Wskazówki 2014/13

Kolejne zalecenia są przewidziane na okres od zakończenia kwitnienia do wzrostu zawiązków (8-20 maja).
Jabłoń i grusza
 
Parch jabłoni
Wyniki izolacji otoczni wykonane w dniu 05 maja 2014 roku w ŚODR/CO/Sandomierz wykazały, że w regionie sandomierskim około 55% całej populacji zarodników workowych się wysiało. Pozostało około 45%, z których ponad 10% jest gotowa do wysiewu, a pozostałe 35 % jest na razie nieaktywna.
 
W sadach, gdzie nie ma plam parcha, obecnie należy – przed spodziewanymi opadami deszczu stosować preparaty kontaktowe: Captan 80 WP/Merpan 80 WP/Malvin 80 WG (1,9 kg/ha); Kaptan zaw. 50 WP (3 kg/ha) lub Antracol 70 WG (2,0 kg/ha) lub Aposar 80 WG (3 kg/ha) lub Dithane NeoTec 75 WG (2 kg/ha) lub Indofil 80 WP (3kg/ha) lub Pencozeb 80 WP (2 kg/ha) lub Polyram 70 WG (2-2,6 kg/ha) lub Pomarsol Forte 80 WG/Thiram Granuflo 80 WG (3 kg/ha) lub Sadoplon 75 WP (3 kg/ha) lub Vondozeb 75 WG (2 kg/ha) lub Delan 70 WG (0,5-0,75 kg/ha) lub Ventop 350 SC (1-1,5 l/ha) lub Flint Plus 64 WG (1,85 kg/ha) lub Tercel 16 WG (2-2,5 kg/ha) lub Ardent 500 SC (0,2 l/ha lub Discus 500 WG (0,2 kg/ha) lub Zato 50 WG (0,15 kg/ha).
 
Jako przylepiacza należy dodać 0,4 l/1000 l wody Protectora). Do zabiegów zapobiegawczych raz na tydzień dodawać fosforyn potasu (AminoPower Resi Fos PK; ProFos 100; Phos 60; FosMagnum; Resistim; Basfoliar Activ  itp.-dawka wg zaleceń producenta nawozu).
 
Do tych zabiegów można dodać dolistny nawóz wapniowy: Foscavit (4-8 l/ha lub Wapnovit (3-5 l/ha) lub YaraLiva Calcinit (5-7 kg/ha) lub Calitech Ca (3-4 l/ha) lub Capfol (3 l/ha) lub Rosacal Plus (3 l/ha) lub Agroleaf Power wapniowy (3-5 kg/ha) lub Basfoliar Combi Stipp (3-4 l/ha) lub Herbageen®Basic (2-3 kg/ha) lub Calciplus (3-4 kg/ha) lub Ekolist wapniowy (1-6 l/ha) lub Oktagon Pro+ (1–1,25 l/ha) lub Phostrade Ca (3-5 l/ha) lub Optycal (1,5 kg/ha) lub Rosatop Ca 3-5 l/ha lub Fruton Calcium 5-10 l/ha lub Wuxal Calcium 5-7 l/ha lub Basfoliar Combi Stip 3+4 l/ha lub Insol Ca 5 l/ha lub Chlorek wapnia (5-7 kg/1000 l wody) – wszystkie powyżej wymienione z dodatkiem koncentratu aminokwasowego lub gotowymi mieszankami aminokwasowo-wapniowymi: Agrocen Ca 3 l/ha lub Amiwap (2-3 l/ha) lub Boramin Ca (2-3 l/ha) lub Ekolist Amino Ca (1-2 l/ha) lub Fertyleader Elite (3-4 l/ha) lub foliq Calimax (3-6 l/ha) lub Metalosate Calcium 1,5- 2 l/ha lub Plonvit Opty (5 kg/ha) lub Tecnokel Amino Ca (2-3 l/ha). 
 
Wszystkie odmiany grusz oraz odmiany  jabłoni z grup Gala i Elstar oraz wszystkie wczesne odmiany najlepiej zasilać dolistnym nawozem potasowym (Drakar lub Final K – 3 l/ha).
 
Zaraza ogniowa 
Sady zagrożone opryskiwać po kwitnieniu co 14 dni: Champion 50 WP (0,75 kg/ha) lub Funguran-OH 50 WP (0,75 kg/ha) lub Kocide 2000 35 WG (1 kg/ha) lub Miedzian 50 WP (0,75 kg/ha) lub Miedzian Extra 350 SC (0,75 l/ha). W tych sadach należy koniecznie tuż po kwitnieniu zastosować Regalis. 
 
Zgnilizna pierścieniowa podstawy pnia
W przypadku jej stwierdzenia należy opryskać pień drzewa, miejsce okulizacji i glebę pod drzewami 0,5% roztworem preparatu Aliette 80 WP i po 30 dniach zabieg powtórzyć. Opryskać należy również sąsiednie drzewa.
 
Drobna plamistość liści jabłoni
Obecnie brak zarejestrowanych preparatów.
 
Mączniak jabłoni
Preparaty siarkowe: Siarkol 80 WP/800SC/Extra 80 WP (7,5 kg/ha) lub Flint Plus 64 WG (1,85 kg/ha) lub Tercel 16 WG (2-2,5 kg/ha) lub Ardent 500 SC (0,2 l/ha lub Discus 500 WG (0,2 kg/ha) lub Zato 50 WG (0,15 kg/ha) lub grupa IBE.
 
Szara pleśń
Mythos 300 SC (1,5 l/ha) lub Switch 62,5 WG (0,75 kg/ha) lub Thiram Granuflo 80 WG (3 kg/ha).
 
Zgnilizny owoców oraz choroby kory i drewna
Topsin M 500 SC (1,5 l/ha).
 
Mszyca jabłoniowa, mszyca jabłoniowo-babkowa
Po kwitnieniu: Actara 25 WG (0,1 kg/ha) lub Apacz 25 WG (0,1-0,15 kg/ha) lub Pirimor 500 WG (0,4-0,75 kg/ha) lub Calypso 480 SC (0,2 l/ha) lub Mospilan 20 SP (0,125 kg/ha) lub Teppeki 50 WG (0,14 kg/ha). Zarejestrowane są też Afik (0,3%), Agricolle (0,3-0,6%), Agritrap Foliar (0,3-0,6%).
 
Bawełnica korówka
Po kwitnieniu: Movento (2,25 l/ha) lub Actara 25 WG (0,2 kg/ha) lub Pirimor 500 WG (0,75 kg/ha) i za 14 dni powtórzyć.
 
Przędziorki
W niektórych sadach rozpoczęło się już składanie jaj. Rejestrację posiadają: Envidor (0,4 lha), Nissorun 050 EC (0,9 l/ha), Zoom 110 SC (0,45 l/ha), Ortus 05 SC (1-1,5 l/ha), Konemite/Sumo 10 EC (0,75-1 l/ha), Sanmite 20 WP (0,75 kg/ha),  Afik (0,3%),  Agricolle (0,6%),  Agritrap Foliar (0,6%),  Siltac (0,1%). 
 
Pordzewiacz jabłoniowy
Envidor 240 EC (0,4 lha) lub Koromite/Sumo 10 EC (0,75-1 l/ha) lub Ortus 05 SC (1,2-1,5 l/ha) lub Sumo 10 EC (0,75-1l/ha).
 
Pryszczarek jabłoniak, skorupik jabłoniowy
Movento 100 SC (2,25 l/ha). 
 
Toczyk gruszowiaczek
Affirm 095 SG (2,5-3 kg/ha); Dimilin 480 SC (0,2 l/ha); Calypso 480 SC 0,1 l/ha; Mospilan 20 SP 0,125 kg/ha; Runner 240 SC 0,4 l/ha.
Zwójka koróweczka i pryszczarek okulizak
Brak zarejestrowanych preparatów.
 
Zwójki liściowe
Należy wywiesić pułapki feromonowe.
Rejestrację posiadają: Carpovirusine Super SC,  Madex SC (0,25-0,27 l/ha), Ecodian-CP VP (2000 szt na 1 ha) – tylko na owocówkę jabłkóweczkę oraz Affirm 095 SG (2,5-3 kg/ha); Coragen 200 SC (0,125-0,175 l/ha); Rumo 30 WG (0,17 kg/ha); Runner 240 SC (0,4 l/ha); SpinTor 240 SC (0,6-0,84 l/ha); Steward 30 WG (0,17 kg/ha.
 
Owocnica jabłoniowa
Calypso 480 SC (0,1-0,15 l/ha) lub Mospilan 20 SP (0,125 kg/ha). 
 
Miodówki gruszowe
Przed składaniem jaj: Dimilin 480 SC 0,-0,375 l/ha + 150 ml zwilżacza Silvet lub Super zwilżacza. Tuż po wylęgnięciu się pierwszych larw:  150 ml zwilżacza Silvet lub Super zwilżacza + Apacz 50 WG- 0,15 kg/ha lub Acaramik/Promektyna/Vertimec/Vertigo 018 EC (0,75 l/ha) lub  Afik (0,3%) lub Agricolle (0,3- 0,6%) lub Agritrap Foliar (0,3- 0,6%). 
 
Pryszczarek gruszowiec/skorupik jabłoniowy
Movento (2,25 l/ha). 
 
Paciornica gruszowianka, owocnica gruszowa
Calypso 480 SC (0,15-0,2 l/ha).
 

[NEW_PAGE]

Parch gruszy
Patrz – jabłoń.
Zaraza ogniowa
Sady zagrożone opryskiwać po kwitnieniu co 14 dni: Champion 50 WP (1,5 kg/ha) lub Cuproxat 345 SC (2 l/ha) lub Funguran-OH 50 WP (1,5 kg/ha) lub Kocide 2000 35 WG (1 kg/ha) lub Miedzian 50 WP (0,75 kg/ha) lub Miedzian Extra 350 SC (0,75 l/ha) lub Neoram 37,5 WG (0,75kg). W tych sadach należy koniecznie tuż po kwitnieniu zastosować Regalis. 
 
Zgnilizny owoców/choroby kory i drewna
Brak zarejestrowanych preparatów.
 
Zgnilizna pierścieniowa podstawy pnia
Patrz – jabłoń.
 
Brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych
W okresach wilgotnej deszczowej pogody opryskiwać: Sadoplon 75 WP (4,5 kg/ha) co 10 – 14 dni.
 
 
Chemiczne przerzedzanie zawiązków  
 
W Polsce aktualnie brak zarejestrowanych preparatów!
Program przerzedzania  przy użyciu preparatu Paturyl 100 SL (zawiera 100 g benzyloadeniny) stosowany na zachodzie i południu Europy.
Benzyloadenina przedłuża okres podziałów komórkowych w zawiązkach. Dlatego sadownicy na zachodzie i południu Europy najczęściej stosują Paturyl 100 SL do przerzedzania zawiązków ‘Golden Deliciousa’ (odmiany, za którą uzyskuje się najwyższe ceny). Po tym zabiegu, jabłka Golden Deliciousa są wydłużone, szerokie przy kielichu. Takie jabłka nadają się na eksport do Austrii czy Włoch, czyli na rynki najbardziej wymagające. Wodę do zabiegu Paturylem należy zakwasić fosforanem amonu (2 kg/1000 l wody) lub kwaskiem cytrynowym (0,25-0,5 kg na 1000 l wody). 
Termin stosowania:
Paturyl 100 SL stosuje się w okresie, gdy zawiązki z kwiatów królewskich mają od 10 do 16 mm średnicy. 
Ilość cieczy roboczej:
Od 1000 do 1500 l wody na hektar sadu. 
Dawka preparatu: 
Od 0,50 do 1 l/ha. Do Paturylu można dodać od 50 do 150 ml Pomonitu na 1000 l wody, by uzyskać wyższą skuteczność zabiegu. 
Warunki pogodowe:
Zabieg należy wykonać w godzinach  południowych, tak by w podczas niego i przez 5-6 godzin po nim temperatura nie była niższa niż 18oC i nie wyższa niż 24oC. 
Uwagi: 
Zaznaczyć należy, że jest to najdroższy program chemicznego przerzedzania zawiązków. Z całą pewnością nie warto go stosować w kwaterach z odmianą ‘Idared’. Natomiast w kwaterze z ‘Golden Delicious’em’ jak najbardziej. 
Zalety: Na drzewach pozostają nam najczęściej najcenniejsze owoce (powstałe z kwiatów królewskich); osiągamy znacznie lepszą jakość owoców;  znacznie ograniczamy wysokość nakładów na siłę roboczą; program ma wysoką skuteczność.
Uwaga do wszystkich programów przerzedzania: wymienione wyżej dawki preparatów stosujemy w temperaturach od 16˚C do 24˚C. Jeśli temperatura powietrza w czasie wykonywania zabiegu wynosi  24˚C – 28˚C dawki preparatów należy obniżyć o 20%! 
W Polsce Paturyl nie posiada rejestracji.  
 
Dla odmian z tendencją do przemiennego owocowania (cała grupa ‘Jonagolda’, ‘Ligol’, ‘Cortland’, ‘Elstar’ i sporty, ‘Rubin’ i jego sporty, ‘Paula Red’, ‘Lobo’) w kwaterach bardzo obficie kwitnących sugeruję nadal realizować  program etefonowy:
I zabieg tuż po kwitnieniu: 250 ml/ha Agrostymu (wodę zakwaszamy,musi być słońce i co najmniej 160C);
II zabieg w 10-14 dni później – 200 ml/ha Agrostymu wraz z preparatem grzybobójczym;
III zabieg w 10-14 dni później – 150 ml/ha Agrostymu wraz z preparatem grzybobójczym.
Uwagi: 
Programu nie należy stosować w odmianach słabo rosnących – jak np. Šampion.
Miller InCa lub BioCal (1,5 l/ha) – jeśli ktoś stosował w czasie kwitnienia – ponownie w 4 tygodnie po kwitnieniu.
Regalis- jeśli ktoś stosował tuż po kwitnieniu – drugą dawkę dać w 3-4 tygodnie po pierwszej.
 
 
 
 

[NEW_PAGE]

Śliwy
 
Zasilanie dolistne sadów śliwowych
Trwa okres podziałów komórkowych w części przykielichowej owocu. W związku z tym należy tuż po kwitnieniu pozakorzeniowo zastosować 2/3 dawki nawozu fosforowego + 1/2 dawki nawozu borowego (patrz jabłonie). 
 
Brunatna zgnilizna drzew pestkowych
Należy wycinać odcinki porażonych pędów, a następnie wykonać opryski: Horizon/Orius/Troja/Sparta/Syrius/Riza 250 EW – 0,75 l/ha, lub Topsin M 500 SC – 1,5 l/ha- Preparatów  z grupy IBE nie używać częściej jak 2-3 razy w sezonie! 
 
Szarka
W sadach śliwowych, morelowych i brzoskwiniowych należy zacząć stosować tuż po kwitnieniu dolistnie nawóz aminokwasowy Megafol – 6 x 0,3% co 7-10 dni.
W sadach śliwowych należy przeprowadzać systematyczne lustracje pod kątem występowania mszyc, które są wektorem szarki.
 
Mszyce
Pirimor 500 WG (0,75 kg/ha); Calypso 480 SC (0,1 l/ha); Mospilan 20 SP (0,125 kg/ha) lub Afik (0,3%) lub Agricolle (0,3-0,6%) lub Agritrap Foliar (0,3-0,6%).  
 
Przędziorki
Envidor 240 SC (0,4 l/ha), Ortus 05 SC (1 l/ha), Afik (0,3%), Agricolle (0,6%) lub Agritrap Foliar (0,6%), Siltac (0,1%).
 
Pordzewiacz śliwowy
Envidor 240 SC (0,4 l/ha); Ortus 05 SC (1,25-1,5 l/ha +,2 l/ha Sllipa).
 
Owocówka śliwkóweczka
Wywiesić pułapki feromonowe. Rejestrację posiadają: Dimilin 480 SC (0,4 l/ha); Runner 240 SC (0,5 l/ha); SpinTor 240 SC (0,6-0,8 l/ha); Calypso 480 SC (0,2 l/ha); Mospilan 20 SP (0,2 kg/ha).
 
Czereśnia
Drobna plamistość liści drzew pestkowych
Carpene 65WP/Syllit 65 WP -1,5kg/ha.
 
Przędziorki
 Afik (0,3%) lub Agricolle (0,6%) lub Agritrap Foliar (0,6%).
 
Mszyce
Pirimor 500 WG (0,75 kg/ha); Mospilan 20 SP (0,125 kg/ha); Afik (0,3%); Agricolle (0,3-0,6%); Agritrap Foliar (0,3-0,6%).
 
Nasionnica trześniówka
Wywiesić pułapki lepowe. Rejestrację posiadają: Calypso 480 SC (0,1-0,15 l/ha); Mospilan 20 SP (0,125 kg/ha). 
 
 
Wiśnie

Drobna plamistość liści drzew pestkowych
Carpene 65WP/Syllit 65 WP (1,5 kg/ha); Score 250 EC (0,2 l/ha); Kaptan Plus 71,5 WP (2 kg/ha); Merpan 80 WG (1,9 kg/ha). 
 
Gorzka zgnilizna wiśni 
Kaptan zaw. 50 WP (3 kg/ha); Captan 80 WG (1,9 kg/ha); Kaptan Plus 71,5 WP (2,0 kg/ha); Malvin 80 WG (1,9 kg/ha); Merpan 80 WG (1,8 kg/ha).
 
Kwieciak pestkowiec
Obecnie w Polsce brak zarejestrowanych preparatów. W sadach wiśniowych, śliwowych i czereśniowych należy dokonać lustracji na zagrożenie kwieciakiem pestkowcem (na wczesnych odmianach + obserwacje z ubiegłego roku).
 
W sadach wiśniowych, w których w ubiegłym roku wystąpił rak bakteryjny należy wykonać zabieg:
Champion 50 WP (3 kg/ha) lub Cuproflow 375 SC ( 3 l/ha) lub Flowbrix  380 SC (3 l/ha) lub Miedzian 50 WP (3 kg/ha) lub Miedzian Extra 350 SC (3 l/ha) lub Neoram 37,5 WG (3 kg) lub Nordox 75 WG (2 kg/ha).
 
Brunatna zgnilizna drzew pestkowych
Topsin M 500 SC (1,5 l/ha).
 
Mszyce
Pirimor 500 WG (0,75 kg/ha), Calypso 480 SC (0,2 l/ha),  Mospilan 20 SP (0,125 kg/ha), Afik (0,3%), Agricolle (0,3-0,6%), Agritrap Foliar (0,3-0,6%). 
 
Przędziorki
Afik (0,3%) lub Agricolle (0,6%) lub Agritrap Foliar (0,6%).
 
Nasionnica trześniówka
Mospilan 20 SP (0,125 kg/ha) lub Calypso 480 SC (0,15 l/ha).  
 
Kwieciak pestkowiec
Obecnie w Polsce brak zarejestrowanych preparatów.
 

Brzoskwinie i morele

Brunatna zgnilizna drzew brzoskwini
Signum 33 WG (0,75 kg/ha) lub Switch 62,5 WG (0,6-1 kg/ha) + dawka nawozu fosforowego.
 
Mszyce
Pirimor 500 WG (0,75 kg/ha) lub Calypso 480 SC (0,2 l/ha) lub Afik (0,3%) lub Agricolle (0,3- 0,6%) lub Agritrap Foliar (0,3- 0,6%).
 
Przędziorki
 Afik (0,3%) lub Agricolle (0,6%) lub Agritrap Foliar (0,6%).
 
W sadach czereśniowych, gruszowych i w kwaterach jabłoni odmian ‘Golden Delicious’, ‘Pinova’, ‘Šampion’ i ‘Idared’ jako pierwszy powinien być zastosowany nawóz zawierający magnez (Aminosol/Delfan Plus/Natural Crop SL/Tekamin Max Complex/Terra Sorb Complex/Protifert LMW (po 1,5 l/1000 l wody + Krista MgS-8-10 kg/ha lub Siarczan magnezowy 5-7,5 kg/ha lub Siarczan magnezowy z witaminą C – 10 kg/ha lub Mikrokompleks – 5-6 kg/ha lub Maxflow – 2 l/ha; Symfonia Złota 1 kg/ha lub Agrocean Mg (5 l/ha) lub Fertileader Vital (3-4 l/ha) lub ProHorti Amin MG (4-5 kg/ha) – na zmianę z nawozami wapniowymi (patrz jabłonie) lub mieszanina Calitech +Magnitech. Do drugiego zabiegu należy dodać nawóz zawierający fosfor.
 
 
Porzeczka czarna
 
Amerykański mączniak agrestu
Po kwitnieniu: Nimrod 250 EC (0,75-2,25 l/ha); Score 250 EC (0,2 l/ha); Zato 50 WG (0,2 kg/ha) lub raz na tydzień nawóz Solfan (0,5%) + Treol (0,15%).
 
Opadzina liści porzeczki, biała plamistość liści; rdza wejmutkowo-porzeczkowa (faza po kwitnieniu): Score 250 EC (0,2 l/ha) lub Signum 33 WG (1,8 kg/ha) lub Zato 50 WG (0,2 kg/ha) lub raz na tydzień nawóz Solfan (0,5%) + 0,15% Treol.
 
Mszyca porzeczkowo-czyściecowa i inne gatunki mszyc
Po kwitnieniu: Pirimor 500 WG (0,75 kg/ha); Calypso 480 SC -0,1-0,15 l/ha;  Afik (0,3%); Agricolle (0,3- 0,6%); Agritrap Foliar (0,3-0,6%).
 
Przędziorek chmielowiec
Ortus 05 SC (1,5 l/ha) lub Afik (0,3%) lub Agricolle (0,6%) lub Agritrap Foliar (0,6%) lub Siltac (0,1%).
 
Pryszczarek porzeczkowiak liściowy, pryszczarek porzeczkowiec pędowy
Calypso 480 SC (0,2 l/ha). Stosować co 14 dni po pojawieniu się larw.
 
Przeziernik porzeczkowiec i szkodniki zjadające liście
3 tygodnie po kwitnieniu 2-3 razy co 7-10 dni: Calypso 480 SC (0,2 l/ha). 
 
Malina
Zamieranie pędów malin
I zabieg – gdy pędy osiągną 10 cm wysokości i co 7-10 dni: Rovral Aquaflo 500 SC (1,5-2 l/ha); Sadoplon 75 WP (3 kg /ha);  Signum 33 WG (1,8 kg/ha); Switch 62,5 WG (0,8-1 kg/ha) lub Polyversum WP (0,2 kg/ha). 
 
Mszyce
Pirimor 500 WG (0,75 kg/ha) lub Calypso 480 SC (0,2 l/ha) lub Afik (0,3%) lub Agricolle (0,3-0,6%) lub Agritrap Foliar (0,3-0,6%).
 
Przędziorek chmielowiec
Ortus 05 SC (1,5 l/ha) lub Afik (0,3%) lub Agricolle (0,6%) lub Agritrap Foliar (0,6%).
 
Pryszczarek
Calypso 480 SC (0,2 l/ha).
Kwieciak malinowiec
Zawiesić białe tablice lepowe przed kwitnieniem. Zarejestrowane jest Calypso 480 SC (0,2 l/ha). 
 
Agrest
 
Opadzina liści porzeczki/biała i czarna plamistość agrestu
Faza po kwitnieniu: Score 250 EC (0,2 l/ha) lub Zato 50 WG (0,2 kg/ha).
 
Amerykański mączniak agrestu
Po kwitnieniu: Nimrod 250 EC (0,75-2,25 l/ha); Score 250 EC (0,2 l/ha); Zato 50 WG (0,2 kg/ha).
 
Przędziorki
Ortus 05 SC (1,5 l/ha) lub Afik (0,3%) lub Agricolle (0,6%) lub Agritrap Foliar (0,6%).
 
Mszyce
Po kwitnieniu: Pirimor 500 WG (0,75 kg/ha) lub Calypso 480 SC (0,2 l/ha). 
 
Adam Fura, ŚODR O/Sandomierz

Related Posts

None found

Poprzedni artykułTegoroczne zbiory szparagów wcześniej niż zwykle
Następny artykułAgresja uchodzi na sucho

1 KOMENTARZ

  1. Po co to wisi w sieci i uczy dziwactw. To szkodliwe informacje. Totalnie nieaktualne. Śmiem twierdzić, że były wątpliwe nawet w roku ich pisania. Fachowość takich koncepcji opryskiwania jak wiadomo życie szybciutko zweryfikowało. Może należy w trosce o doradcę to usunąć, bo wstyd.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz treść komentarza
Wpisz swoje imię

ZGODA NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH *

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany, podajesz go wyłącznie do wiadomości redakcji. Nie udostępnimy go osobom trzecim. Nie wysyłamy spamu. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem*.