H. halys jest to owad polifagiczny, dla którego notowanych jest ponad 100 gatunków roślin żywicielskich. W grupie tej jest wiele gatunków sadowniczych należących do rodzajów: Prunus spp., Malus spp., Pyrus spp., Citrus spp., Morus spp. oraz Vitis spp., a także roślin jednorocznych, takich jak pomidor, papryka, kukurydza, groszek i wiele gatunków roślin ozdobnych, m.in. słonecznik.
Owad dorosły H. halys osiąga rozmiary 12–17 mm, ma ubarwienie brązowo-zielone (fot.). Zwykle w chłodnym klimacie można w ciągu roku wyróżnić jedno pokolenie, podczas gdy w cieplejszych rejonach, np. we Włoszech, notuje się dwa, a nawet trzy pokolenia tego szkodnika. Samice składają jaja zwykle w czerwcu i lipcu, w złożach po 20–30 sztuk na dolnej stronie liści roślin, na których aktualnie żerują. Szkody wyrządzają młode i dorosłe osobniki, wysysają tkankę roślin z liści, owoców, pędów. Porażone organy ulegają deformacji i przebarwieniom (owoce), a rozwój liści i pędów jest zaburzony. Od września dorosłe okazy zaczynają poszukiwać miejsca zimowania.
Pierwsze osobniki H. halys stwierdzono w amerykańskich sadach już w 1996 r., a szkody gospodarcze są tam notowane od 2001 r. W Europie szkodnik pojawił się w 2004 r. w Szwajcarii, po czym po kilku latach informacje o jego obecności pojawiły się także z Niemiec (2012 r.). W tym samym roku został zauważony także we Włoszech – w rejonach sadowniczych, takich jak Piemont, Lombardia, Modena i Bolonia. W 2015 r. we włoskim regionie Emilia-Romania odnotowano już nawet 80% straty w plonowaniu drzew ze względu na obecność w sadach H. halys. Jak podano w EPPO RS 2013/109, pluskwiaka tego po raz pierwszy odnotowano w 2012 r. w Alzacji, a służby fitosanitarne Francji oficjalnie potwierdziły obecność H. halys na terytorium tego kraju. W 2013 r. znaleziono agrofaga także na Węgrzech, a rok później w Rumunii. W 2014 r. H. halys został odnotowany również na terytorium Grecji.
Podczas gdy trzyletni program monitorowania upraw na obecność H. halys prowadzony we Włoszech wskazał na konieczność zwalczania szkodnika, jak dotąd nie określono metody skutecznej jego eliminacji z zasiedlanych upraw. Potencjalnie możliwe jest, że szkodnik ma wrogów naturalnych, które mogą ograniczyć jego populację, jednak nie potwierdzono tego jeszcze w praktyce. W sadach jedyną skuteczną metodą może być osłanianie drzew za pomocą siatek o małych oczkach.
Doświadczenia amerykańskie pokazują natomiast, że jedynym skutecznym orężem w walce z H. halys jest stosowanie w sadach środków ochrony roślin o szerokim spektrum działania: pyretroidów, karbaminianów i neonikotynoidów. Stosowanie produktów z tych grup przez ostatnie kilka lat spowodowało jednak nasilenie w sadach innych szkodników, takich jak przędziorki czy bawełnica korówka. Stosowanie insektycydów ograniczających H. halys wpłynęło pośrednio także na wzrost zagrożenia ze strony innych szkodników uszkadzających owoce: owocówki jabłkóweczki czy owocówki południóweczki (Grapholita molesta).
Produkty skutecznie ograniczające szkodniki owoców, takie jak system dezorientacji samców lub selektywne substancje: rynaxypyr (Altacor®), spinetoram (Delegate®), a także wirus granulozy Cydia pomonella (Cyd-X®), które nie są skuteczne przeciwko H. halys, zostały zastąpione środkami o szerszym spektrum działania. Aby wspomóc integrowane zwalczanie szkodnika w sadach, podejmowane są także próby prowadzenia monitoringu osobników dorosłych za pomocą pułapek z atraktantem – pozwoli to na ocenę zagrożenia i presji w ciągu sezonu: od lipca do października. Wprowadzenie do praktyki monitoringu populacji H. halys pozwoliło amerykańskim sadownikom, objętym wdrożeniem, na ograniczenie liczby zabiegów w nasadzeniach o 70% między rokiem 2013 a 2015. Ponadto możliwy był powrót do stosowania w sadach mniej „zjadliwych” środków ochrony roślin, a co za tym idzie ograniczenie pozostałości w owocach.
Dorota Łabanowska-Bury
Na podstawie dostępnej literatury
Artykuł pochodzi z numeru 4/2017 „Hasła Ogrodniczego”
(1) This image is Image Number 1460048 at Invasive.org, a source for images of invasive and exotic species operated by The Bugwood Network at the University of Georgia and the USDA APHIS Plant Protection and Quarantine program., CC BY 3.0 (za Wikipedia).
