Zastosowanie
Ze względu na silnie dezynfekujące i „odświeżające” działanie ozonu w fazie gazowej i w postaci roztworów wodnych, jest on stosowany do oczyszczania atmosfery i dezynfekcji. Jego właściwości są wykorzystywane m.in. do oczyszczania ścieków komunalnych i wody pitnej, dezynfekcji basenów, w przemyśle spożywczym do dezynfekcji urządzeń i pomieszczeń, a w papierniczym i tekstylnym – do utleniania ścieków. Właściwości ozonu są wykorzystywane także w przechowalnictwie owoców i warzyw. Zabija on bowiem bakterie, zarodniki grzybów oraz neutralizuje substancje chemiczne.
Stosowany w przechowalnictwie:
- hamuje rozwój chorób przechowalniczych,
- przedłuża trwałość produktów,
- obniża produkcję etylenu (C2H4; gazu wydzielanego przez owoce i warzywa, który przyspiesza ich dojrzewanie i starzenie się).
Ozon może być generowany w magazynach, gdzie przechowywane są owoce, oraz w halach, gdzie są sortowane i pakowane. Ponadto generatory ozonu umieścić można w samochodach dostawczych, którymi towary są przewożone na dalekie odległości. Dzięki temu można wydłużyć trwałość pozbiorczą i zachować wysoką jakość owoców. Oprócz działania antygrzybicznego i bakteriobójczego, ozon eliminuje też nieprzyjemne zapachy m.in. w halach, magazynach, komorach przechowalniczych i wnętrzach samochodów dostawczych.
Generatory ozonu mogą być urządzeniami przenośnymi lub montowanymi na stałe w pomieszczeniach. Na krajowym i zagranicznych rynkach urządzenia generujące ozon oferuje kilka firm.
Oferta rynkowa
Firma Trioxygen specjalizuje się w projektowaniu i wykonywaniu instalacji do ozonowania owoców w chłodniach, przechowalniach oraz w naczepach transportowych. Oferuje generatory ozonu o wydajności 5–40 g/godz. W większości są to urządzenia przenośne. Jak informował Grzegorz Chojnacki (fot. 1) z firmy Trioxygen, do oczyszczenia pomieszczenia o kubaturze 100 m3 proponowane jest urządzenie o wydajności 5 g/godz., co oznacza, że w ciągu godziny wytwarza 5 g O3, natomiast w pomieszczeniu o kubaturze 1000 m3 najlepiej użyć urządzenia o wydajności 40 g/godz.
Fot. 1. Grzegorz Chojnacki z firmy Trioxygen prezentuje przenośne generatory ozonu o wydajności 10 g O3/godz. i 20 g O3/godz.
Ponadto firma Trioxygen, w porozumieniu z niemieckim przedsiębiorstwem Dräger, może dostarczyć cały system ozonowania z automatycznym sterowaniem stężenia tego gazu, np. w komorach chłodniczych. Instalacje systemów umożliwiają wytwarzanie ozonu zarówno z powietrza, jak i z tlenu. Sterowniki pozwalają na automatyczne utrzymywanie zadanego stężenia ozonu w pomieszczeniu, a wizualizacja pomiarów z kilku pomieszczeń może znaleźć się na jednym panelu dotykowym. Firma oferuje również mierniki do pomiaru stężenia ozonu w pomieszczeniu. Urządzenia przenośne (fot. 2) pracują z dokładnością 3 w powietrzu wdychanym przez 8 godz.) informuje sygnalizator.
Fot. 2. Miernik stężenia ozonu marki Dräger X-am 5000
Technologię ozonowania pomieszczeń, w których przechowuje się owoce i warzywa, m.in. komór przechowalniczych czy samochodów transportowych, oferuje też firma BioFresh, a jej urządzenia na polski rynek wprowadziło przedsiębiorstwo Thermolux z Raszyna. Jedną z propozycji są jednostki dezynfekujące DCU (fot. 3), które można wykorzystać do odkażania ozonem magazynów, komór w chłodniach i przechowalniach, a także kontenerów na samochodach i naczepach chłodniczych do przewozu owoców. Urządzenie to wytwarza ozon o wysokim stężeniu i może stanowić alternatywę dla środków chemicznych używanych do odkażania pomieszczeń oraz plastikowych i drewnianych skrzyniopalet. Jak informował Marek Baraniak z firmy Thermolux, obecnie w sprzedaży są dwa typy jednostek dezynfekujących: o wydajności 12 i 24 g O3/godz.
Fot. 3. Jednostka dezynfekująca DCU
Firma dostarcza także system ozonowania MS (ang. multistore system), który jest zbudowany z kilku modułów i pozwala na obsługę od jednej do kilkunastu komór przechowalniczych. Składa się ze sterownika wielokomorowego (1–8 komór), generatora ozonu oraz koncentratora tlenu (fot. 4). W komorze są jeszcze (niewidoczne na zdjęciach) dwa czujniki stężenia ozonu, jeden roboczy, który podaje odczyt stężenia do sterownika, a drugi kontrolno-awaryjny. W tym systemie rurkę teflonową doprowadzającą ozon do komory prowadzi się przez wentylatory chłodnicy, tak aby podczas jej pracy (dozowanie ozonu jest z nią skorelowane) ozon był doprowadzany do wszystkich zakamarków komory.
Fot. 4. System MS – od góry sterownik wielokomorowy, poniżej generator ozonu i koncentrator tlenu
Prostszym rozwiązaniem jest OZ 80 – urządzenie dedykowane do małych komór chłodniczych i samochodów-chłodni, które ma wbudowany zegar do programowania czasu pracy. Wytwarzana ilość ozonu jest ściśle powiązana z przechowywanymi lub przewożonymi partiami świeżych owoców i warzyw.
Główną działalnością firmy Termo Koncept z Jasieńca jest projektowanie, dostawa i montaż urządzeń technologicznych do przechowywania owoców i warzyw. Firma prezentowała na targach markę ozoneFlexTM – kompleksowe rozwiązanie w dziedzinie technologii ozonowania. Linia produktów ozoneFlexTM zawiera urządzenia mobilne oraz stacjonarne, dostępne w wielu wersjach, w zależności od potrzeb technologicznych i wymagań klienta. Przykładowy zestaw ozoneFlexTM w wersji mobilnej składa się z generatora ozonu wymaganej mocy oraz adekwatnych do zapotrzebowania klienta modułów: układu pomiarowego, układu dezaktywującego ozon czy systemu sterowania.
OzoneFlexTM to również rozwiązania stacjonarne, gdzie można kontrolować stężenie ozonu w wielu komorach i zarządzać nimi indywidualnie. Mogą one służyć np. do sanityzacji wody i być skompletowane z systemem monitoringu oraz dawkowania ozonu. Jak informował Paweł Rachwał z Termo Koncept, podstawą do uzyskania bardzo dobrych warunków przechowywania jest znajomość technologii i właściwy dobór wszystkich elementów składowych tj. chłodnictwa, kontrolowanej atmosfery, nawilżania, ozonowania. – Nasza firma bazuje na wiedzy wielu ośrodków naukowych i jest w stałym kontakcie ze swoimi klientami. Dzięki temu stale się rozwijamy i możemy proponować najnowsze technologicznie rozwiązania. Bardzo dużo uwagi przykładamy do kwestii energooszczędności i jakości przechowywanych produktów – podkreślali podczas targów Marcin Mantojfel (fot. 5) i P. Rachwał.
Fot. 5. Marcin Mantojfel z firmy Termo Koncept
Dorota Łabanowska-Bury
Fot. 1-5 D. Łabanowska-Bury
Artykuł pochodzi z numeru 5/2016 „Informatora Sadowniczego”
