Przędziorek chmielowiec
… jest gatunkiem wielożernym, zasiedlającym ponad 300 gatunków roślin. Spośród upraw sadowniczych pajęczak ten jest bardzo groźny szkodnikiem truskawki, poziomki i krzewów owocowych − porzeczek, maliny, jeżyny, agrestu, winorośli, aronii, rzadziej borówki wysokiej, ale także drzew owocowych, głównie śliwy, wiśni, brzoskwini, moreli, a ostatnio coraz częściej jabłoni. Gatunek ten chętniej zasiedla rośliny dobrze nawożone, w szczególności azotem. Przędziorek chmielowiec, żerując nakłuwa liście, opróżnia komórki miękiszowe, zwiększa transpirację wody z tkanek, niezbędną do prawidłowego wzrostu i owocowania roślin. Stadia ruchome (larwy i osobniki dorosłe) żerują na dolnej stronie liści, często pod delikatną pajęczyną. Jaja składane są na dolną stronę liści, często pod pajęczyną.
Rozwój jednej generacji trwa około 2 tygodnie lub dłużej. Szkodnik szybko rozmnaża się i rozwija się intensywnie w warunkach wysokiej temperatury, powyżej 20°C oraz niskiej względnej wilgotności powietrza, poniżej 60%.
Przędziorek chmielowiec, to ważny gospodarczo szkodnik upraw polowych, ale jego szkodliwość jest zdecydowanie większa w uprawach pod osłonami. W sezonie wegetacyjnym w uprawach polowych może wystąpić do 5 pokoleń szkodnika. Sposób żerowania oraz pokrycie liści delikatną przędzą utrudniają kontakt przędziorków z cieczą użytkową stosowanych w ich zwalczaniu akarycydów. Dlatego konieczne jest stosowanie odpowiedniej techniki zabiegów. Samice, po przezimowaniu są mniej wrażliwe na stosowane środki ochrony roślin. Okres ich wychodzenia z kryjówek także może być rozciągnięty w czasie, co z kolei utrudnia skuteczne zwalczanie.
W uprawie maliny, lokalnie występuje przędziorek malinowiec, powodujący straty gospodarcze w tej uprawie. Jego szkodliwość, podobnie jak w przypadku przędziorka chmielowca polega na nakłuwaniu liści i ogładzaniu jej z substancji odżywczych. Żerowanie prowadzi do: przedwczesnego żółknięcia i zasychania liści, zwiększenia transpiracji w roślinie, wykształcenia przez roślinę gorszej jakości owoców (zawierających mniej cukru, gorzej wybarwionych), zwiększonej wrażliwości roślin na przemarzanie, słabszego zakładania pąków kwiatowych na następny rok.
Szpeciele
W tej grupie należy wyróżnić szpeciele powodujące powstawanie różnego rodzaju wyrośli i nadmiernie powiększonych pąków oraz wolnożyjących na dolnej stronie liści powodujących rdzawienie, odbarwienie czy pilśniowate narośla. W tej grupie roztoczy znajdują się groźne szkodniki krzewów owocowych, których obecność na plantacji często prowadzi do istotnych strat w plonie. Ponadto szpeciele są wektorami wirusów, powodujących choroby wirusowe roślin. Szkodniki te żerują na/w:
- liściach − tworzenie pilśni i deformacji na liściach winorośli, np. pilśniowiec winoroślowy;
- pąkach − powodują deformacje i zanik owocowania np. wielkopąkowiec porzeczkowy, wielkopąkowiec porzeczki czerwonej, wielkopąkowiec leszczynowy
- pąkach kwiatowych, kwiatach i zawiązkach owoców − powodują niedojrzewanie owoców np. przebarwiacz jeżynowy lub redukcję owocowania, rozsypywanie się i niedojrzewanie owoców np. przebarwiacz malinowy.
Szkodliwość szpecieli polega na wysysaniu zawartości komórek i ogładzaniu rośliny, czego konsekwencją jest zwiększona transpiracja, przebarwienia liści, zasychanie pąków, kwiatów, tworzenie pąków „olbrzymów” (nadmiernie rozrośniętych), niedojrzewanie owoców, redukcja plonu.
Roztocz truskawkowiec
… jest niewielkich rozmiarów roztoczem, szkodnikiem o dużym znaczeniu gospodarczym w uprawie truskawki. Żeruje na najmłodszych, zwiniętych liściach truskawki, na pąkach kwiatowych, kwiatach, rzadziej na zawiązkach owoców, wysysa soki roślinne. Jego szkodliwość polega na osłabieniu rośliny, co z kolei jest przyczyną hamowania jej wzrostu, drobnienia liści, przebarwień, wykształcania drobnych owoców, które gorzej dojrzewają – owocowanie jest zredukowane a plon gorszej jakości. Sadzonki zasiedlone przez szkodnika są dyskwalifikowane z obrotu.
Przyczyny niepowodzeń w zwalczaniu:
- Brak lustracji pozwalającej na wczesne wykrycie szkodnika lub nieprawidłowe jej prowadzenie.
- Brak sprzętu pozwalającego na identyfikację szkodnika i umiejętności rozpoznawania tych niewielkich rozmiarów organizmów.
- Słaba znajomość objawów uszkodzenia roślin przez poszczególne szkodniki.
- Niedostateczna znajomość dostępnych akarycydów, ich działania na poszczególne stadia rozwojowe, mechanizmu działania na szkodnika i na roślinę, długości okresu działania roztoczobójczego, selektywności dla fauny pożytecznej, szczególnie dla roztoczy drapieżnych.
- Niewłaściwa technika opryskiwania, w tym brak dokładnego naniesienia i pokrycia cieczą użytkową z preparatem kontaktowym dolnej strony liści i najmłodszych liści.
- Stosowanie zbyt małej ilości wody, wykonywanie zabiegów w zbyt niskiej lub wysokiej temperaturze, przy wietrznej pogodzie.
- Brak systematycznej kontroli skuteczności przeprowadzonego zabiegu.
- Zbyt późne wykonanie zabiegu, kiedy populacja szkodnika jest bardzo liczna a rośliny uszkodzone.
- Brak prawidłowej rotacji lub brak możliwości rotacji akarycydów, co przyspiesza selekcję ras odpornych szkodnika.
Jak zwiększyć skuteczność zwalczania?
Skuteczność zwalczania tych uciążliwych szkodników można zwiększyć poprzez:
- prowadzenie systematycznej lustracji roślin w celu wykrycia oraz rozpoznania uszkodzeń i szkodnika;
- zwiększenie częstotliwość lustracji na obecność przędziorków i szpecieli żyjących na liściach, szczególnie wiosną oraz w okresach upalnej pogody;
- prawidłową ocenę stadiów rozwojowych i dobór odpowiedniego akarycydu;
- prawidłową ocenę okresu migracji wielkopąkowca porzeczkowego (różnice odmianowe), wykonywanie zabiegów zwalczania w okresie migracji, kiedy szpeciele wyjdą z pąków;
- wykonywanie zabiegów zwalczania, gdy liczebność populacji jest niewielka (osiągająca prób zagrożenia lub zbliżona do progu zagrożenia);
- wykonywanie zabiegów w temperaturze wyższej niż 15oC , ale nie wyższej niż 25oC, lepiej przed wieczorem, przy bezwietrznej pogodzie;
- dodawanie zwilżacza do cieczy użytkowej, celem zwiększenia skuteczności pokrycia cieczą rośliny i szkodników;
- dostosowanie dawki cieczy użytkowej do wielkości roślin i ich zagęszczenia, nie mniej niż 500 l cieczy/ha wczesną wiosną, zaś w pełni sezonu 750 l cieczy/ha;
- nie wykonywanie zabiegu drobnokroplistego przy niskiej wilgotności powietrza, gdyż parowanie jest zbyt duże;
- kontrolowanie skuteczności opryskiwania po kilku lub kilkunastu dniach (np. Nisssorun Strong 250 SC);
- prowadzenie prawidłowej rotacji akarycydów, z różnych grup chemicznych;
- wykorzystanie w rotacji środków te o działaniu mechanicznym;
- w przypadku stwierdzenia odporności szkodnika na daną substancję czynną zaniechanie jej stosowania na okres około 3 lat i stosowanie środków z innych grup chemicznych;
- zwalczanie szpecieli zanim uszkodzą kwiaty lub zawiązki owoców bądź wnikną do tworzących się pąków;
Należy też pamiętać, że ulewny i obfity deszcz (20 mm opadu) wkrótce po zabiegu zmywa środki roztoczobójcze − zabieg należy powtórzyć.
Dr hab. Barbara H. Łabanowska (prof. IO)
Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach
Źródło: materiały Sumi Agro Poland
