W polskich ogrodach botanicznych i arboretach zgromadzono 45 zagranicznych gatunków i odmian olszy. Odporność tych roślin na mróz jest różna i podczas zim surowych lub z kilkoma okresami ociepleń ulegają uszkodzeniom bądź całkowicie przemarzają. Opisane poniżej olsze przedstawiam według kolejności występowania ich w uprawie w naszym kraju. Oprócz nich w Polsce można znaleźć także pojedyncze okazy, na przykład olszy cienkolistnej (A. Tenuifolia), szorstkiej (A. Hirsuta) czy sitkajskiej (A. Sinuata) oraz kilkanastu innych, egzotycznych taksonów.
 Olsza japońska (Alnus japonica) w stanie naturalnym występuje na terenach wilgotnych na Dalekim Wschodzie Rosji, w Japonii, Mandżurii i na Półwyspie Koreańskim. Obecnie drzewa tego gatunku rosną u nas w ogrodach botanicznych i arboretach w: Glinnej, Kórniku, Lublinie, Rogowie, Sycowie, Warszawie (PAN), Wojsławicach i we Wrocławiu. Olsza ta i jej odmiany są przydatne do sadzenia na stanowiskach wilgotnych w zadrzewieniach krajobrazowych i w parkach. W ojczyźnie drzewa dorastają do wysokości 20–25 m i często tworzą kilka pni. W uprawie są niższe. Koronę mają zwykle stożkowatą i gęsto wypełnioną gałeziami. Osadzone na trzonkach pąki są nagie, purpurowobrązowe i lepkie. Różnej wielkości liście (6–13 cm długości i 2–5 cm szerokości) są eliptyczne, skórzaste, na wierzchołku i u nasady klinowate, a na brzegu piłkowane, ciemnozielone, na spodzie jaśniejsze z delikatnymi włoskami na nerwach. Owocostany mają 1,5–2 cm długości i są zebrane po 2–5 sztuk. Odmiana purpurowa (u nas tylko w Kórniku) — ’Purpurea’ — charakteryzuje się brązowopurpurowymi najmłodszymi, wierzchołkowymi liśćmi długopędów zachowującymi charakterystyczną barwę przez cały okres wegetacji. Odmiana koreańska — A. Japonica var. koreana znajduje się tylko w zbiorach ogrodu poznańskiego Ogrodu Botanicznego. Olsza twarda (A. Firma) w stanie naturalnym występuje w Japonii na wyspie Kiusiu, gdzie jest endemitem. Obecnie rośnie w Polsce w ogrodach w: Bolestraszycach, Kórniku, Sycowie, Warszawie (PAN), Wojsławicach, Rogowie i we Wrocławiu. Ze względu na niewielkie wymiary gatunek ten może być sadzony także w mniejszych ogrodach na stanowiskach wilgotnych. W ojczyźnie tworzy rozgałęzione krzewy (wysokości 4–5 m) lub małe drzewa. Kora na pędach jest brązowawa, a pąki jajowate. Jajowato wydłużone i długozaostrzone liście mają 6–12 cm długości i 3–6 cm szerokości. Brzeg liści jest nieregularnie piłkowany. Na górnej stronie są one ciemnozielone, a na dolnej, zwłaszcza na nerwach, pokryte włoskami. Owocostany (długości około 2 cm), osadzone na szypułkach, występują pojedynczo lub są zebrane po dwa. Olsza ta jest uważana za bardzo dekoracyjną, a jej liście pozostają zielone do jesieni. Odmiana omszona — A. Firma var. hirtella o pędach i liściach pokrytych włoskami obecnie znajduje się tylko w Kórniku. | |||
 Olsza pomarszczona (A. Rugosa) w stanie naturalnym występuje od Brytyjskiej Kolumbii do stanu Wirginia w USA. W Polsce rośnie w ogrodach w: Kórniku, Lublinie, Poznaniu, Rogowie, Warszawie (PAN) i Wirtach. Jest przydatna do parków i ogrodów. Tworzy przeważnie szeroki, mocno rozgałęziony krzew, który dorasta do wysokości 1–4 m (fot. 4). Z wiekiem staje się on coraz węższy, wyższy i do złudzenia przypomina drzewo. Młode pędy są zwykle pokryte gęstym kutnerem włosków. Pąki są osadzone na wyraźnych trzonkach. Liście o zmiennym kształcie są eliptyczne lub jajowate (4–9 cm długości i 2,5–3,5 cm szerokości), pokryte rdzawymi włoskami. Brzeg liści jest podwójnie drobno piłkowany i zwykle nieznacznie wrębny. Na górnej stronie są one żywozielone, na dolnej szarozielone, z włoskami na nerwach. Owocostany (długości 1–1,5 cm) są zebrane po kilka.
| |||
 Olsza sercowata (A. Cordata) w stanie naturalnym występuje w południowych Włoszech i na Korsyce. Obecnie można ją u nas spotkać w Kórniku, Poznaniu, Przelewicach, Rogowie i, młode, okazy w Glinnej. Jest uważana za jedną z najładniejszych olsz, między innymi dzięki sztywnym i błyszczącym liściom. Młode okazy są dość wrażliwe na mróz, ale stare znoszą go dobrze. A. Cordata najlepiej rośnie na glebach żyznych, próchnicznych i raczej wilgotnych. Tworzy małe i średnio duże drzewa (w ojczyźnie 15–20 m wysokości, w uprawie niższe) o koronie zaokrąglonej. Kora na pniu jest ciemnoszara i — u starszych okazów — podłużnie spękana. Pędy mają czerwonobrązową barwę. Pąki osadzone są na trzonkach. Liście na długopędach są szerokojajowate, o nasadzie sercowatej (długości do 10 cm), na brzegu delikatnie piłkowane, ciemnozielone i błyszczące, młode — lepkie, na dolnej stronie jaśniejsze. Żółtawe nerwy są pokryte żółtobrązowymi włoskami. Na krótkopędach przeważają liście okrągławe. Owocostany jajowate, długości 1,5–2,5 cm zebrane są po 1–3 sztuk. Gatunek ten kwitnie po stopnieniu śniegu. Znana jest odmiana purpurowa — ’Purpurea’ — o purpurowobrązowych młodych liściach na wierzchołkach pędów.  Olsza kaukaska (A. Subcordata) w stanie naturalnym występuje w wilgotnych lasach górskich na południowym wybrzeżu Morza Kaspijskiego, na Kaukazie i w północnym Iranie. Starsze okazy znajdują się u nas w Kórniku i Rogowie, a młode w Poznaniu i Warszawie (PAN). Wymaga wilgotnego podłoża. Jest przydatna do sadzenia w parkach i dużych ogrodach. Tworzy drzewa osiągające wysokość 15–20 m. Pąki, osadzone na krótkich trzonkach, są pokryte rzadkimi włoskami. Liście są dość zmienne, zwykle jajowate, ale także okrągławe (5–16 cm długości i do 10 cm szerokości), na wierzchołku krótko zaostrzone, u nasady zaokrąglone lub płytko sercowate, na brzegu nierówno piłkowane, nagie, na wierzchu ciemnozielone, na spodzie jaśniejsze. Owocostany mają 1,5–2,5 cm długości. Młode liście są brązowoczerwone. Kwiaty rozwijają się bardzo wcześnie, zwykle w lutym, a na ciepłych stanowiskach nawet w końcu grudnia. | |||
 Olsza kędzierzawa (A. Crispa) w stanie naturalnym występuje od Labradoru w Kanadzie do północnej Karoliny na wschodzie USA. W Polsce uprawiana jest w Poznaniu i Rogowie, a jej odmiana miękka — A. Crispa var. mollis – w Kórniku, Lublinie i Rogowie. Olsza kędzierzawa tworzy krzewy przypominające wyglądem naszą olszę zieloną (A. viridis). Ma ładne, sercowate i aromatycznie pachnące, liście. Jest odpowiednia do sadzenia na stanowiskach wilgotnych na terenach zieleni i w ogrodach,. Olsza czerwona (A. Rubra) w stanie naturalnym występuje na zachodnim wybrzeżu USA. Obecnie uprawiana jest u nas w Kórniku, Lublinie, Poznaniu i Rogowie. W ojczyźnie jest drzewem, osiągającym wysokość do 40 m. Dojrzałe pędy i pąki są ciemnoczerwone. Jajowato wydłużone liście (długości 7–12 cm) pod względem kształtu liści są zbliżone do liści naszej olszy szarej, a na dolnej stronie, zwłaszcza na nerwach, pokryte rdzawymi włoskami. W Stanach Zjednoczonych jest to ważne gospodarczo drzewo, wykorzystywane na przykład jako pionierskie do użyźniania gleb i do sadzenia na terenach poprzemysłowych. | |||
 Olsza Spaetha (A. spaethii) jest spontanicznym mieszańcem olszy japońskiej i kaukaskiej, znalezionym w szkółkach Spaetha w Dahlem (obecnie dzielnica Berlina), przed drugą wojną światową. W Kórniku pierwsze okazy tego gatunku pojawiły się w 1935 roku. Obecnie nie wiadomo dokładnie, czy olsza ta jest w Polsce uprawiana. Wiadomo jednak, że ładne drzewa rosną w kilku ogrodach prywatnych, między innymi w okolicach Warszawy.W korzystnych warunkach jest szybko rosnącym, wysokim (około 20 m — fot. 1) drzewem. Oliwkowozielone młode pędy są skąpo pokryte włoskami. Pąki są ciemnoszare, osadzone na krótkich trzonkach. Liście są duże (do 18 cm długości), wąsko eliptyczne do eliptycznych, na górnej stronie ciemnozielone bez połysku, spodem jaśniejsze, na brzegu grubo ostro piłkowane. Młode, rozwijające się liście mają kolor brązowoszarozielony lub ciemnofioletowy. Kwiatostany są duże i ozdobne, wyrastają po 2–4 na krótkopędzie.
Jest to ładne drzewo o skromnych wymaganiach, do sadzenia pojedynczo w parkach i ogrodach, wykorzystywane także do zakładania alei (fot. 3).
| |||
