Wybór technologii
W doświadczeniu przeprowadzonym w Katedrze Sadownictwa SGGW w Warszawie na polu doświadczalnym w Wilanowie w latach 1992–1994 drzewka śliw uzyskane ze szczepienia zimowego w ręku przez stosowanie wytworzyły większe korony od okulizowanych na przystawkę, chociaż średnice pni drzewek i okulantów były podobne (tab. 1). Zaskakująco najsłabsze drzewka uzyskano w technologii knip boom, czyli tam, gdzie produkowano drzewka dwuletnie z jednoroczną koroną wyprowadzając pędy korony z pąka wierzchołkowego po przycięciu pędu szlachetnego na wysokości 65 cm. W tym czasie były jednak kłopoty ze zwalczaniem pordzewiacza śliwowego w szkółkach i w tym upatrujemy tak negatywną reakcję na przycinanie pędów szlachetnych uzyskanych ze szczepienia po pierwszym roku uprawy w szkółce.
Tabela 1. Wpływ technologii produkcji na jakość drzewek śliw (średnio dla dwóch cykli produkcji w latach 1992–1994, wg Ścibisza i Skwiry, 1997 r.)
Znacznie łatwiej uzyskać silne drzewka w szkółce na ałyczy niż na siewce 'Węgierki Wangenheima’. W badanych dwóch cyklach produkcji procent przyjęć uszlachetniania (szczepienie i okulizacja) był bardzo wysoki i nie zależał od technologii produkcji.
Uwaga na przymrozki wiosenne
W niektórych latach szczepienie w ręku może okazać się jednak mniej wydajną metodą niż okulizacja. Potwierdzają to wyniki doświadczenia przeprowadzonego w latach 2000–2001 (tab. 2). W wyniku silnego przymrozku (temperatura spadła do –6oC), jaki wystąpił po posadzeniu zaszczepionych, z wykształconym kalusem podkładek, nocą z 2 na 3 maja 2000 roku, dużo szczepów zamarło. Podkładki nie ucierpiały tak silnie od przymrozku, dlatego procent uzyskanych drzewek w stosunku do posadzonych podkładek (wydajność szkółkarska) był wyższy w przypadku okulizacji. Drzewka szczepione, których nie przycinano po pierwszym roku, były silniejsze od drzewek otrzymanych w wyniku okulizacji. Podobnie jak wcześniej, na ałyczy uzyskano silniejsze drzewka niż na siewce 'Węgierki Wangenheima’. Jakość drzewek była także zależna od odmiany.
Tabela 2. Wpływ technologii produkcji na jakość śliw i wydajność w szkółce (wg Ścibisza i Rymkiewicza, 2002 r.)
Średnica podkładek
Śliwy rosną w szkółce silniej niż jabłonie, zwłaszcza uszlachetnione na ałyczy, dlatego szczepienie można wykorzystać do uzyskania materiału finalnego po pierwszym roku uprawy w szkółce. W latach 1999–2000 sprawdzaliśmy, jaki wpływ na wzrost śliw w szkółce ma średnica podkładki ałyczy, na której szczepiliśmy w ręku dwie odmiany, w porównaniu z okulizacją (tab. 3). Drzewka śliw uzyskane po pierwszym roku produkcji były tym silniejsze, im grubsza była podkładka ałyczy. Po drugim roku szkółki drzewka uzyskane z zimowego szczepienia w ręku nie różniły się wymiarami od uzyskanych z okulizacji. Pędy uzyskane ze szczepienia wiosną 2000 roku zniosły przymrozki znacznie lepiej niż wypuszczające pędy oczka założone latem pierwszego roku szkółki. Dlatego też wydajność szkółkarska w przypadku szczepienia była istotnie wyższa niż standardowej okulizacji.
Tabela 3. Wpływ średnicy ałyczy na wzrost śliw w szkółce (wg Ścibisza i Mica, 2001 r.)
Wnioski
Szczepienie daje większe szanse uzyskania silniejszego wzrostu drzewek w szkółce, niż okulizacja. Wpływ warunków pogodowych występujących bezpośrednio po posadzeniu na zaszczepione podkładki jest bardzo duży. Przymrozki, suche wiatry i susza mogą niekorzystnie wpłynąć na procent przyjęć roś-lin otrzymanych w wyniku szczepienia. Ryzyko przemarznięcia oczek zimą i wczesną wiosną jest jednak także czynnikiem wpływającym na wydajność drzewek uzyskiwanych z okulizacji. Szczepienie jest zabiegiem trudniejszym do wykonania, zwłaszcza na grubych podkładkach, na których wzrost w szkółce jest silniejszy. Szczepienie cienkich podkładek daje z kolei złe rezultaty — mały procent przyjęć i słaby wzrost drzew w pierwszym i drugim roku szkółki. Słabe podkładki ałyczy lepiej przeznaczyć do okulizacji, a słabych podkładek 'Węgierki Wangenheima’ lepiej w ogóle nie używać do produkcji.
Ważnym powodem wyboru szczepienia zimowego w ręku jako technologii produkcji śliw jest zmiana okresu uszlachetniania na termin zimowy. Szczepienie w zimie daje bowiem możliwość rozłożenia zabiegu uszlachetniania śliw w czasie i dobrego wykorzystania pracowników w „martwym” okresie. Wyniki uzyskane w Wilanowie na ciężkiej madzie nie wskazują na celowość prowadzenia szczepów tak, by uzyskać drzewka dwuletnie z jednoroczną koroną (typu knip boom). Znacznie lepsze drzewka uzyskuje się nie przycinając pędów szlachetnych po pierwszym roku szkółki, czyli decydując się na produkcję drzewek 2-letnich.
