Przyczyna
Chorobę wywołuje kilka typow bakterii z rodzaju Pseudomonas. Najpowszechniejsze to: P. corrugata (fot. 1) i P. mediterranea (fot. 2) lub P. viridiflava (fot. 3), P. cichorii i P. fluorescens. By ustalić sprawcę i zaplanować właściwą strategię ochrony roślin, ważna jest identyfikacja bakterii.
P. corrugata lub P. mediterranea zwykle powodują infekcje pomidora i papryki – najczęściej źrodłem sprawcy bywają porażone nasiona i rozsada. Z kolei P. viridiflava uszkadza wiele roślin warzywnych, ozdobnych, sadowniczych, a nawet chwasty. Infekcja wywołana przez P. cichorii najszybciej przebiega w uprawach warzyw kapustnych. Natomiast z roślin ozdobnych poraża Chrysanthemum x morifolium Ramat.
Fot. 2. Charakterystyczne zamieranie rdzenia łodygi bez przebarwień powodowane przez P. mediterranea
Fot. 3. Nekroza łodygi powodowana przez P. viridiflava
Objawy
Rośliny porażone zmieniają swój wygląd, następuje żółknięcie (chloroza) i zamieranie wierzchołków, w konsekwencji – więdnięcie dolnych partii liści. Innymi symptomami mogą być brązowe nekrozy oraz przebarwienia na brzegach liści. Z moich doświadczeń wynika, że objawy te bywają uzależnione od odmiany pomidora. Na kreacjach średnioowocowych często obserwuje się więdnięcie i zamieranie rdzenia łodygi, bez przebarwienia jej zewnętrznych warstw. Z kolei na przekroju pędu obserwuje się nekrotyczne zmiany i martwicę rdzenia. Owoce tych pomidorów są zwykle dobrze wykształcone i dojrzewają prawidłowo, ale w smaku mogą być gorzkie. W przypadku odmian wielkoowocowych można z kolei zaobserwować przebarwienia i plamy nie tylko na łodygach, ale również na owocach („siniaki”).
Objawy nekrozy rdzenia łodygi mogą ograniczać się do górnej części rośliny, jeśli doszło do wtórnego porażenia przy wykonywaniu prac pielęgnacyjnych. Przy tego typu infekcji możliwe jest ograniczenie rozwoju choroby i, co się z tym wiąże – strat w produkcji. W przypadku gdy źródłami infekcji bywają porażone nasiona, narzędzia pielęgnacyjne, podłoże, woda, wówczas nekrotyczne zmiany tkankowe pojawiają się u podstawy systemu korzeniowego, albo w miejscu szczepienia roślin. Z czasem chore okazy więdną i zamierają. Proces ten postępuje bardzo szybko, a sprzyjają mu wysoka temperatura i wilgotność powietrza oraz słoneczna aura (ograniczony transport wody w roślinie).
Strategia ochrony
Na rynku europejskim wciąż nie ma dostępnych środków ochrony roślin przed chorobami bakteryjnymi. Ważnym elementem w produkcji warzyw szklarniowych jest systematyczny monitoring i wczesna diagnoza, ponieważ objawy więdnięcia roślin mogą być powodowane również przez grzyby fitopatogenne lub nieodpowiednie warunki wzrostu wywołane rożnymi czynnikami.
W przypadku zakupionej rozsady lub nasion, w ocenie wizualnej trudno zdiagnozować, czy produkty te są wolne od bakterii. Odpowiednio wczesne wykrycie choroby i szybka interwencja (usunięcie z nasadzenia) w momencie stwierdzenia uwiądu roślin, mogą ograniczyć rozprzestrzenianie sprawcy(ów). Ważne jest utrzymanie higieny fitosanitarnej w obiektach szklarniowych.
Dr Małgorzata Kepler
Ekoplan, Dania
Fot. 1-3 M. Kepler
Artykuł pochodzi z numeru 5/2015 „Hasła Ogrodniczego”
