Aby przyjrzeć się, jak wygląda droga cebuli z przechowalni do sieci supermarketów, odwiedziłam gospodarstwo w Krosnej Parceli koło Ożarowa Mazowieckiego, należące do Piotra Bracika, jednego z pięciu członków Grupy Producentów Warzyw Bracia Bracik, w którym znajduje się nowoczesna przechowalnia stanowiąca własność tej grupy. W minionym roku grupa uprawiała warzywa na areale około 160 ha (w tym ponad 70 ha marchwi, 42 ha cebuli, 30 ha sałaty kruchej oraz 10 ha pietruszki korzeniowej).
Cebula uprawiana jest z przeznaczeniem na rynek warzyw świeżych. W minionym roku 30 ha zajmowała cebula z siewu tradycyjnego wiosną (odmiany Armstrong F1 i Welligton F1), a 12 ha cebula uprawiana z dymki (Hercules F1). Odmiana Armstrong F1, zdaniem producentów, wyróżnia się dużą plennością (ok. 65 t/ha) i tworzy twarde cebule, odpowiednie do długiego przechowywania. Mieszaniec Welligton F1 jest dość wczesny, plenny i również dobrze się przechowuje. Zalety odmiany Hercules F1 to m.in. duża wczesność i wyrównanie plonu.
W przechowalni o wymiarach 24 x 30 m znajdują się dwie komory o pojemności po 650 t cebuli, która przechowywana jest luzem na pryzmach do wysokości 4,5 m. Pryzmy usypywane są za pomocą usypywaczy pryzm firmy Grimme. W przechowalni zainstalowany jest system wentylacyjny firmy Omnivent. W jednej komorze kanały wentylacyjne są w posadzce, a w drugiej – blaszane ustawione na posadzce.
Z pryzmy na sortownik
Już od momentu czerpania cebuli z pryzmy wszystkie kolejne urządzenia w linii sortującej są tak dobrane, aby zapewnić jej maksymalną wydajność pracy. Cebula z pryzmy wybierana jest za pomocą wybieraka Jansen&Heuning T40, którego dystrybutorem jest firma Agrarada. Urządzenie wyposażone jest w dwie taśmy o długości 2,9 m i 3,8 m. Nad pierwszą taśmą znajduje się miejsce dla operatora urządzenia z dźwigniami sterującymi. Koła oraz taśmociągi napędzane są silnikami elektrycznymi.
Wybierak do cebuli firmy Jansen&Heuning T40.
Za pomocą wybieraka cebula z pryzmy transportowana jest do kosza przyjęciowego firmy Grimme RH 24-60. Znajdują się w nim rolki, na których usuwany jest nadmiar łusek, odrywających się z cebul podczas podbierania z pryzmy.
Z kosza przyjęciowego cebula transportowana jest taśmociągiem do obcinarki szczypioru. Jest to trzyśmigłowa obcinarka firmy ERC Machinery, w której szczypior obcinany jest na wysokości 1-2 cm. Wydajność obcinarki wynosi do 10 t/godz. i jest ona dostosowana do wydajności kolejnych maszyn w linii. Z obcinarki cebula kierowana jest do szczotkarki firmy Skals, wyposażonej w 10 wałków szczotkowych, na których cebule są doczyszczane – informował P. Bracik.
Śmigłowy obcinacz szczypioru firmy ERC Machinery oraz szczotkarka firmy Skals.
[NEW_PAGE]Sortowanie na 3 frakcje
Oczyszczone cebule transportowane są taśmociągiem o długości ok. 10 m do sortownika, który jest umieszczony na wysokości ok. 8 m od posadzki. Dzięki takiemu ustawieniu sortownika ta dość duża linia do pakowania cebuli zajmuje stosunkowo niedużą powierzchnię pakowalni – ok. 300 m2, pozostawiając wolną przestrzeń, niezbędną do sprawnego manewrowania wózkiem widłowym w czasie załadunku. Zastanawiałem się nad wyborem innego rozwiązania, w której sortownik i silosy buforujące były rozmieszczone poziomo na powierzchni pakowni, a nie piętrowo, ale system ten zajmował trzykrotnie większą powierzchnię – wyjaśniał plantator.
– Wykorzystywane urządzenie to sortownik pneumatyczny model SD 1403 firmy Skals, w którym sortowanie odbywa się na sitach, wprawianych w ruch za pomocą poduszek powietrznych. Wyposażony jest on w wymienne sita, pozwalające na sortowanie cebuli według średnicy (co 5 mm) w zakresie od 30 do 90 mm. W górnej części sortownika (do której jest łatwy dostęp schodami) wymienia się sita oraz można regulować intensywność ich wytrząsania, a także skontrolować pracę całego urządzenia. W wybranej przeze mnie opcji sortownika mam możliwość sortowania na 3 wielkości, ponieważ nasi klienci wybierają zwykle cebulę o średnicy: 40-60 mm, 50-70 mm lub 60-80 mm. Posortowane cebule gromadzone są w 4 silosach. Zwykle najwięcej towaru jest w środkowym rozmiarze (średnie cebule), a znacznie mniej w skrajnych wielkościach – małych i dużych, dlatego dla cebul, których jest najwięcej przygotowane są dwa silosy o łącznej pojemności 12 t. Pozostałe dwa sorty magazynowane są w silosach o pojemności 6 ton każdy. Takie rozwiązanie znacznie usprawnia organizację pracy. Przez pierwsze ok. 2 godziny pracy do obsługi linii wystarcza jedna osoba. Pozostali pracownicy, którzy biorą udział w pakowaniu cebuli przychodzą, gdy silosy z posortowaną cebulą są pełne. Później w trakcie pakowania sortowanie odbywa się na bieżąco, nie przerywając pakowania – mówił P. Bracik. Posortowane cebule do silosów dostają się poprzez tzw. kaskady – system krótkich przenośników, dzięki czemu mimo pokonania znacznej wysokości cebule nie są uszkadzane.
Sortownik pneumatyczny SD 1430 firmy Skals, z widocznymi silosami.
Z silosów cebula kierowana jest na taśmę, z której albo trafia na stół selekcyjny i dalej do pakowania, albo do skrzyniopalety w celu opróżnienia silosu. Prędkość przesuwu taśmy opróżniającej silosy oraz taśm na stole selekcyjnym można regulować w zależności od tego jakiej jakości jest cebula oraz od liczby osób pracujących przy linii. Na stole selekcyjnym pracownicy odrzucają tylko towar niespełniający wymogów jakościowych (np. cebule uszkodzone mechanicznie). Ze stołu selekcyjnego cebula przenośnikami taśmowymi trafia na wielokanałową wagę marki Upmatic typ 2110, wyposażoną w 10 pojemników ważących, której zakres ważenia wynosi od 0,5 kg do 25 kg. Wydajność przy ważeniu 2,5-kg porcji wynosi 28 szt./minutę.
[NEW_PAGE]Z wagi cebula kierowana jest do jednego z dwóch urządzeń pakujących. W gospodarstwie w Krosnej Parceli są dwie możliwości pakowania cebuli: w opakowania typu carry bag o pojemności 1 kg i 2,5 kg lub w worki raszlowe o pojemności od 5 do 25 kg. Do pakowania cebuli w worki typu carry bag przeznaczona jest maszyna Vegatronic 1000 z firmy Ilapak, formująca opakowanie z siatki i folii wstępnie zgrzanej (umieszczonej na rolce). Zakres pakowania wynosi 0,5- 5 kg. Maszyna wyposażona jest również w drukarkę, która nadrukowuje na etykiecie dane, np. nazwa dystrybutora, kod kreskowy, numer partii, masa opakowania itp. Nowe etykiety tworzy się w specjalnym programie komputerowym, a następnie wgrywa się do pamięci maszyny pakującej. W maszynie tej również istnieje możliwość edytowania etykiety i nanoszenia drobnych zmian, np. nr partii czy kodu kreskowego. Opakowania carry bag są odbierane ręcznie z maszyny pakującej i układane w kartonach. Natomiast do pakowania w worki raszlowe służy maszyna firmy Upmatic model 1351 o zakresie pakowania od 2,5 kg do 50 kg. Worki zgrzewane z siatki raszlowej znajdującej się na rolce, po napełnieniu opakowania cebulą zszywane są nicią. W trakcie zszywania, automatycznie przyszywana jest również gotowa etykieta. Zapakowane worki dalej transportowane są taśmociągiem. Worki z maszyny pakującej odbierane są również ręcznie i pakowane do plastikowych skrzyniopalet.
Waga Upmatic typ 2110 oraz maszyna Upmatic 1351 do pakowania w worki raszlowe.
Maszyna Vegatronic 1000 do pakowania cebuli w opakowania typu carry bag.
Zdaniem P. Bracika wydajność linii sięgająca 10 t/godz. jest wystarczająca do przygotowywania dużych partii towaru. Jednak na przełomie listopada i grudnia 2011 r. niewiele cebuli opuszczało przechowalnię w jego gospodarstwie, ze względu na niską cenę tego warzywa. Przy plonie 65 t/ha koszt produkcji cebuli wynosi ok. 0,2 zł/kg. – Jesteśmy trzecim pokoleniem ogrodników zajmujących się produkcją warzyw, dlatego mamy swoje stałe rynki zbytu, na których udaje się nam sprzedawać cebulę w cenie nie niższej niż koszty produkcji, chociaż nie ukrywam, że sprzedaż ta jest na razie niewielka. Nowoczesna przechowalnia pozwala jednak na przeczekanie okresu niskich cen – mówił P. Bracik.
Aleksandra Andrzejewska
Fot. A. Andrzejewska
