Do rozdrabniania
Masa obciętych gałęzi zależy m.in. od rodzaju sadu, jego wieku i gatunku drzew. Po zakończeniu prac pielęgnacyjnych otrzymane drewno można wykorzystać jako kompost lub materiał energetyczny. W zależności od grubości gałęzi, pni, do rozdrobnienia wstępnego stosuje się m.in. łamacze, kruszarki, łuparki, a w przypadku drobnych gałązek – rębarki, rozdrabniacze bijakowe, tarczowe i nożowe. Obecnie dostępne są na rynku różne ich typy i modele, o różnych sposobach podawania materiału czy mocy silnika.
Do rozłupywania konarów o średnicy powyżej 200 mm, mogą służyć profesjonalne urządzenia zwane łuparkami. W zależności od sposobu podawania drewna, urządzenia te dzielimy na pionowe i poziome, a od stopnia mobilności – stacjonarne, przewoźne i przenośne. Źródłem ich napędu może być silnik elektryczny, spalinowy lub WOM ciągnika. Podczas pracy element roboczy wykonuje ruch posuwisto‑zwrotny z siłą nacisku 5–8 ton, w wyniku którego materiał opałowy jest dzielony na dwie lub cztery części.
Łuparka pozioma KHS 5200 do rozłupywania drewna o długości do 52 cm, fot. firma AL-KO
Natomiast do rozdrobnienia gałęzi na frakcje długości od 15–30 mm służą rębarki (fot. 3), które dzieli się na bębnowe i tarczowe.
Fot. 3. Rębaki zawieszane na trzypunktowym układzie zawieszenia łatwo przetransportować do miejsca pracy, fot. M.Strużyk
W rębakach tarczowych zespół rozdrabniający składa się z obrotowej tarczy z zamontowanymi promieniowo nożami. Podczas pracy zespół podający, który składa się z dwóch walców ustawionych prostopadle do kierunku podawania, wstępnie zagęszcza i transportuje materiał do zespołu tnącego. W niewielkiej odległości od tarczy (około 1,5 mm) znajduje się nieruchome przeciwostrze zwane stalnicą lub kowadełkiem. Wielkość zrębków jest uzależniona od prędkości przesuwania materiału przez walce. W rębakach bębnowych zaś zespół rozdrabniający składa się z bębna obrotowego (lub dwu), na obwodzie którego umieszczone są noże (fot. 4).
Fot. 4. Rębaki wyposażone we współbieżne bębny nożowe nie wymagają bębnów zasilających, fot. M.Strużyk
Odległość stalnicy (kowadełka) od noży również jest niewielka i decyduje o jakości cięcia. Liczba noży oraz prędkość podawania mają wpływ na długość otrzymanych zrębków. Nowe modele pracują dość cicho i są wyposażone w zabezpieczenia chroniące obsługujące je osoby (fot. 5).
Fot. 5. Nowoczesne urządzenia są wyposażone w elementy pozwalające na bezpieczną ich obsługę, fot. M.Strużyk
Ponadto workownice montowane na rębakach ułatwiają odbiór surowca w formie wygodnej do dalszego wykorzystania (fot. 6).
Fot. 6. Workownice montowane na rębakach ułatwiają odbiór surowca w formie wygodnej do dalszego wykorzystania, fot. M.Strużyk
[NEW_PAGE]Do rozdrobnienia gałęzi na frakcje długości od 5–15 mm służą rozdrabniacze. W sadach o dużej powierzchni można wykorzystywać urządzenia spalinowe o różnej mocy. Najczęściej modele te są napędzane 1-cylindrowym, 4-suwowym silnikiem benzynowym. Bez problemu rozdrabniają materiał o średnicy 60–70 mm. W przypadku konarów o grubości 150–200 mm stosuje się maszyny ogrodnicze z silnikiem Diesla o mocy do 45 kW. Niektóre z nich mogą mieć dodatkową funkcję biegu wstecznego.
Pewne firmy mają w swojej ofercie maszyny o dwustopniowym systemie rozdrabniania. Rozdrabniacze takie składają się z dwóch rotorów, przedniego nożowego, który wstępnie rozdrabnia materiał oraz tylnego bijakowego. Maszyna połączona jest z ciągnikiem za pomocą trzypunktowego układu zawieszenia i ma górny zbiornik do rozładunku, co znacznie ułatwia prace transportowe.
Brykiet
Drewno pochodzące z corocznego cięcia lub likwidacji drzewostanu w sadach można wykorzystać jako surowiec energetyczny. Wartość opałowa zależy od gatunku drzewa, z którego pochodzą otrzymane zrębki oraz od ich wilgotności. Zrębki mają jednak dużą powierzchnię właściwą oraz niewielki ciężar objętościowy. Można je poddać dalszej obróbce w rozdrabniaczu, w wyniku której otrzymujemy produkt do produkcji brykietów. Rozdrobnione frakcje drewna, po wcześniejszym przesianiu, dosuszeniu, sprasowuje się pod ciśnieniem przy pomocy pras mechanicznych lub hydraulicznych. Kształt otrzymanych w ten sposób brykietów zależy od rodzaju prasy brykietującej. Brykietowanie drewna ma wiele zalet. Uzyskany materiał łatwiej przechowywać i można stosować w większości dostępnych pieców. Podczas spalania wytrąca się niska zawartość popiołu, który następnie można wykorzystać jako nawóz.
Anna Wilczyńska
Charakterystyka wybranych modeli łuparek, rębarek i rozdrabniaczy w numerze 2/2012 MPS Sad.
