Efekty nawożenia jabłoni naturalnymi aminokwasami i ProBio Emami można było także zobaczyć w sadzie gospodarza spotkania Marka Rybickiego. Natomiast o roli pożytecznych mikroorganizmów w uprawie roślin sadowniczych i bioróżnorodności pożytecznej mikroflory informowali dr hab. Lidia Sas-Paszt – prof. Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach, oraz Stanisław Kolbusz – Prezes Stowarzyszenia EkosystEM – Dziedzictwo Natury.
Wapń i aminokwasy
W gospodarstwie M. Rybickiego na jednej z kwater jabłoni z odmianami ‘Ligol’ (fot. 2) i ‘Golden Delicious’, zamiast standardowego nawożenia wapniem, zastosowano nawozy Herbagreen i NaturalCrop SL. Ponadto, ale już w całym sadzie, producent od 3 lat stosuje pożyteczne mikroorganizmy – ProBio Emy. Jak informował, po użyciu tych produktów widocznie poprawiła się kondycja drzew, plonowanie i jakość owoców. Nawozami firmy NaturalCrop wykonał od maja 10 zabiegów, natomiast ProBio Emy stosuje głównie dolistnie wczesną wiosną i tuż przed zbiorem (1, 2 dni) oraz doglebowo po zbiorze owoców. Ogólnie w sezonie sadownik stosuje około 100 l ProBio Emów na ha.
Fot. 2. Jedna z kwater jabłoni, na której zamiast standardowego nawożenia wapniem, zastosowano nawozy Herbagreen, NaturalCrop SL i E mFarma Plus
Podczas spotkania charakterystykę i zastosowanie nawozów Herbagreen oraz NaturalCrop SL przedstawił Dominik Poszywała (fot. 3), przedstawiciel firmy NaturalCrop Poland. Herbagreen to nawóz dolistny. Wytwarzany jest w zaawansowanej technologii turbinowej, zawiera makro- i mikroskładniki (w tym: tlenek wapnia, dwutlenek krzemu, trójtlenek żelaza, tlenek magnezu, dwutlenek tytanu, tlenek potasu, tlenek sodu, trójtlenek siarki, pięciotlenek fosforu, tlenek manganu, bor, miedź i cynk). Jest to mieszanina mineralnych koloidów nieprzetworzonych chemicznie. Podstawowym surowcem do produkcji tego nawozu są naturalne minerały (kalcyt) poddane opatentowanej technologii mikronizacji i elektrostatycznej aktywacji. Jak informował D. Poszywała, rośliny przyswajają zawarte w nawozie składniki o 20–40 razy efektywniej w porównaniu z nawozami sztucznymi. W roztworze nasyconym pH tego produktu wynosi 8–9,5.
Ponadto zawarty w nawozie krzem korzystnie wpływa na wzmocnienie struktury komórkowej roślin. W wyniku tego tkanka rośliny jest mniej podatna na porażenie sprawcami chorób i zasiedlanie przez szkodniki.
Dodatkowo – jak informował przedstawiciel firmy NaturalCrop – Herbagreen podnosi intensywność fotosyntezy, stabilizuje pH soku komórkowego, poprawia gospodarkę wodną roślin, skutecznie i szybko uzupełnia niedobory pierwiastków oraz podwyższa zawartość przeciwutleniaczy. Warto więc stosować go w celu odżywienia roślin wapniem i danymi mikroelementami, a także zwiększenia pobierania przez nie NPK.
Nawóz ten wspomaga też regenerację roślin po wystąpieniu stresu (m.in. poparzenia herbicydowe, przemarznięcia, gradobicie, susza, zalanie). Natomiast w przypadku jabłoni łatwo przyswajalny wapń ogranicza wystąpienie gorzkiej plamistości podskórnej. Wpływa też korzystnie na wydłużenie trwałości owoców po zbiorze. Warto zwrócić uwagę, że nawóz ten jest dopuszczony do użycia w rolnictwie ekologicznym. W uprawie jabłoni i gruszy należy stosować go 5–7 razy (tab. 1).
W gospodarstwie p. Rybickiego z dobrymi efektami stosowano również nawóz NaturalCrop SL. Jest to biostymulator przeznaczony do stosowania nalistnego, wytwarzany w procesie opatentowanej hydrolizy enzymatycznej z naturalnych surowców pochodzenia organicznego. Jest on całkowicie rozpuszczalny w wodzie (pH 5–6). Jak przekazał D. Poszywała, łączy on funkcje nawozu azotowego (zawiera 9% azotu organicznego), biostymulatora (ponad 54% aminokwasów ogółem, z czego 80% lewoskrętnych) i adiuwanta (po naniesieniu na rośliny tworzy powłokę polipeptydową ograniczającą odparowywanie oraz spłukiwanie cieczy roboczej). Ponadto charakteryzuje się wysoką zawartością węgla organicznego (24,5%).
Jak zapewniają przedstawiciele firmy, najważniejszą zaletą preparatu jest wysoka koncentracja lewoskrętnych aminokwasów, które o wiele łatwiej niż pozostałe aminokwasy pobierane są przez rośliny.
NaturalCrop SL stosowany w uprawie jabłoni w okresie różowego pąka i na zawiązki (u gruszy przed i po kwitnieniu) wpływa na lepsze zawiązywanie i poprawę jakości owoców. Natomiast stosowany w uprawie drzew pestkowych ogranicza obumieranie zawiązków oraz polepsza zawiązywanie i jakość owoców. Działa więc korzystnie na wzrost produktywności roślin, a także jakość plonu, stymuluje naturalne procesy metaboliczne, zwiększa tolerancję roślin na niekorzystne warunki środowiska i patogeny, przyspiesza regenerację roślin uszkodzonych wskutek stresów abiotycznych i biotycznych, wzmacnia działanie pestycydów.
Pożyteczne mikroorganizmy
– To, co dziś wyróżnia nasz kraj spośród innych, to wciąż bogata bioróżnorodność. I powinniśmy o to dbać. Nie wolno dopuścić do takiej dewastacji gleb, z jaką borykają się rolnicy np. w Holandii, Danii czy Francji. Obecnie w Polsce, w porównaniu do tych krajów, stopień chemizacji jest nadal niski. I całe szczęście. Należy bowiem pamiętać, że żadna dziedzina ludzkiej działalności nie ma takiego wpływu na człowieka jak rolnictwo – informował Stanisław Kolbusz (fot. 4), Prezes Stowarzyszenia EkosystEM – Dziedzictwo Natury.
Arkadiusz Kartus (fot. 5) z Regionalnego Centrum Mikroorganizmów w Białej Rawskiej omówił zalety i zasady stosowania preparatów opartych na probiotykach. Stosowany również w gospodarstwie p. Rybickiego produkt EmFarma Plus to ubogacona w bakterie fototropowe kompozycja mikroorganizmów, która przyspiesza rozkład materii organicznej i zwiększa dostępność dla roślin składników mineralnych, w tym głównie azotu.
Pożyteczne mikroorganizmy m.in. przyspieszają rozkład masy organicznej i poprawiają proces kompostowania, zwiększają dostępność makroi mikroelementów, w tym z form niedostępnych, zalegających w glebie. Mają też wpływ na optymalne wykorzystanie przez rośliny wody.
Ponadto pożyteczne mikroorganizmy, poprzez aktywność biologiczną i wytwarzane substancje, mogą w środowisku zdominowanym chorobotwórczą mikroflorą przerwać tę dominację i inicjować procesy podnoszące zdrowotność gleby i roślin.
EmFarma Plus to środek mikrobiologiczny, wytworzony w naturalnym procesie fermentacji, z udziałem pożytecznych mikroorganizmów powszechnie występujących w naturze i niemodyfikowanych genetycznie. Substancjami wyjściowymi do jego produkcji są m.in. bakterie kwasu mlekowego, bakterie fotosyntetyzujące, grzyby fermentujące, drożdże, ekologiczna melasa z trzciny cukrowej i rewitalizowana woda. EmFarma Plus podnosi biologiczną aktywność gleby oraz poprawia jej żyzność i urodzajność, sprzyja tworzeniu struktury gruzełkowatej i regulacji stosunków powietrzno-wodnych gleby, wzmaga proces fotosyntezy, co prowadzi do wzrostu witalności roślin, lepszego ich ukorzeniania, kwitnienia oraz zawiązywania i wzrostu owoców.
[NEW_PAGE]Dzięki odbudowującej się strukturze gruzełkowatej gleby, roślina ma szansę na silniejszą rozbudowę systemu korzeniowego. Po zastosowaniu pożytecznych mikroorganizmów wytwarza ona bowiem znacznie większą liczbę włośników i może intensywniej pobierać substancje odżywcze.
Uaktywnione przez pożyteczne mikroorganizmy drobnoustroje będące w glebie, przekształcają niedostępne formy składników pokarmowych w formy łatwo przyswajalne. Dodatkową zaletą ProBio Emów jest detoksykacja gleby z pozostałości po pestycydach oraz dezaktywacja metali ciężkich, dzięki czemu substancje te nie przedostają się do roślin.
Należy jednak pamiętać, że wszelkie zabiegi z użyciem pożytecznych mikroorganizmów wymagają też specyficznych warunków. Najlepiej zabiegi nimi wykonywać przy wilgotnej aurze, zachmurzeniu i na wilgotną glebę – podkreślał A. Kartus.
Nie należy stosować ProBio Emów łącznie ze środkami chemicznymi. Zabieg nimi należy wykonać dopiero po upłynięciu karencji danego środka chemicznego.
Dlatego mikroorganizmy warto wprowadzać wtedy, kiedy nie możemy użyć lub możemy ograniczyć użycie środków chemicznych, np. w czasie długotrwałych mżawek, wczesną wiosną, tuż przed zbiorem owoców, późną jesienią. Jak informował A. Kartus, niektórzy sadownicy przekonali się już o korzyściach ze stosowania ProBio Emów tuż przed zbiorem owoców. Znajdująca się bowiem na powierzchni owoców pożyteczna mikroflora chroni je przed mikroflorą chorobotwórczą. Organizmy te są również stosowane w niektórych sortowniach z wodnym rozładunkiem. Po dodaniu ich do wody nie trzeba jej tak często wymieniać, eliminują pleśnie, a zasiedlone nimi jabłka lepiej znoszą transport i pobyt na półkach sklepowych. Warto stosować je także podczas przygotowania gleby pod nowe nasadzenie, w trakcie sadzenia drzew oraz w czasie ich wzrostu (tab. 2).
EkoTechProdukt
Jak poinformowała dr hab. Lidia Sas-Paszt, prof. IO w Skierniewicach i kierownik projektu „ Eko-TechProdukt”, w 2009 r. Instytut Ogrodnictwa rozpoczął realizację projektu badawczego pt. „Opracowanie innowacyjnych produktów i technologii dla ekologicznej uprawy roślin sadowniczych”.
Głównym celem tego przedsięwzięcia jest opracowanie przyjaznych dla środowiska naturalnego i zdrowia człowieka biopreparatów, środków ochrony roślin oraz innowacyjnych technik ich stosowania w ekologicznej produkcji (pożyteczne mikroorganizmy glebowe, biopreparaty doglebowe i dolistne, a także substancje ochronne).
Ponadto utworzenie banku symbiotycznych szczepów i gatunków grzybów mikoryzowych oraz pożytecznych bakterii, naturalnie zasiedlających korzenie roślin sadowniczych; poszerzenie i upowszechnienie wiedzy na temat technik i metod ekologicznej produkcji owoców oraz materiału szkółkarskiego; opracowanie nowych maszyn i urządzeń służących do stosowania nowych preparatów i zwiększających ich efektywność; ocena wpływu nowych produktów i technologii na jakość i trwałość przechowalniczą owoców. Produkty otrzymane w czasie realizacji projektu – jak przekazała prelegentka – będą mogły być stosowane nie tylko w uprawie ekologicznej, lecz także w produkcji integrowanej i konwencjonalnej. Działania te mają przyczynić się do ograniczenia stosowania syntetycznych środków produkcji (nawozów i pestycydów), a zatem do ochrony środowiska i zdrowia człowieka.
Dotychczas w ramach realizacji projektu zgromadzono materiał w postaci spor grzybów mikoryzowych, bakterii PGPR oraz pożytecznych bakterii i grzybów mikroskopowych. Założono też doświadczenia szklarniowe oraz polowe, w których określa się m.in. wpływ zastosowanych bioproduktów na cechy morfologiczne roślin.
Ponadto prowadzone są badania nad efektywnością działania naturalnych środków ochrony roślin do stosowania zarówno w szkółkach, jak i w sadach ekologicznych. Badana jest także jakość i prozdrowotne właściwości owoców z produkcji ekologicznej, w porównaniu do owoców z produkcji integrowanej i konwencjonalnej.
Monika Strużyk
Fot. 1-5 M.Strużyk
