Dobre stanowisko
Maliny najlepiej rosną na glebach bardzo żyznych lub żyznych, zasobnych w składniki pokarmowe, próchnicę oraz wodę. Przed założeniem nasadzeń i podczas uprawy malin należy pamiętać o wykonywaniu analiz gleby, dzięki którym można określić zasobność podłoża w składniki pokarmowe oraz uzyskać informacje o odczynie gleby (pH). Ten w przypadku plantacji maliny powinien mieścić się w przedziale od 5,5–6,5.
Nieodzownym elementem uprawy maliny jest nawadnianie, które jest bezwzględnie obowiązkowe w przypadku wykorzystania pod plantację stanowisk z glebą lekką, przepuszczalną. Najlepiej sprawdza się nawadnianie kroplowe, przy czym korzystnie jest, aby linie nawadniające były prowadzone z obydwu stron rzędu krzewów. Używanie deszczowni może prowadzić do poparzenia liści oraz sprzyja występowaniu szarej pleśni na owocach. W ekologicznej uprawie maliny obecnie nie ma żadnych zarejestrowanych preparatów do zwalczania chwastów. Największym problemem jest pozbycie się takich uciążliwych chwastów, jak np.: perz czy powój polny. Najlepiej pomyśleć o tym na etapie zakładania plantacji i odpowiednio przygotować glebę. Najpopularniejsze przedplony dla maliny to gryka i gorczyca.
Letnia czy jesienna?
W kraju uprawiane są maliny letnie (owocujące na pędach dwuletnich) oraz jesienne (owocujące na pędach tegorocznych). W uprawie ekologicznej znacznie większą powierzchnię zajmują maliny jesienne. Ich uprawa wymaga mniejszych nakładów finansowych, a plantacje, ze względu na mniejszą podatność na trudne do zwalczenia szkodniki, są łatwiejsze w produkcji metodą ekologiczną. Cechą charakterystyczną malin letnich jest owocowanie na pędach dwuletnich. Zbiór owoców rozpoczyna się w końcu czerwca i trwa do końca lipca. Podczas okresu wegetacyjnego maliny te wytwarzają pędy z pąkami kwiatowymi, które będą owocować w roku następnym. W uprawie malin letnich, w przeciwieństwie do jesiennych, szczególnie istotnym zabiegiem jest właściwe cięcie. Z plantacji w sezonie usuwane są pędy dwuletnie, które nie będą już owocować, oraz słabsze i uszkodzone pędy jednoroczne. Na jednej roślinie powinno zostawiać się po 6–8 najsilniejszych pędów.
Wycinanie należy przeprowadzać zaraz po zbiorze owoców. Zabieg ten ograniczy konkurencję pędów jednorocznych o światło, wodę i składniki pokarmowe, co pozytywnie wpłynie na plenność krzewów w roku następnym i na jakość owoców. Usuwanie pędów jest zajęciem pracochłonnym, ponieważ wykonuje się je sekatorem ręcznym. W przypadku malin jesiennych, owocujących na pędach tegorocznych, koszenie wykonuje się po zakończeniu zbioru owoców. Zabieg ten wymaga znacznie mniejszych nakładów niż w przypadku maliny letniej, gdyż jest zmechanizowany – wykonuje się go kosiarką napędzaną WOM ciągnika, która podczas jednego przejazdu usuwa wszystkie pędy.
Maliny letnie prowadzi się przy podporach, gdyż pąki kwiatowe są wytwarzane głównie w górnej części bardzo długich pędów. W rzędach co kilkanaście metrów wkopuje się słupki połączone drutem. Na nim zawija się pędy, aby zabezpieczyć je przed złamaniem. Maliny jesienne wytwarzają krótsze i sztywniejsze pędy, dzięki czemu nie ma konieczności inwestycji w rusztowanie oraz pracochłonne mocowanie pędów do drutów.
Uprawa malin letnich przy rusztowaniach; fot. A. Kowalik
W uprawie ekologicznej malin letnich możemy uzyskać plony na poziomie 10–12 t/ha, podczas gdy w przypadku ekologicznych malin jesiennych zbiory są niższe – 7–8 t/ha. W roku ubiegłym na Lubelszczyźnie za ekologiczne maliny letnie zakłady przetwórcze płaciły 8–9 zł netto/kg, ekologiczne maliny jesienne były droższe – średnio 9,3 zł netto/kg.
Koszty produkcji oraz zysk ze sprzedaży owoców malin letnich i jesiennych znacznie się różnią. Jednakże należy zwrócić uwagę, że oba te gatunki owocują w różnych terminach. Uprawa obu typów malin pozwala zachować w gospodarstwie ciągłość produkcji bezpośrednio przekładającą się na nieprzerwany dochód z gospodarstwa.
Wybrane odmiany do produkcji „eko”
Duże zapotrzebowanie zakładów przetwórczych na maliny ekologiczne sprawia, że plantacji przybywa. Z malin letnich najlepszymi parametrami jakościowymi charakteryzują się owoce takich odmian, jak: ‘Laszka’ (bardzo wczesna, owocuje obficie, owoce jej są duże oraz smaczne, charakteryzują się dużą trwałością pozbiorczą); ‘Glen Ample’ (odmiana średnio wczesna, owoce duże, bardzo smaczne, utrzymują długo jędrność po zbiorze); ‘Sokolica’ (odmiana wczesna, owoce bardzo aromatyczne, zachowują bardzo dobrą jakość pozbiorczą, dzięki czemu warto ją uprawiać z przeznaczeniem na rynek owoców deserowych).
Cechą charakterystyczną odmian malin jesiennych jest bardzo długi okres owocowania, zaczynający się od sierpnia i trwający aż do nadejścia pierwszych jesiennych przymrozków. Najczęściej uprawianymi odmianami malin jesiennych są: ‘Polana’ (bardzo plenna, owoce smaczne, jej cechą charakterystyczną jest wyrastanie dużej ilości młodych pędów); ‘Polka’ (owoce można zbierać o ok. 7–10 dni przed odmianą ‘Polana’, są bardzo duże i ładne, polecane na rynek deserowy oraz do mrożenia); ‘Polesie’ (owoce są bardzo duże, omszone, sadzonka słabo się krzewi).
Maliny jesienne, nawet przy wysokim obłożeniu owocami, nie wymagają podpór; fot. D. Łabanowska-Bury
Mgr inż. Andrzej Kowalik
BioBerry, Lublin
Artykuł został opublikowany w numerze 9/2017 miesięcznika „Turskawka, malina, jagody”
