Kapustne od wiosny do jesieni

Dariusz Znański z miejscowości Dzięgost (powiat kutnowski) prowadzi 22-hektarowe gospodarstwo rolne, w którym uprawia kalafiory i kapustę na wczesne zbiory, pomidory gruntowe do przetwórstwa oraz brokuły z przeznaczeniem do mrożenia, a także zboża.

Produkcję kapustnych na najwcześniejsze zbiory ogrodnik prowadzi w 54 niskich tunelach foliowych o wysokości ok. 1,5 m i długości 30 m. Kapusta i kalafior sadzone są również w polu pod płaskimi okryciami – folią perforowaną i włókniną (1,5 ha). – Podobnie jak inni producenci wczesnych warzyw z centralnej Polski do okrywania upraw polowych przez lata stosowałem folię perforowaną, jednak w ostatnich sezonach przeprowadziłem udane próby z włókniną, na którą obecnie stopniowo wymieniam ulegające zużyciu folie. Stosuję włókninę o wymiarach 6×35 m, którą przykrywa się dwa zagony, co usprawnia i przyspiesza pracę. Ważną zaletą włókniny jest również możliwość dłuższego w porównaniu z folią przetrzymania jej na roślinach bez ryzyka ich przegrzania – mówił D. Znański. 

Fot. 1. Dariusz Znański prowadzi 22-hektarowe gospodarstwo, w którym prawia głównie warzywa kapustne

Do najwcześniejszej uprawy w tunelach plantator z Dzięgostu przygotowuje rozsadę w 54-komórkowych wielodoniczkach wypełnianych gotowym podłożem firmy Klasmann-Deilmann, które wzbogaca Azofoską. Siew nasion wykonywany jest w ostatnim tygodniu grudnia. Z kolei do uprawy pod płaskimi okryciami nasiona wysiewane są corocznie około 20 stycznia do palet rozsadowych o 96 otworach. Rolę mnożarki pełni w gospodarstwie ogrzewany tunel foliowy, który plantator dla ograniczenia strat ciepła okrył dodatkowo termoizolacyjną folią pęcherzykową. Rozwiązanie to zdaje egzamin, gdyż według D. Znańskiego ilość światła docierającego do roślin jest nadal wystarczająca – po założeniu folii nie zaobserwował „wyciągania się” rozsady – a utrzymanie wymaganej temperatury w tunelu jest wyraźnie łatwiejsze. Do uprawy w tunelach foliowych ogrodnik wybrał kapusty: Jetma F₁(Rijk Zwaan), Veronor F₁ (Syngenta)i Tucana F₁ (Monsanto–Seminis), natomiast wśród kalafiorów postawił na odmiany Solis F₁ (Syngenta) i HermonF₁ (Monsanto–Seminis).

D. Znański gospodaruje na glebach stosunkowo lekkich, przepuszczalnych, które pod uprawę kapustnych w tunelach wzbogaca co drugi rok obornikiem. Konstrukcje tuneli rozstawiane są jesienią po przygotowaniu gleby, natomiast folię zakłada się wiosną, na krótko przed posadzeniem roślin. Wcześniej plantator pokrywał konstrukcje tuneli folią już jesienią jednak straty powodowane ich zarywaniem pod ciężarem śniegu skłoniły go do odejścia od tej praktyki.

Fot. 2. W gospodarstwie Dariusza Znańskiego rozsada wczesnych kapustnych i brokułów jest produkowana w paletach rozsadowych

Kapusta i kalafior sadzone są do tuneli ręcznie w rozstawie 42×35 cm, a w pole pod płaskie okrycia sadzarką karuzelową w rozstawie 65×50 cm – w tym sezonie termin sadzenia do tuneli przypadł na koniec lutego, natomiast pierwsze nasadzenia polowe wykonano 20 marca. Uprawy tunelowe odchwaszczane są ręcznie; ponadto dwukrotnie w czasie wegetacji nawożone są one pogłównie saletrą amonową. Ważnymi zabiegami pielęgnacyjnymi są również nawadnianie i wietrzenie tuneli. Zbiory kapusty i kalafiora wykonuje się w gospodarstwie ręcznie, a towar sprzedawany jest na rynkach hurtowych. 

Fot. 3. Warzywa kapustne w Dzięgoście sadzone są do tuneli w rozstawie 42×35 cm.

W tym sezonie w gospodarstwie D. Znańskiego planowana jest jesienna uprawa brokułu na powierzchni 6,5 ha, do zaopatrzenia zakładu przetwórczego w Lipnie (woj. kujawsko-pomorskie). W poprzednich latach plantator produkował również jesienne kalafiory, jednak z uwagi na ograniczony popyt mroźni na ten surowiec postanowił zrezygnować z ich uprawy. Rozsada brokułu produkowana jest we własnym zakresie, w paletach rozsadowych o 160 otworach. Nasiona wysiewane są pod koniec czerwca. W gospodarstwie uprawiana jest tylko jedna odmiana brokułu – ParthenonF₁ (Sakata), który na lekkich glebach w Dzięgoście sprawdza się najlepiej z dotychczas testowanych.

Sadzenie rozsady w pole wykonuje się w drugiej połowie lipca. – Dotychczas sadziłem brokuły w rozstawie 65×55 cm, jednak z uwagi na coraz węższe zakresy tolerancji zakładów przetwórczych względem różyczek przekraczających ustaloną średnicę, zdecydowałem się zwiększyć zagęszczenie uprawy i w tym sezonie posadzę je w rozstawie 65×50 cm. Dzięki temu uzyskam większą liczbę róż z hektara, będą one jednak mniejsze i złożone z drobniejszych różyczek – mówił D. Znański. W razie potrzeby brokuły nawadniane są wodą ze studni głębinowej przy użyciu deszczowni szpulowych. Prowadzone jest również dokarmianie dolistne nawozami z serii Kristalon: Żółty, Zielony i Pomarańczowy.

Zbiór róż prowadzony jest ręcznie, bezpośrednio na przyczepę lub do skrzyniopalet. Brokuły dzielone są na różyczki przy specjalnym taśmociągu. Składa się on z dwóch taśm – górna podaje całe róże pracownikom ustawionym wzdłuż taśmociągu, którzy umieszczają je w gilotynach odcinających różyczki od głąbów. Odcięte różyczki spadają z gilotyny na drugą, umieszczoną niżej taśmę transportującą je do skrzyni. W tym roku plantator doposażył linię do różyczkowania w sortownik dzielący różyczki pod względem wielkości na dwie frakcje – handlową – o średnicy do 5 cmi różyczki większe – „do poprawki”. Do tej pory sortowanie wykonywane było przez dwóch pracowników ustawionych na końcu taśmociągu, po zainstalowaniu sortownika ich pracę będzie wykonywało urządzenie.

Produkcja warzyw kapustnych to także specjalność Grzegorza Znańskiego – brata pana Dariusza, który wraz z rodziną prowadzi 40-hektarowe gospodarstwo w miejscowości Pawlikowice (powiat kutnowski). Podobnie jak brat, G. Znański uprawia wczesne kapusty i kalafiory oraz brokuły do różyczkowania, a ponadto ogórki brodawkowe w polu i tunelach foliowych oraz pomidory gruntowe.

Fot. 4. Grzegorz Znański uprawia wczesne warzywa kapustne, brokuły, pomidory gruntowe oraz ogórki w polu i tunelach foliowych

Corocznie pod uprawę warzyw ogrodnik z Pawlikowic przeznacza 30 ha, z czego część gruntów wykorzystywana jest dwukrotnie w ciągu sezonu, natomiast 10 ha w celach płodozmianowych obsiewa zbożami. Łączna powierzchnia produkcji tunelowej kapusty i kalafiora wynosi w gospodarstwie G. Znańskiego ok. 2 ha. Na nieco późniejsze zbiory prowadzi się produkcję pod okryciami z folii perforowanej na 3 ha. Rozsadę zarówno do nasadzeń w tunelach, jak i gruntowych, osłanianych folią przygotowuje się w tradycyjnych dla tego rejonu doniczkach ziemnych w ogrzewanych mnożarkach. Pod koniec grudnia nasiona wysiewane są rzutowo do skrzynek, a po wykształceniu liścieni i zawiązka pierwszego liścia właściwego przepikowuje się je do kostek, które w gospodarstwie G. Znański wykonuje z ziemi, torfu oraz obornika z dodatkiem piasku oraz Azofoski (2 kg/m³ podłoża). Do produkcji doniczek ziemnych używa się ręcznych doniczkarek, które napełnia się dobrze wymieszanym i nawilżonym podłożem. Gotowa do wysadzenia rozsada jest krępa, ma co najmniej 6 liści właściwych i dobrze rozwinięty system korzeniowy.

Fot. 5. Do produkcji wczesnych kapustnych wykorzystuje sie głównie niskie tunele foliowe o wysokości 1,5 m i długości 30 m

W gospodarstwie państwa Znańskich dominują gleby klasy IIIa i IIIb. Przygotowanie stanowiska do uprawy wczesnych kapustnych rozpoczyna się jesienią od rozrzucenia obornika i orki. Również jesienią rozsiewa się Polifoskę i wykonuje uprawki agregatem, a następnie rozstawia konstrukcje tuneli, na które naciągana jest folia o wymiarach 6×33 m. – Dwusezonowa folia do pokrycia jednego tunelu to wydatek ok. 350 zł. Koszt zakupu folii na wszystkie tunele to ok. 40 tys. zł. Aby rozłożyć go w czasie, każdego roku wymieniamy pokrycia na części spośród ponad 100 tuneli jakimi dysponujemy – wyjaśniał G. Znański.

Praktykowane w Pawlikowicach przygotowanie tuneli przed zimą pozwala na bardzo wczesne rozpoczęcie uprawy, gdyż ziemia pod folią szybko się ogrzewa. W tym roku z uwagi na stosunkowo suchą jesień i zimę przed sadzeniem rozsady, które rozpoczęto 19 lutego, konieczne było także nawodnienie gleby w tunelach. W gospodarstwie państwa Znańskich kapusty i kalafiory sadzi się do tuneli ręcznie w rozstawie 45×43–45 cm. Z kolei pod okrycia płaskie rośliny sadzone są sadzarką w rzędy oddalone o 67 cm, odstęp między roślinami w rzędzie wynosi 50 cm. W tym roku termin sadzenia rozsady pod płaskie osłony przypadł 9 i 10 marca.

Ogrodnicy z Pawlikowic zdecydowali się postawić na sprawdzone w poprzednich sezonach odmiany kapusty do tunelu: Jetmę F₁ (Rijk Zwaan), Mirror F₁i Veronor F₁ (Syngenta), Yanisol F₁ (Bayer CropScience) oraz Tucanę F₁ (Monsanto–Seminis), a pod płaskie okrycia: Gregorian F₁ (Syngenta) i Gazelle F₁ (Bejo Zaden). Z kolei spośród najwcześniejszych kalafiorów państwo Znańscy wybrali odmiany Speeder F₁, Solis F₁ (Syngenta), a także Abeni F₁i Momentum F₁ (Monsanto–Seminis), a pod płaskie okrycia Abeni F₁ i Hermon F₁ (Monsanto–Seminis)oraz Bruce F₁ (Syngenta).Kapustę i kalafior wycina się ręcznie i układa w skrzyniopalety, które po napełnieniu zwożone są do gospodarstwa i ładowane do samochodu dostawczego, transportującego je na rynki hurtowe.

Pod uprawę brokułu na potrzeby zakładu przetwórczego Hortex w Skierniewicach plantator z Pawlikowic przeznaczył w tym sezonie 14 ha. Podobnie jak brat, G. Znański produkuje rozsadę we własnym zakresie w paletach rozsadowych o 160 komórkach. Nasiona wysiewane są co roku od 10 do 30 czerwca, a okres produkcji rozsady wynosi ok. trzech tygodni.

Fot. 6. W Pawlikowicach  rozsadę wczesnych kapustnych produkuje się w doniczkach ziemnych

W gospodarstwie uprawiane są dwie odmiany brokułu: Monaco F₁ (Syngenta) – do nasadzeń od końca czerwca do 10 lipca i Parthenon F₁ (Sakata) – sadzony od 5 do 20 lipca. Przed rozpoczęciem uprawy gleba pod brokuły nawożona jest Polifoską, siarczanem potasu i Saletrzakiem z borem. Po wykonaniu uprawek rośliny sadzi się sadzarką karuzelową w rozstawie 67×50 cm (ok. 30 tys. roślin/ha). Pogłównie stosowana jest saletra amonowa i dokarmianie dolistne roślin nawozami z serii Kristalon oraz Agroleaf Power High P. – Dodatkowo stosuję również odżywki mikroskładnikowe z borem i molibdenem, aby ograniczyć występowanie zaburzeń fizjologicznych na roślinach, m.in. jamistości głąba – wyjaśniał G. Znański.

Fot. 7. Jedną z dwóch uprawianych w gospodarstwie Grzegorza Znańskiego odmian brokułu jest Monaco F₁

W razie konieczności pola są deszczowane. Brokuły zbiera się ręcznie na przyczepę i zwozi do gospodarstwa, gdzie są różyczkowane do plastikowych skrzynek lub skrzyniopalet – w zależności od wymagań odbiorcy. Do różyczkowania wykorzystuje się 10-metrową linię z gilotynami do odcinania różyczek, którą w oparciu o projekt plantatora wykonano w Kujawskiej Fabryce Maszyn Rolniczych Krukowiak.

Zdaniem G. Znańskiego dużym problemem w uprawie brokułu na zbiór jesienny jest śmietka kapuściana. – Larwy trzeciego pokolenia pojawiające się w sierpniu żerują nie tylko w korzeniach, ale również w różach brokułu, tworząc ciemniejące wżery w głąbikach. Znaczny procent uszkodzonych róż utrudnia różyczkowanie gilotyną, konieczne jest wówczas ręczne dzielenie brokułów na różyczki. Aby temu zapobiec konieczna jest właściwa ochrona, którą należy rozpocząć już na etapie produkcji rozsady – mówił plantator.

Fot. 8. Brokuły zbiera się ręcznie na przyczepę

Tekst i zdjęcia dr inż. Aleksandra Czerwińska-Nowak

Artykuł pochodzi z numeru 5/2015 miesięcznka „Warzywa”