W ostatnich latach dynamicznie rozwija się technologia oświetlenia z wykorzystaniem diod elektroluminescencyjnych LED (z ang. Light Emitting Diodes). W ośrodkach naukowych w Holandii oraz w Polsce od kilku lat prowadzi się intensywne badania nad możliwością wykorzystania tego źródła światła do doświetlania asymilacyjnego roślin uprawianych pod osłonami. Podczas spotkań branżowych przekazywane są doniesienia i wyniki tych doświadczeń.
Doświetlanie pomidorów
Jak informował Tomasz Krasowski z firmy Green Q, obecnie w Holandii jest ponad 500 ha upraw szklarniowych, głównie pomidora, prowadzonych z wykorzystaniem doświetlania asymilacyjnego. Do tego celu wykorzystywane są tam głównie lampy sodowe (HPS), wzrasta jednak zainteresowanie oświetleniem LED, między innymi z uwagi na mniejsze zużycie energii w stosunku do lamp HPS. Na całym świecie prowadzone są badania mające na celu dopasowanie oświetlenia diodami LED (fot.), z uwzględnieniem spektrum światła, do wymagań roślin, tak aby uzyskać jak najlepsze efekty produkcyjne.
Z uwagi na wysoką cenę lamp LED, w ostatnich pięciu latach opracowano technologię mieszaną, tzw. hybrydową, doświetlania pomidorów. Polega ona na tym, że 60% światła rośliny otrzymują poprzez doświetlanie lampami sodowymi z góry, a 40% poprzez użycie lamp LED zawieszonych w rzędach roślin (tzw. doświetlanie międzyrzędowe), które mają za zadanie doświetlanie dolnych partii roślin. Od 2 lat w centrum doświadczalnym Improvement Centre w Bleiswijk w Holandii prowadzone są doświadczenia z użyciem wyłącznie lamp LED, stosowanych w różnej konfiguracji. W zakończonym ubiegłorocznym doświadczeniu uzyskano plon pomidora ponad 100 kg/m2.
W Polsce od kilku lat pojedynczy producenci prowadzą uprawy pomidorów z doświetlaniem asymilacyjnym (głównie malinowej odmiany Tomimaru Muchoo F1). Korzystają oni jednak głównie z lamp sodowych. Prowadzone są także pierwsze doświadczalne uprawy pomidorów na niewielką skalę (np. jedna nawa czy kilka rzędów) z wykorzystaniem lamp LED, głównie w systemie doświetlania hybrydowego, z doświetlaniem międzyrzędowym diodami LED.
Ogórki z doświetlaniem
Doświadczenia z wykorzystaniem diod LED do doświetlania roślin są prowadzone także w polskich ośrodkach naukowych. W Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie we współpracy z firmą Philips realizowane są badania nad efektywnością doświetlania ogórka w uprawie zimowej z zastosowaniem światła uzyskanego z lamp LED. W doświadczeniu prowadzonym zimą 2015 r. badano trzy sposoby doświetlania roślin: doświetlanie górne lampami HPS (stanowiące kontrolę), doświetlanie hybrydowe – górne lampami HPS i międzyrzędowe lampami LED, doświetlanie w 100%diodami LED (górne i międzyrzędowe). Stwierdzono, że zastosowanie oświetlenia LED podnosi efektywność uprawy ogórka pod osłonami – umożliwia wydłużenie okresu uprawy, powoduje przyspieszenie rozwoju roślin oraz wpływa na zmniejszenie kosztów zużycia energii. Jak przekazała dr inż. Katarzyna Kowalczyk, badania będą kontynuowane w kolejnych latach.
W produkcji rozsady
W Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach realizowano, między innymi doświadczenia porównawcze z zastosowaniem doświetlania rozsady pomidora za pomocą lamp HPS i LED. Prowadząca te badania dr hab. Jadwiga Treder poinformowała, że rozsada doświetlana lampami LED była wyższa, miała większą masę i wyższą zawartość chlorofilu w liściach w porównaniu z roślinami doświetlanymi lampami sodowymi. Nowoczesne lampy LED z niezależnymi systemami sterowania natężeniem światła w poszczególnych zakresach widma oraz programowaniem włączania określonej długości fal w ustalonych godzinach, pozwalają na skuteczne i dostosowane do wymagań poszczególnych gatunków roślin sterowanie doświetlaniem. Pomimo wysokiej efektywności oraz niższego zużycia energii, szerokie wykorzystanie lamp LED w doświetlaniu roślin uprawianych pod osłonami jest ograniczone przez stosunkowo wysoką cenę lamp i systemów sterowania oświetleniem. Wzrastająca liczba badań naukowych, a także coraz szersza i ulepszana oferta tych lamp na rynku, pozwalają jednak sądzić, że w niedalekiej przyszłości oświetlenie LED będzie stosowane na coraz większą skalę w towarowej produkcji rozsady warzyw i uprawach z doświetlaniem asymilacyjnym.
Anna Maciejuk
Artykuł pochodzi z numeru 3/2016 „Hasła Ogrodniczego”
