Jabłonie
Przydatność podkładek generatywnych dla jabłoni jest ograniczona, ze względu na szerokie zastosowanie podkładek wegetatywnych, w tym głównie karłowych. Siewki odmiany ’Antonówka Zwykła’ — powszechnie kiedyś wykorzystywanej do produkcji drzewek z wstawkami — z powodu spadku popularności tego typu drzew mają ograniczone zastosowanie. Używa się ich jeszcze przy produkcji drzew przeznaczonych do zakładania sadów (tzw. zraźnikowych), z których pobiera się pędy szlachetnych odmian potrzebne do szczepienia i okulizac-ji. Roczne zużycie tych podkładek nie przekracza 250 000 szt.
Na wyprodukowanie takiej liczby podkładek, jeśli przyjąć, że w kilogramie nasion jest około 30 000 szt., potrzeba 15–20 kg nasion. Jeśli jeden kilogram nasion otrzymuje się z około 400–500 kg owoców, potrzebny jest sad o powierzchni nie większej niż 1 hektar. Zaleca się, aby w takim sadzie, obok odmiany podstawowej, była również odmiana zapylająca. Uznano, że najlepiej taką rolę spełnia jabłoń 'Wealthy’.
Grusze
W Polsce ich drzewa uszlachetnia się głównie na siewkach gruszy kaukaskiej (fot. 1). W kraju takich podkładek potrzeba około 1,5 miliona rocznie. W kilogramie nasion jest ich około 35 000 sztuk, które uzyskuje się z około 200 kg owoców (fot. 2).
Potrzebną ilość nasion (170–200 kg) otrzyma się z owoców o łącznej masie 30 ton. Przy założeniu, że z jednego drzewa zbierze się około 25 kg owoców, takich drzew dla zaspokojenia krajowego zapotrzebowania na nasiona gruszy powinno być nie mniej niż 1200. Mogą się one zmieścić na powierzchni około 1,5–2,0 ha.
Fot. 1. Silnie rosnące drzewo gruszy kaukaskiej — nasiona tego gatunku są powszechnie używane do produkcji podkładek dla gruszy
Fot. 2. Owoce gruszy kaukaskiej na kilka tygodni przed ich zbiorem
Wiśnie
Podkładkami dla wiśni są antypka (fot. 3) i czereśnia ptasia. Siewek antypki produkuje się u nas rocznie około 6 milionów. Do wyprodukowania takiej liczby podkładek potrzeba około 1800 kg nasion. Niezbędne jest około 8 kg owoców dla uzyskania kilograma nasion, których w kilogramie znajduje się mniej więcej 10 000 szt. Potrzebną ilość nasion można otrzymać z około 14 ton owoców. Jeśli przyjąć, że z jednego drzewa zbiera się około 2 kg owoców (pamiętajmy o szkodach wyrządzanych przez ptaki), to do wyprodukowania wymaganej masy owoców należy mieć co najmniej 6000 drzew. Gdy roczne zużycie nasion zwiększy się do 2000 kg, do ich wyprodukowania trzeba będzie około 16 ton owoców, a to jest możliwe do uzyskania z około 8000 drzew, które zmieszczą się na 5 hektarach. Jeśli zwiększy się masa owoców zbieranych z drzewa, wtedy zmniejszy się liczba potrzebnych do tego celu drzew i, jednocześnie, ograniczy proporcjonalnie powierzchnia sadu nasiennego antypki.
Fot. 3. Siewki niektórych typów anytypki odznaczają się wyjątkową zgodnością fizjologiczną
z polecanymi do uprawy odmianami wiśni i korzystnym wpływem na owocowanie drzew
(tu: owocowanie jednego z typów, który otrzymał nazwę 'Popiel’)
Do produkcji około 3,5 miliona siewek czereśni ptasiej zużywa się rocznie około 2000 kg nasion. Przy założeniu, że na kilogram nasion potrzeba około 8–9 kg owoców, to wymaganą ilość nasion uzyska się z 15 ton owoców. Jeśli przyjąć, że z drzewa zbierze się około 4 kg owoców (pamiętajmy o stratach powodowanych przez ptaki), trzeba mieć około 4 tysięcy drzew, które zajmą około 5–6 ha.
Śliwy
Siewek ałyczy (fot. 4) produkuje się w kraju około 3,5 miliona sztuk. Do tego celu zużywa się rocznie około 3200 kg nasion (fot. 5). Przy założeniu, że kilogram nasion uzyskuje się z około 8–10 kg owoców, to do wyprodukowania wymienionej wyżej ilości nasion trzeba zgromadzić około 32 tony owoców. Z jednego drzewa zbiera się przeciętnie 10 kg owoców, a wymaganą ich masę zapewni około 4 tysięcy drzew, które zajmą powierzchnię nie większą niż 4–5 ha. Można ją zwiększyć o 0,5 ha, ponieważ około 200 000 podkładek będzie dodatkowo potrzebne dla moreli.
Fot. 4. Owoce w stadium dojrzałości zbiorczej — cztery typy ałyczy wyselekcjonowane w ISK
Fot. 5. Nasiona poszczególnych typów ałyczy po wyjęciu z owoców
Szacuje się, że w ogólnej liczbie 3,5 ml sztuk produkowanych podkładek dla śliw około jednego miliona będą stanowiły siewki 'Węgierki Wangenheima’. Jeśli przyjąć, że tylko 1/3 nasion wysianych do gruntu daje siewki, to do wysiewu będzie potrzeba co roku około 3 milionów nasion. W jednym kilogramie jest ich 800–1000 sztuk i taką liczbę uzyskuje się z 10–12 kg owoców. Można założyć, że z jednego drzewa zbierze się co najmniej 20 kg owoców. Zapotrzebowanie krajowe na nasiona 'Węgierki Wangenheima’ określa się na około 3000 kg. Taką ich ilość będzie można uzyskać z 30–35 ton owoców. Mimo że 'Węgierka Wangenheima’ jest odmianą samopłodną, wykazano dużą przydatność w sadzie nasiennym takich zapylaczy, jak 'St Julien A’, 'Renkloda Zielona’ czy 'Renkloda Ulena’. Muszą one być tak samo wolne od wirusów, jak odmiana, którą zapylają. Na pokrycie krajowego zapotrzebowania na nasiona 'Węgierki Wangenheima’ trzeba posadzić około 2000 drzew, a razem z ewentualnymi zapylaczami — 2,5 tys. sztuk, na powierzchni zbliżonej do 2 ha.
Brzoskwinie i morele
Roczna produkcja drzewek brzoskwini w kraju nie przekracza 200 000 sztuk. Do ich wyprodukowania potrzeba około 500 000–600 000 podkładek. Przyjmuje się, że kilogram nasion jest w 200 pestkach, które można uzyskać z 5 kg owoców. Przy założeniu, że z 1 drzewa zbiera się przynajmniej 5 kg owoców, niezbędną ilość nasion można wyprodukować z 3 ton owoców Taką ich masę można uzyskać z około 1000 drzew posadzonych na powierzchni 1 ha.
Morele są produkowane, jak dotychczas, prawie wyłącznie na siewkach ałyczy (fot. 6). Jeśli tak, to wyliczone ich ilości dla śliw powinny wystarczyć także na pokrycie potrzeb produkcji drzewek moreli.
Fot. 6. Młode siewki dobrze kiełkujących w szklarni nasion ałyczy 'Alina’
