Potrzeby pokarmowe kapust głowiastych są jednymi z największych spośród wszystkich uprawianych warzyw. Wraz z plonem 100 ton z hektara rośliny te pobierają aż 250 kg azotu, 50 kg fosforu i 300 kg potasu. Najwięcej azotu i potasu rośliny pobierają w okresie silnego zwiększania masy swoich części nadziemnych, a więc od fazy wiązania główek. Nie wszystkie składniki pokarmowe dostarczyć można przed wegetacją roślin. Część z nich – na przykład azot czy potas – stosuje się w dawkach dzielonych. Niekiedy – na skutek nieprzewidzianych zjawisk pogodowych – dojść też może do wypłukania składników składników w głąb gleby, zwłaszcza lżejszej, na której uprawy kapusty, mimo iż nie są one polecane, również można spotkać.
Azot w odpowiednim czasie
Optymalnym rozwiązaniem na tym etapie produkcji jest pobranie prób gleb, wykonanie ich analiz chemicznych, a następnie obliczenie potrzeb nawozowych. Próby należy pobrać bardzo starannie, gdyż od tego zależy nie tylko wynik analizy laboratoryjnej – ale przede wszystkim ewentualna dawka nawozów – a tym samym jakość plonu. Należy pamiętać, iż muszą one odzwierciedlać średnią zasobność gleby na powierzchni danej uprawy. Dokonując interpretacji wyników analizy, warto mieć na uwadze, iż tuż przed zbiorem roślin celowe jest utrzymywanie zawartości składników w glebie w dolnym zakresie liczb granicznych (tabela).
Warto pamiętać, że azot jest składnikiem stwarzającym szczególnie duże niebezpieczeństwo pogorszenia jakości plonu kapusty. Przenawożenie nim roślin skutkuje wyraźnym wzrostem zawartości niebezpiecznych dla ludzi azotanów i azotynów. Główki mają tendencję do pękania jeszcze na zagonach, ponadto wyraźnie zmniejsza się w nich zawartość cukrów i suchej masy, co ogranicza ich przydatność do przechowywania i kwaszenia. Najpóźniejszym terminem zastosowania żywienia azotem jest koniec lipca. Polecanymi nawozami do żywienia pogłównego są: saletra amonowa, saletra wapniowa, saletra potasowa.Wsytuacji wystąpienia na roślinach objawów niedoboru azotu zastosować można, nawet na 2-4 tygodni przed zbiorem główek, nawożenie dolistne mocznikiem czy saletrą wapniową (0,5-1,0% przy wydatkowaniu cieczy użytkowej 500-600 l/ha). Przy wyborze stężenia cieczy użytkowej bezwzględnie należy stosować się do zaleceń producenta nawozu. Należy pamiętać, by opryskiwania nie wykonywać w czasie największej operacji słonecznej, gdyż grozi to uszkodzeniami liści.
Nie zapominać o fosforze
Składnikiem ważnym z punktu widzenia zawiązywania główek jest fosfor. Dobre zaopatrzenie w niego jest szczególnie niezbędne w początkowym okresie wzrostu roślin. W przypadku dużego niedoboru tego makroskładnika liście drobnieją, robią się wyraźnie ciemnozielone, a następnie pojawiają się typowe fioletowe przebarwienia, obejmujące również nerwy. W przypadku kapusty uprawianej na glebie o nieznacznym niedoborze fosforu, jego objawy pojawić się mogą dopiero w końcowym okresie wzrostu roślin. Pomocne jest w takim przypadku zastosowanie dokarmiania dolistnego. Wśród przykładowych nawozów zawierających ten składnik wymienić można między innymi: Ekolist P-fosforowy, Folicare fosforowy, Lebosol Kalium Plus, Rosasol 8-50-12 + mikro. Niedobór dostępnego fosforu w glebie wynikać może także z nadmiernego jej zwapnowania. Na tym etapie produkcji doglebowe zastosowanie fosforu jest bezcelowe, gdyż składnik ten praktycznie nie przemieszcza się w glebie, a powinien być w całości dostarczany w nawożeniu przedwegetacyjnym (zarówno przed wykonaniem orki, jak i przed sadzeniem roślin).
Na glebie o nieznacznym niedoborze fosforu, jego objawy pojawić się mogą dopiero w końcowym okresie wzrostu kapusty.
[NEW_PAGE]Potas to ważny pierwiastek
Bardzo ważnym makroskładnikiem z uwagi jego wpływu na jakość plonu jest potas. Pierwiastek ten wyraźnie wpływa na wielkość oraz twardość główek. Niedożywienie roślin potasem powoduje występowanie chloroz (żółknięcia) brzegów blaszki liściowej, a następnie ich nekroz. Zebrane główki są wyraźnie gorszej jakości, mniejsze i mniej zwięzłe. Na kilkanaście lub kilka tygodni przed zbiorem główek istnieje jeszcze możliwość zastosowania żywienia potasem, zarówno doglebowego, jak i dolistnego. Dawka tego składnika powinna być wyliczona na podstawie bieżącej analizy gleby, zwykle nie przekraczając jednak 100 kg K2O/ha. Polecanymi nawozami mogą być: sól potasowa czy też fosforan monopotasowy – nawóz, ze względu na wysoką cenę zakupu, sporadycznie stosowany w naszym kraju do nawożenia doglebowego upraw polowych, jednak w krajach zachodnich wykorzystywany dość często. Mimo, iż kapusta jest warzywem, do żywienia którego stosuje się nawozy chlorkowe, nie należy zapominać o dostarczaniu do gleby siarki np. w postaci siarczanu potasu.
Magnez i wapń także pogłównie
Bardzo silny wpływ na ilość oraz jakość plonu wywiera magnez – niezbędny składnik chlorofilu. W przypadku niedostatecznego odżywienia nim roślin dolne liście jaśnieją, po czym żółkną. Zmiany te nie obejmują jednak nerwów liści. Podobnie jak w przypadku potasu, można również zastosować zabieg pogłówny dokarmiania magnezem. Polecanymi nawozami mogą być siarczan magnezu lub też szereg nawozów wieloskładnikowych zawierających w swoim składzie magnez.
Zwykle w glebie przeznaczonej pod uprawę kapusty jest wystarczająca zawartość wapnia. Niekiedy jednak na roślinach pojawić się mogą niepokojące wewnętrzne brunatnienia główek, które mogą wiązać się z utrudnionym przemieszczaniem tego składnika w roślinie. W sytuacji takiej polecane jest stosowanie nawożenia dolistnego preparatami zawierającymi wapń np. Agrocean Ca, Fruton Calcium, Lebosol CalciumForte, Ekolist wapniowy, Wapnovit.
Mikro uzupełniać dolistnie
W przypadku stwierdzenia niedostatecznej zasobności gleby w mikroelementy, praktycznie nie ma możliwości wprowadzenia ich doglebowo w obręb systemów korzeniowych roślin. Jedyną możliwością poprawy odżywienia roślin nimi jest zastosowanie dokarmiania dolistnego, zarówno preparatami zawierającymi jeden składnik np. żelazo – chelat żelaza Fe-EDTA, Symfonia Fe, mangan – chelat Mn, Symfonia Mn, jak i nawozem zawierającym kilka mikroelementów – Rosasol Mikro, Insol Mikro, Mikrokomplex, Grogreen GromixMe.
Wybór nawozów do stosowania pogłównego zależy od oceny potrzeb nawożenia. Można go dokonać zarówno z nawozów pojedynczych np. saletry amonowej, siarczanu potasu, siarczanu magnezu, jak i nawozów wieloskładnikowych np. Azofoska, Fructus Plantator, NovaTec® classic, Plantena Max 3:8:20 (3:2:30) z borem (B), Rosafert 4-14-22+28 i wielu innych.
Ocenić potrzeby dokarmiania
Ewentualny wybór nawozów wieloskładnikowych należy poprzedzić racjonalną oceną potrzeb stosowania zawartych w nich składników. W przypadku oznaczenia w glebie wysokiej zawartości danego składnika (np. potasu), przekraczającej zawartości polecane – należy unikać stosowania nawozów wieloskładnikowych zawierających go, nawet gdy proporcje między pozostałymi składnikami są w całości zbilansowane.
Nawożenie w końcowym etapie wzrostu roślin na polu jest szczególnie trudne. Przenawożenie poszczególnymi składnikami wywołać może szereg antagonizmów w glebie, a tym samym utrudnić, a niekiedy wręcz uniemożliwić osiągnięcie wysokiego i dobrej jakości plonu.
dr inż. Tomasz Kleiber
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Fot. M. Bartczak
