy wielkości produkcji owoców truskawki w Polsce wynika, że warunki klimatyczne naszego kraju sprzyjają uprawie tego gatunku. Często podkreśla się, że owoce tych samych odmian truskawki produkowane w Polsce są bardziej aromatyczne i smaczniejsze od tych rosnących w krajach południowej czy zachodniej Europy. Zdarzają się jednak zimy, podczas których część roślin wymarza. Zimą 2011/2012 np. na Kujawach i w Wielkopolsce lokalnie wymarzły całe plantacje truskawek (fot. 1).
Fot. 1. Plantacja truskawki w Lednogórze w Wielkopolsce – rośliny wymarzły wskutek mrozu
Wytrzymałość roślin truskawki na mróz uzależniona jest od ich kondycji i przygotowania do spoczynku zimowego. Warto pamiętać, że zawiązywanie pąków kwiatowych u truskawki odbywa się już późnym latem w warunkach skracającego się dnia i obniżania temperatury, dlatego należy w tym okresie zadbać o odpowiednie zaopatrzenie roślin w składniki pokarmowe (szczególnie azot, fosfor i potas, a także mikroskładniki – cynk oraz bor). Zdrowy i dobrze rozwinięty system korzeniowy pozwala na wytworzenie odpowiedniej liczby liści, które stanowią ochronę korony i pąków kwiatowych oraz korzeni przed mrozem. Zdrowe i obfite ulistnienie pod koniec lata zapewnia gromadzenie optymalniej ilości substancji zapasowych potrzebnych do przezimowania oraz wznowienia wegetacji wiosną.
Pierwiastkiem szczególnie ważnym podczas wchodzenia roślin truskawki w okres spoczynku jest fosfor, który bierze udział m.in. w wytwarzaniu i transporcie cukrów. Z badań prowadzonych na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie wynika, że nagromadzenie w soku komórkowym dużej ilości cukrów i soli powoduje zwiększenie gęstości właściwej cytoplazmy i wpływa na obniżenie o kilka stopni temperatury zamarzania roślin. Na ilość cukrów i tym samym stopień mrozoodporności rośliny truskawki wpływa m.in. zawartość w niej potasu, który reguluje gospodarkę wodną rośliny. Bardzo ważnym czynnikiem jest także długość okresu przechłodzenia (temp. 0–6oC).
Spoczynek roślin
Truskawki uprawiane w Polsce powinny znajdować się w fazie głębokiego spoczynku zimowego mniej więcej od drugiej połowy grudnia do lutego. Najbardziej niebezpieczne dla roślin są mrozy występujące jesienią, przed wejściem roślin w fazę spoczynku. Dlatego w naszych warunkach klimatycznych często zdarzają się wymarznięcia odmian powtarzających owocowanie, które ze względu na długi okres owocowania w niektórych latach nie zdążą wejść w spoczynek zimowy. Wymarznięcia zdarzają się również na przedwiośniu, w przypadku wystąpienia dużych spadków temperatury w czasie, gdy truskawka już zaczyna wegetację i jej wytrzymałość na mróz się obniża.
Duży wpływ na przezimowanie roślin mają cechy odmianowe. Są odmiany truskawki wytrzymałe na niską temperaturę, niewymagające dodatkowej ochrony. Do takich spośród odmian polskiej hodowli zalicza się m.in.: ‘Elsariusz’, ‘Filut’, ‘Paladyn’, ‘Panon’, ‘Pink Rosa’, ‘Selvik’, ‘Vikat’, a z zagranicznych hodowli są to np. kanadyjski ‘Kent’, holenderski ‘Kimberly’, belgijska ‘Vicoda’, angielski ‘Vibrant’ czy niemiecka ‘Senga Sengana’. Jednak na wielu polskich plantacjach coraz częściej sadzone są plenne i tworzące owoce wysokiej jakości odmiany truskawki pochodzące z krajów południowej Europy czy z Holandii, których zimotrwałość w naszych warunkach klimatycznych jest niewystarczająca. Do takich odmian zaliczane są m.in.: ‘Antea’, ‘Camarosa’, ‘Darselect’, ‘Diamante’, ‘Elegance’, ‘Elsanta’, ‘Filicia’, ‘Florin’, ‘Malwina’, ‘Ostara’, ‘Polka’, ‘San Andreas’, ‘Selva’, ‘Ventana’.
Najlepszą i najtańszą ochronę zimującym w polu roślinom truskawki zapewnia naturalna okrywa śnieżna. Niestety w ostatnich latach coraz częściej zdarzają się zimy, podczas których przy braku śniegu występują silne mrozy oraz wysuszające wiatry. Sposobem na ochronę roślin jest okrywanie plantacji. Nasadzenia truskawki można przed mrozem zabezpieczać przez przykrywanie słomą, ale w praktyce sposób ten jest rzadko stosowany, ze względu na duże nakłady pracy, wysokie koszty, a także zwiewanie słomy przez wiatr. Ponadto przy zastosowaniu tej okrywy zdarza się, że rośliny są uszkadzane przez gryzonie. Są producenci, którzy wykorzystują do przykrywania plantacji zimą folię perforowaną, jednak ten materiał sprawdza się jedynie na niewielkich plantacjach, na których – w razie wystąpienia okresowego ocieplenia – można rośliny szybko odkryć, żeby nie doprowadzić do zbyt wczesnego ich wzrostu.
[NEW_PAGE]Agrowłókniny
Najbardziej praktycznym zabezpieczeniem roślin truskawki przed mrozem jest biała agrowłóknina polipropylenowa (fot. 2). Materiał ten na rynku oferuje wiele firm, np. Agrimpex, Center Plast, Centrum Produkcyjno-Handlowe Szarpol, Ceres International, Geocover Polska, Marma Polskie Folie, Megran, Polprotex, Stradom i Tkaniny. Warto zapoznać się z ich ofertami, które różnią się ceną, a także jakością oferowanego materiału. Najtrwalsze są te odporne na niszczące promieniowanie UV. Okrycia takie mogą być wykorzystywane nawet przez 3–4 sezony.
Agrowłókniny różnią się grubością, która wyrażana jest masą metra kwadratowego materiału (gramatura). Do zabezpieczania plantacji przed zimą wykorzystywane są agrowłókniny o grubości 22–23 g/m2. W ofertach większości firm dostępne są również grubsze agrowłókniny – o masie 50 g/m2, które stosowane są do okrywania plantacji w rejonach, w których występuje duże ryzyko silnych mrozów, a także w sytuacjach późnego sadzenia roślin. Wówczas okrycie plantacji zaleca się bezpośrednio po posadzeniu roślin. Okrycie agrowłókniną zapewnia wyższą wilgotność oraz temperaturę gleby w porównaniu z powierzchnią nieosłoniętą, co pozytywnie wpływa na ukorzenianie się młodych roślin.
Fot. 2. Agrowłóknina jest jednym z najczęściej stosowanych zabezpieczeń roślin przed mrozem
Okrywanie roślin agrowłókniną zaleca się w najzimniejszych rejonach kraju oraz w przypadku odmian wrażliwych na mróz. Agrowłókninę należy rozkładać po wystąpieniu przymrozków, gdy temperatura powietrza obniży się do –5°C. Warto pamiętać o starannym zabezpieczeniu brzegów okrywy, aby nie była ona zrywana przez wiatr. Zbyt wczesne przykrycie plantacji może spowodować późniejsze wejście roślin w stan spoczynku i tym samym obniżyć ich wytrzymałość na mróz. Okrywa z agrowłókniny jest przepuszczalna dla światła i wody, a jednocześnie chroni glebę przed nadmiernym parowaniem. Przepuszczalność agrowłókniny powoduje, że w okresach odwilży zimą nie ma ryzyka zagniwania roślin. Ponadto biały kolor okrywy zapobiega nadmiernemu nagrzewaniu się gleby w ciągu dnia, co niweluje różnicę temperatury między dniem a nocą. Mniejsze wahania temperatury powodują lepsze warunki do wzrostu roślin. Procentuje to wcześniejszym i bardziej wyrównanym owocowaniem w kolejnym roku.
Oprócz tradycyjnych agrowłóknin, na rynku dostępne są inne materiały, np. firma Geo Polska do zabezpieczania roślin przed wpływem niskiej temperatury (do -7°C) oferuje materiał Multiclima. Jest to produkt mający zastosowanie takie, jak agrowłóknina, ale – jak twierdzi producent – wyróżnia się większą trwałością (4–6 lat) oraz gwarantuje wyższy poziom doświetlenia roślin w polskich warunkach klimatycznych.
Zabezpieczone tunele
W przypadku upraw truskawki w tunelach foliowych, nadmierne opady śniegu mogą spowodować uszkodzenie folii, a także konstrukcji tunelu, dlatego przed zimą zaleca się zdjęcie osłon. Jednym z zaleceń firmy Haygrove Poland jest zsuwanie folii ze szczytów i związywanie jej pomiędzy nawami w tunelach (fot. 3). W ten sposób są one zabezpieczone przed nadmiernym obciążeniem w razie wystąpienia opadów śniegu, a po zimie folię łatwo można rozwinąć z powrotem na konstrukcję.
Fot. 3. Uprawiając truskawki w tunelu, należy pamiętać o zabezpieczeniu folii przed zimą
Zdaniem przedstawicieli firmy, zabezpieczanie folii na zimę zwiększa jej trwałość. Firma ta oferuje również tunele foliowe serii Solo Gothic (fot. 4) o specjalnej konstrukcji (łukowe sklepienie tuneli), które są bardziej wytrzymałe na obciążenia. Jeśli w tunelu uprawiane są odmiany truskawki wrażliwe na mróz, to po zdjęciu folii z konstrukcji tunelu należy je przykryć agrowłókniną.
Fot. 4. Tunel serii Solo Gothic firmy Haygrove o wytrzymałej konstrukcji
Aleksandra Andrzejewska
Fot. 1-4 A. Adrzejewska
Artykuł pochodzi z numeru 10/2014 miesięcznika „Truskawka, malina, jagody”
