Istnieje kilka metod ochrony upraw przed przymrozkami. Może to być ogrzewanie powietrza w sadzie lub na plantacji (np. FrostBuster, Frost- Guard, Fagrola), zraszanie upraw (nawadnianie nadkoronowe), zamgławianie (zamgławiacze termiczne np. pulsFOG, IGEBA), mieszanie powietrza (urządzenia wiatrowe) lub podnoszenie odporności roślin na destrukcyjne działanie nagle występującej niskiej temperatury. Pojawiło się wiele preparatów służących temu ostatniemu celowi. Są polecane do kilku zabiegów od początku wegetacji albo (tzw. krioprotektanty) do aplikacji bezpośrednio przed wystąpieniem przymrozku.
Aby móc wykorzystać dostępne na rynku rozwiązania służące podnoszeniu odporności roślin na przymrozki wiosenne, konieczne jest śledzenie wiarygodnej prognozy pogody. Odpowiednio wczesne informacje o możliwości wystąpienia przymrozku oraz o jego przewidywanej wielkości są niezbędne do wyboru metody zapobiegania uszkodzeniom, dopasowania dawki preparatu i wyznaczenia terminu zabiegu. Własne doświadczenia są podstawą postępowania w przyszłości, ponieważ przymrozków możemy się spodziewać coraz częściej ze względu na łagodne zimy w ostatnich latach.
Od początku wegetacji
Asahi SL (Arysta LifeScience Polska) jest biostymulatorem, który zawiera trzy substancje aktywne należące do nitrofenoli. Są to związki naturalnie występujące w roślinach, które wpływają korzystnie na ich wzrost wegetatywny i rozwój generatywny nawet w niekorzystnych warunkach. Asahi SL ma również pozytywny wpływ na gospodarkę wodną oraz pobieranie i wykorzystanie przez rośliny składników pokarmowych.
Zwiększa także wytrzymałość roślin na niesprzyjające ich wzrostowi i rozwojowi czynniki stresowe (m.in. przymrozki). W zależności od uprawy poleca się wykonać 3–5 zabiegów w dawce 0,5 l/ha (lub w stężeniu 0,1%), nie częściej niż co 7–14 dni. W celu ochrony upraw przed przymrozkiem zabieg Asahi SL polecany jest w tej samej dawce niezależnie od fazy fenologicznej roślin na 1–3 dni przed zapowiadanym spadkiem temperatury.
Elvita Antystres (Agrolok) zawiera azot, wapń (CaO), molibden i wolne aminokwasy (prolina, glicyna, hydroksyprolina). Jest to nawóz dolistny przeznaczony do stymulacji roślin w przypadku wystąpienia stresu abiotycznego. Zabiegi nim polecane są od końca kwitnienia do początkowego okresu wzrostu zawiązków owoców lub po wystąpieniu stresu w dawce 2–3 l/ha.
Fertileader Leos (Timac Agro) zawiera kompleks Seactiv® (glicyna-betaina, IPA – izopentyl adeniny – roślinny hormon wzrostu, aminokwasy) oraz bor i cynk. Działa antystresowo. Polecany jest do zwiększania wytrzymałości roślin na wiosenne przymrozki. Stymuluje on podziały komórkowe i fotosyntezę. Zabiegi nim polecane są od fazy mysiego ucha na jabłoniach do końca kwitnienia w dawce 3–5 l/ha, a w przypadku zapowiadanych przymrozków w dawce 5 l/ha na 24– 48 godz. przed ich wystąpieniem.
Herbagreen® (NaturalCrop) zawiera tlenek krzemu (17%), tlenek wapnia (36,7%), dwutlenek tytanu (0,5%) oraz makro- (z wyjątkiem azotu) i mikroelementy wpływające na optymalne odżywienie roślin. Wykazuje zdolność zwiększania wytrzymałości roślin m.in. na stres związany z wiosennymi przymrozkami. Stymuluje fotosyntezę i poprawia wydajność metabolizmu roślin poprzez wprowadzenie dodatkowego CO2 do przestrzeni międzykomórkowych. Poleca się stosować go od fazy zielonego pąka w dawce 1–1,5 kg/ha.
Nano Active® ( PUH C hemirol S p. z o.o.) to nawóz, który wykazuje stymulujące działanie na rośliny oraz zwiększa ich wytrzymałość na stres wynikający m.in. z wystąpienia przymrozków. Cząsteczki wapnia (CaO 40%), magnezu (MgO 4%) oraz mikroelementów (Fe, Mn, Zn, B, Cu, Mo) wyprodukowano przy zastosowaniu nanotechnologii, dzięki czemu są łatwo i szybko przyswajane przez rośliny. Nanocząsteczki mają znaczną powierzchnię właściwą, przez co ich aktywność zapewnia kompleksowe odżywienie roślin (Nutri Action System), które pozostają w dobrej kondycji przez cały sezon wegetacyjny. Nawóz ten poleca się stosować dolistnie, 2–4-krotnie w dawce 2–3 kg/ha (liczba zabiegów i dawka zależą od gatunku). Bardziej rozbudowany skład w obrębie makroskładników ma Nano Active® Forte, który, oprócz potasu (K2O 13%) i magnezu (MgO 2%), zawiera także azot (N 10%), siarkę (SO3 12%) oraz mikroelementy.
Nano-Gro® (Agrarius Sp. z o.o.) to organiczny stymulator wzrostu w formie granulek (8–12 szt. na ha), przeznaczony do opryskiwania lub podlewania roślin. Jest to swoista „szczepionka”, której działanie polega na zwiększeniu w roślinach naturalnej wytrzymałości na stres abiotyczny, w tym wiosenne przymrozki, czego efektem jest utrzymanie ich produktywności nawet po zaistnieniu niekorzystnych warunków środowiska. Przeciwstresowy mechanizm obronny, nawet bez wystąpienia faktycznego czynnika stresowego, aktywują zawarte w preparacie w stężeniu nanomolowym siarczany żelaza, kobaltu, glinu, magnezu, manganu, niklu i srebra.
OPTYsil® (Intermag) zawiera aktywny i w pełni przyswajalny dla roślin krzem. Pierwiastek ten dostarczony roślinom dolistnie jest odkładany w ścianach komórkowych, przez co zwiększa sztywność oraz wytrzymałość mechaniczną komórek i tkanek roślinnych. Podnosi m.in. tolerancję roślin na stres abiotyczny, w tym na niską temperaturę i suszę. Ponadto zwiększa wytrzymałość ścian komórkowych na uszkodzenie przez enzymy produkowane np. przez grzyby oraz ogranicza penetrację tkanek roślinnych (pokrytych krzemionką amorficzną) przez szkodniki. Wspomaga i reguluje też pobieranie przez rośliny makro- i mikroskładników. W traktowanych nim roślinach proces fotosyntezy przebiega sprawnie nawet w warunkach ograniczonego dostępu światła. OPTYsil® zawiera schelatowane żelazo (24 g/l) i krzem (200 g/l). Jest to nawóz dolistny, w którym zastosowano technologię INT. Gwarantuje ona prawidłowe dostarczenie oraz wykorzystanie składników pokarmowych przez wszystkie części roślin, nawet w krytycznych fazach ich wzrostu i rozwoju, a także zmniejsza ryzyko zmycia nawozu przez deszcz poprzez zapewnienie szybkiego wnikania składników do roślin. Polecany jest do użycia w dawce 0,5 l/ha w kilku zabiegach w sezonie wegetacyjnym od fazy zielonego pąka, w okresach krytycznych dla wzrostu i rozwoju roślin co 10– 14 dni.
Protifert LMW (ARJO Sp. z o.o.) zawiera m.in. naturalne aminokwasy (w tym hydroksyprolinę, prolinę i glicynę), peptydy, azot (organiczny 8%, aminowy 0,5%) i węgiel organiczny (26%). Jest polecany do stosowania dolistnego i fertygacji. W okresie zagrożenia przymrozkami zalecany jest do podawania dolistnego przed i po ustąpieniu przymrozku. Dostarcza roślinom aminokwasów, które bezpośrednio oddziałując na zachodzące w nich procesy enzymatyczne i biochemiczne, stymulują ich wytrzymałość, łagodzą lub eliminują niepożądane skutki stresu i pozwalają na szybką regenerację uszkodzeń. Polecany jest w dawce 300–500 ml/100 l wody w 3 lub 4 zabiegach co 12–15 dni. Do opryskiwania tym środkiem zalecany jest dodatek nawozu Lithovit CO2. Ma on podnosić koncentrację dwutlenku węgla w przestrzeniach międzykomórkowych zwiększając intensywność fotosyntezy. Prowadzi to do zwiększenia produkcji węglowodanów i cukrów w komórkach, dzięki czemu wzrasta ich stężenie w roztworze komórkowym, a w efekcie zwiększa się tolerancja komórek na działanie niskiej temperatury.
Revival (Green Eco Poland Sp. z o.o.) jest płynnym nawozem zawierającym azot, węgiel organiczny, wapń (CaO), molibden i wolne aminokwasy (prolina, glicyna, hydroksyprolina). Jest polecany do stymulowania roślin w przypadku wystąpienia stresu abiotycznego. Zabiegi zapobiegawcze polecane są od końca kwitnienia do początkowego okresu wzrostu zawiązków owoców lub po wystąpieniu stresu w dawce 2–3 l/ha.
Tytanit® (Intermag) jest biostymulatorem. Zawiera tytan (8,5 g/l) i jest przeznaczony do zwiększania wytrzymałości roślin uprawnych na działanie czynników chorobotwórczych oraz stresu abiotycznego, a także do zwiększania ilości i jakości plonu. Tytan m.in. podnosi wigor ziaren pyłku oraz ma korzystny wpływ na proces zapłodnienia kwiatów, natomiast poprzez pobudzenie jonów żelaza wpływa na intensyfikację fotosyntezy, a zatem na wzrost wigoru roślin, lepsze pobieranie składników pokarmowych, nawet w niesprzyjających warunkach. Pierwsze trzy zabiegi nim są polecane przed kwitnieniem, kolejne w okresie opadania płatków kwiatowych i 3–4 tygodnie po kwitnieniu oraz w okresach krytycznych, w dawce 0,2–0,4 l/ha. W przypadku wystąpienia przymrozków polecane jest wykonanie 1 lub 2 zabiegów dodatkowych co 5–10 dni.
YaraVita ActisilTM (Yara Poland) zawiera krzem (0,6%) w postaci kwasu ortokrzemowego, który jest stabilizowany choliną. Skutecznie usprawnia on przebieg procesów fizjologicznych zachodzących w roślinie, m.in. poprawia stan odżywienia, a także pobudza rośliny do wykształcenia naturalnych procesów zwiększających wytrzymałość m.in. na niekorzystne warunki środowiska, w tym przymrozki. Preparat można stosować w uprawie wszystkich roślin sadowniczych, w zależności od gatunku i kondycji roślin, w 2–4 (lub nawet 6) zabiegach w dawce 0,5–1 l/ha.
Bezpośrednio przed przymrozkiem
COMPO Frost Protect (COMPO Expert) zawiera substancje wykazujące działanie przeciwdziałające krystalizacji i odwodnieniu komórek – α-tokoferol, krioprotektanty, bor oraz adiuwanty zwiększające przyswajanie produktu. Zadaniem tego preparatu jest przesunięcie punktu zamarzania komórek. Zwiększa też wytrzymałość tkanek na działanie niskiej temperatury. Poleca się go stosować w dawce 1–1,2 l/ha (stężenie 0,25–0,5%) na co najmniej 24 godziny przed spodziewanym przymrozkiem.
Frosad (Synthos AGRO) to roztwór azotu i potasu (NK 3-22) wzbogacony borem i żelazem. Jest przeznaczony do podnoszenia odporności roślin sadowniczych na przymrozki wiosenne, szczególnie w okresie kwitnienia. Zalecane są dwa zabiegi, na 2–3 dni i na około 12 godzin przed zapowiadanym przymrozkiem w stężeniu 1%, przy czym ilość cieczy roboczej należy dopasować do wielkości koron drzew oraz posiadanego opryskiwacza, aby zapewnić dokładne pokrycie roślin.
Frostex® (Intermag) zawiera azot (42 g/kg), potas (300 g/kg), bor (1,4 g/kg) i cynk (1,4 g/kg) oraz substancje łagodzące stres związany z przymrozkami. Pierwszy raz należy go zastosować 2–3 dni przed zapowiadanym przymrozkiem, drugi raz – na 12–14 godzin przed spodziewanym spadkiem temperatury. Każdorazowo należy użyć go w stężeniu 1% wykorzystując 500–750 l wody na ha. Preparat może powodować niewielkie uszkodzenia okwiatu (objawy przypominają naturalne starzenie się kwiatu), ale bez znaczenia dla zapylenia kwiatów i zawiązania owoców.
Krio-Flor (Przedsiębiorstwo Wdrożeń i Zastosowań Biotechnologii i Inżynierii Genetycznej Bio- Gen) należy użyć do opryskiwania na 10–12 godzin przed spadkiem temperatury poniżej 0°C. Zalecane jest zastosowanie 500 l wody/ha, dawka preparatu zależy od wielkości zapowiadanego spadku temperatury. Dla roślin sadowniczych wynosi ona 0,8–2,1 l/ha, jednak musi być dobrana zgodnie z instrukcją stosowania środka. Nie poleca się sporządzania mieszanin zbiornikowych.
Anita Łukawska
Fot. P. Gościło
Artykuł pochodzi z numeru 4/2015 „Informatora Sadowniczego”; cały numer do pobrania tutaj.
