Problem polityczny
Moim zdaniem, produkcja owoców jagodowych dla przetwórstwa może być nadal w Polsce opłacalna, ale tylko, gdy będziemy uprawiać odmiany o dużej odporności na choroby i mróz oraz przydatne do zbioru mechanicznego. Dzięki takim odmianom oraz intensyfikacji produkcji możemy konkurować z ich ceną na rynkach światowych.
Uważam jednak, iż bez dobrej polityki wszystkich, którym zależy, aby w Polsce opłaciło się nadal produkować owoce jagodowe, trudno patrzeć z optymizmem w przyszłość. Bez udziału zainteresowanych stron, w tym głównie zakładów przetwarzających owoce, w kosztach hodowli nowych odmian oraz bez pomocy rolnikom w zakładaniu nowoczesnych plantacji, a także wyposażaniu ich w potrzebny sprzęt, nie uda się tego problemu rozwiązać.
Nie wszyscy zdają sobie również sprawę, iż nasz bliski sąsiad — Ukraina — po zwycięstwie „Pomarańczowej rewolucji” obierając kurs na UE, a prowadząc dobrą politykę wewnętrzną i zagraniczną może stać się bardziej przewidywalna dla dużego kapitału zagranicznego, również w rolnictwie. Tym bardziej że — moim zdaniem — na Ukrainie w krótkim czasie powstaną wielkie plantacje roślin jagodowych i rozwinie się przemysł przetwórczy, a tania siła robocza oraz bardzo dobre gleby i sprzyjający klimat spowodują, iż kraj ten wkrótce stanie się wielkim producentem tanich owoców jagodowych i ich przetworów. Urośnie nam tym samym poważny konkurent.
Co sadzić?
W przypadku malin tradycyjnie owocujących mamy do dyspozycji starą, aczkolwiek bardzo dobrą odmianę 'Canby' (fot. 1), o dużej odporności na mróz i choroby oraz o dobrej przydatności dla przetwórstwa. Owoce tej odmiany nadają się do zbioru kombajnowego. Z odmian owocujących na pędach jednorocznych najatrakcyjniejsza obecnie jest 'Polka'. Uprawiając tę odmianę możemy zaoszczędzić na środkach ochrony roślin i rusztowaniu, a owoce przeznaczone do przetwórstwa zbierać maszynowo (fot. 2). Należy zaznaczyć, że jej maliny są poszukiwane zarówno na rynku owoców deserowych, jak i przez zakłady przetwórcze.
Fot. 1. 'Canby'
Fot. 2. Kombajn do zbioru malin
Na rynku dostępne są wartościowe odmiany czarnej porzeczki polskiej hodowli 'Tiben' (fot. 3), 'Tisel' (fot. 4) i 'Ruben' (fot. 5), o bardzo dużej odporności na choroby i o plenności przekraczającej nawet 20 t/ha, przydatne do przetwórstwa. O tych odmianach dobrze wypowiadali się hodowcy tego gatunku w czasie odbywającego się w 2005 roku w Chile IX Międzynarodowego Sympozjum Rubus&Ribes.
Fot. 3. 'Tiben'
Fot. 4. 'Tisel'
Fot. 5. 'Ruben'
Produkcja owoców deserowych
Uważam, że jest to przyszłość w produkcji owoców, a zwłaszcza jagodowych. Są jednak pewne warunki, które należy spełnić. Muszą powstawać plantacje na bazie nowych odmian o wybitnie deserowych owocach — dużych, błyszczących i nadających się do długiego obrotu towarowego. Nowe odmiany powinny wykazywać dużą odporność na choroby, ponieważ konsumenci wymagają owoców nie tylko ładnych i smacznych, ale też nieporażonych przez choroby, zebranych z roślin nietraktowanych zbyt często środkami ochrony. Za takie owoce w jednostkowych opakowaniach, opatrzone wymaganymi certyfikatami, można będzie uzyskać na zachodnioeuropejskich rynkach ceny znacznie wyższe niż w Polsce.
Oprócz wielkich plantacji produkujących owoce dla przetwórstwa, powinniśmy zakładać mniejsze, specjalizujące się w produkcji owoców deserowych. Te mniejsze gospodarstwa powinny jednak ze sobą współpracować, aby zaoferować dużą masę jednorodnych odmianowo i jakościowo owoców. I znowu wielką szansę mają tu właściciele chłodni — mogą zarówno finansowo, jak i organizacyjnie wspierać uruchomienie takiej produkcji.
Z deserowych odmian malin można polecić do produkcji szkocką odmianę 'Glen Ample' (fot. 6) bardzo odporną na choroby i na mróz, o dużych i deserowych owocach. Dzięki plenności, przekraczającej nawet 20 t/ha oraz trwałości owoców, odmiana ta wypiera z rynków europejskich starszą odmianę 'Tulameen'. 'Glen Ample' dojrzewa kilka dni po odmianie 'Malling Seedling”. Na uwagę zasługuje również wcześnie dojrzewająca odmiana polskiej hodowli 'Laszka' o typowo deserowych owocach (fot. 7) — pierwsze dojrzewające na krzewie ważą nawet 12 g, a ich długość przekracza 4 cm. Do produkcji deserowych owoców poleca się również uniwersalną odmianę powtarzającą owocowanie — 'Polkę'. Jesienny termin dojrzewania owoców (fot. 8) tej odmiany i ich walory smakowe pozwalają z jej uprawy uzyskiwać wysokie dochody.
Fot. 6. 'Glen Ample'
Fot. 7. 'Laszka'
Fot. 8. 'Polka'
Należy wspomnieć również o możliwości sterowania uprawą malin w tunelach foliowych — zarówno na przyspieszony, jak i na opóźniony zbiór owoców. Takie metody produkcji od dawna z powodzeniem stosowane są na świecie i, co cieszy, zaczynają być również popularne w Polsce.
