W krajach anglojęzycznych jest ono znane jako ”Horned cucumber” (ogórek rogaty) lub ”African horned melon” (afrykański melon rogaty). Jest to roślina o dużych wymaganiach cieplnych, jej wzrost ustaje w temperaturze niższej od 15°C, a dłuższe utrzymywanie się niskiej temperatury (około 5°C) powoduje zamieranie. Natomiast w czasie upałów pędy przyrastają nawet o 20 cm w ciągu doby. Kiwano doskonale znosi okresowe przesuszenie gleby. Nasiona można pozyskiwać z dojrzałych, pomarańczowych owoców, po kilkumiesięcznym przechowywaniu – w jednym znajduje się około 500 nasion, są nieco mniejsze niż ogórka i wolniej kiełkują. Przy uprawie pod folią perforowaną (osłonę trzeba usuwać na przełomie czerwca i lipca) najlepiej wysiewać je w końcu kwietnia. Rozsadę (2 szt./m2) sadzi się wówczas na przełomie maja i czerwca. Rośliny rosną silnie, wytwarzają olbrzymią masę liści (fot. 1). Pędy osiągają długość kilku metrów i można je prowadzić przy sznurkach (chociaż wydaje się, że na pędach płożących pojawia się więcej kwiatów).
 |
Nie poleca się wcześniejszych terminów uprawy (nawet jeśli pomieszczenia są ogrzewane), bowiem rośliny i tak wytwarzają kwiaty dopiero w końcu lipca i na początku sierpnia – nagle i w dużej liczbie. Są one drobniejsze niż u ogórka, barwy źółtopomarańczowcj. Jest to roślina rozdzielnopłciowa, jednopienna (kwiaty męskie i żeńskie występują na tych samych okazach). Przy wysokiej temperaturze owoce rosną bardzo szybko – już po 2 tygodniach od kwitnienia dorastają do pełnej wielkości – osiągają zwykle masę od 200 do 400 g, długość 10-15 cm i średnicę 6-10 cm. Są owalne, początkowo barwy marmurkowozielonej, w miarę dojrzewania przechodzącej w żółto-pomarańczową. Na całej powierzchni posiadają one wyraźne, duże brodawki, zakończone ostrymi kolcami (fot. 2). Z jednej rośliny uzyskuje się od kilku do kilkunastu owoców. Powinno się je zbierać najpóźniej przed jesiennymi przymrozkami, ponieważ przechłodzone szybko gniją. W temperaturze pokojowej owoce można przetrzymywać nawet do kwietnia następnego roku, jednak muszą one być całe, nieuszkodzone i, najlepiej, gdy są oddzielone od siebie grubym papierem – aby wzajemne nie kaleczyły się kolcami.
 |
Najsmaczniejsze są owoce wyrośnięte, ale niedojrzałe, o nie w pełni wykształconych nasionach. Spożywa się żółtozielonkawy miąższ o orzeźwiającym i aromatycznym, kwaskowatym i cierpkim smaku. Po zmiksowaniu można z niego przyrządzić różnego rodzaju koktajle, z uwagi na ładną zielonkawą barwę miąższ może być także używany do garnirowania potraw. W uprawie prowadzonej w Instytucie Warzywnictwa w Skierniewicach kiwano okazało się bardzo odporne na choroby, również szkodniki nic powodowały dużych strat. Chociaż liście były zasiedlane przez mączlika szklarniowego i przędziorki, nie powodowało to większych szkód – w porównaniu z tymi, jakie można obserwować na ogórkach czy na melonach. Prawdopodobnie żerowanie szkodników utrudniają małe, gęste i kłujące włoski, którymi pokryte są pędy i liście tej rośliny. W Instytucie Warzywnictwa mamy zamiar podjąć dokładniejsze badania nad uprawą i biologią kiwano, a także próby wyselekcjonowania linii wcześnie kwitnącej i owocującej. Prace nad uprawą kiwano prowadzone są również w USA, Nowej Zelandii, Izraelu, Kenii i we Włoszech. Autor pracuje w Instytucie Warzywnictwa w Skierniewicach
