Przygotowaliśmy dla Państwa cykl artykułów poświęcony szkodnikom występującym w uprawach sadowniczych. Na ogrodinfo.pl zaprezentujemy w nadchodzącym roku 2016 małą encyklopedię sadowniczych szkodników, zawierającą szczegółowe informacje dotyczące występowania, szkodliwości, cyklów rozwojowych, metod monitoringu oraz metod i sposobów zwalczania wraz ze zdjęciami poszczególnych gatunków. Wraz z Autorem – Marcinem Oleszczakiem mamy nadzieję, że pomysł się spodoba i będziecie Państwo zamieszczone informacje wykorzystywać w praktyce ochrony swoich sadów. Zaczynamy od ryjkowców.
Liczba gatunków ryjkowców występujących w entomofaunie światowej jest ogromna – sięga ponad 50 000 opisanych gatunków. W Polsce występuje ich ponad 1000, z czego spora część to gatunki szkodliwe dla roślin. Dzięki swoim właściwościom adaptacyjnym ryjkowce przystosowały się do występowania w wielu środowiskach, w tym agrocenozach pól uprawnych, ale także do bytowania w magazynach żywności i – co ciekawe – w środowisku wodnym.
Chrząszcze należące do rodziny ryjkowców mogą być różnej wielkości, od kilku do kilkunastu, maksymalnie, 20 mm. Cechą łączącą wszystkie gatunki jest głowa wyciągnięta w charakterystyczny ryjek (dłuższy lub krótszy), zaopatrzony w zagięte pod kątem czułki. Na końcu ryjka znajdują się narządy gębowe.
Ryjek właśnie jest cechą adaptacyjną tych owadów. Dorosłym osobnikom służy do robienia otworków w roślinach, żerowania, ale także jest bardzo ważnym organem umożliwiającym samicom odpowiednie ulokowanie złożonych jaj w tkankach roślin. Z punktu widzenia możliwości zapewnienia przeżywalności potomstwa ma to ogromne znaczenia. Samo ukrycie jaj w tkankach roślin już zwiększa możliwość przetrwania potomstwa, ale zabezpiecza także złożone jaja przed pasożytami czy drapieżcami. Z ewolucyjnego punktu widzenia ryjek otworzył możliwość tym owadom do zasiedlania nowych nisz oraz do możliwości pozyskiwania nowych pokarmów.
Larwy gatunków należących do tej rodziny są zwykle beznogie, rogalikowato zagięte, z ciemniejszą głową. Żyją zwykle we wnętrzu roślin, pąkach kwiatowych lub glebie. Praktycznie nie ma roślin wolnych od szkodników z tej grupy. Chrząszcze te mogą być szkodnikami roślin wyższych zarówno nago- jak i okrytozalążkowych, jedno- i dwuliściennych. Nawet rośliny wodne mogą być pokarmem dla ryjkowców. Niektóre z gatunków ryjkowców atakują również mszaki czy paprotniki. Liczne gatunki należące do tej rodziny są ważnymi szkodnikami wielu upraw rolniczych, sadowniczych i jagodowych.
W kolejny odcinku cyklu – kwieciak jabłkowiec.
Marcin Oleszczak, Intermag
