Wysoka jakość, produkcja przyjazna środowisku, a także przystępna cena są wyróżnikami rolnictwa zrównoważonego, a jednocześnie najbardziej poszukiwanymi przez polskiego konsumenta cechami żywności. Rozwój rynku wspierają nie tylko popyt konsumentów, ale także rozwiązania prawne, instrumenty finansowe czy cele Europejskiego Zielonego Ładu, które promują zrównoważoną produkcję żywności.
Accenture i Polskie Stowarzyszenie Rolnictwa Zrównoważonego „ASAP” przeprowadziły badania polskiego rynku żywności i wspólnie przygotowały raport „Zrównoważona żywność w Polsce – narodziny masowego rynku jako szansa dla branży spożywczej”. Według wyników opracowania 76% Polaków uważa, że producenci żywności powinni korzystać z surowców pochodzących z upraw rolnictwa zrównoważonego, a rynek takich produktów w średnim terminie ma potencjał osiągnąć wartość 64,6 mld zł. Dla porównania na wszystkie zakupy spożywcze w 2020 r. Polacy wydali 142,3 mld zł. Celem raportu było wskazanie warunków, w których zwiększy się udział produkcji rolniczej prowadzonej w sposób przyjazny dla środowiska i klimatu.
Między rynkiem masowym a ekologicznym
Żywność z upraw rolnictwa zrównoważonego, to taka, która powstaje z poszanowaniem środowiska, jak i finansów rolników i cieszy się społeczną akceptacją. Jak wskazują wyniki badania, już niebawem może zawłaszczyć zdecydowanie większą część rynku, niż do tej pory udało się to produktom rolnictwa ekologicznego. Tylko 3,5% powierzchni rolniczej w Polsce dedykowanej jest produkcji ekologicznej. Dla porównania średnia unijna wynosi 8,5%. Udział żywności ekologicznej w całym rynku spożywczym wynosi w Polsce tylko 0,3%, podczas gdy średnia unijna to 4%. Jak wyliczył NielsenIQ na wszystkie zakupy spożywcze Polacy wydali w 2020 r. 142,3 mld zł. Rok wcześniej raporty branżowych organizacji ekologicznych szacowały wartość rynku żywności ekologicznej w Polsce na około 1,35 mld zł.
Pomiędzy najszerzej dziś dostępną żywnością produkowaną konwencjonalnie a cały czas niszową żywnością ekologiczną jest ogromna przestrzeń do wypełnienia. Produkty i surowce pochodzące z upraw rolnictwa zrównoważonego mają możliwość jej zagospodarowania. Według badań Accenture na produkty rolnictwa zrównoważonego – surowce i bazujące na nich przetwory spożywcze, Polacy będą wkrótce w stanie wydawać rocznie nawet 64,6 mld zł. To w jaki sposób wytwarzana jest żywność oraz to jakie są jej właściwości ma coraz większe znaczenie dla konsumentów. Dodatkowo, popularyzacji tego podejścia sprzyja otoczenie regulacyjne oraz finansowe – wyjaśnia Krzysztof Ślęczka, Consumer Goods & Services Clients Cluster Lead, Accenture.
Preferencje konsumentów gwarancją rozwoju rynku żywności z upraw zrównoważonych
Wysoka jakość, produkcja przyjazna środowisku, a także przystępna cena są wyróżnikami produktów rolnictwa zrównoważonego, a jednocześnie najbardziej poszukiwanymi przez polskiego konsumenta cechami żywności. Co drugi Polak przyznaje, że podczas pandemii koronawirusa zmieniły się jego preferencje zakupowe dotyczące produktów spożywczych.
- Coraz więcej uwagi poświęcamy cechom prozdrowotnym, pochodzeniu i sposobom wytwarzania kupowanej żywności.
- 85% Polaków podczas podejmowania decyzji odnośnie zakupów spożywczych kieruje się wpływem poszczególnych produktów na zdrowie.
- 79% Polaków chce kupować więcej produktów lepszej jakości.
- Prawie trzy czwarte (73%) polskich konsumentów zapewnia, że przy wyborze produktów spożywczych kieruje się polskim oraz lokalnym pochodzeniem produktu.
- Nieco więcej (76%) uważa, że producenci żywności powinni korzystać z surowców pochodzących z upraw rolnictwa zrównoważonego.
Według raportu trzy czwarte Polaków jest zainteresowanych kupowaniem produktów rolnictwa zrównoważonego, a 83% spośród nich deklaruje, że mogłyby one stanowić przynajmniej połowę ich koszyka zakupowego. Zdaniem polskich konsumentów produkty z upraw rolnictwa zrównoważonego są droższe o 40% od produktów z upraw rolnictwa konwencjonalnego i o 20% tańsze od produktów z upraw ekologicznych. Jednocześnie 73% ankietowanych jest gotowych zapłacić dodatkowe 20% więcej za produkt rolnictwa zrównoważonego. W skali branży spożywczej oznacza to, że jeśli sieci handlowe byłyby w stanie zaoferować konsumentowi na półkach produkt rolnictwa zrównoważonego, który byłby o 20% droższy niż ten z konwencjonalnej produkcji, to jego sprzedaż mogłaby osiągnąć skalę masową.
Dobre praktyki branży spożywczej i rekomendacje działań
Według danych GUS z 2020 r. blisko co czwarty rolnik (24%) ocenia produkcję rolniczą jako nieopłacalną; tylko 17% ma przeciwne zdanie. Z kolei jedna trzecia (32%) uznała, że popyt na produkty rolne w poprzednim roku był poniżej ich oczekiwań . Nastroje w kwestii opłacalności są jednym z czynników wstrzymujących pełne przejście na rolnictwo zrównoważone. Konieczność odpowiedniego dostosowania infrastruktury gospodarstw kojarzy się z dodatkowymi kosztami, a więc firmy z branży spożywczej muszą stworzyć dla rolników atrakcyjne warunki i zmotywować ich, aby dostrzegli oni opłacalność takich inwestycji. Jeżeli konsumenci są skłonni zapłacić więcej za produkty rolnictwa zrównoważonego, to wyższe wynagrodzenie powinien otrzymać też rolnik.
Najważniejszym wyzwaniem będzie zapewnienie odpowiedniego wolumenu produktów rolnictwa zrównoważonego, tak by mogły one być oferowane w atrakcyjnej cenie. Tutaj niezbędne są impulsy ze strony firm wobec rolników, które – oprócz regulacji unijnych i polskich – najbardziej kształtują przyszłość rolnictwa. W rozmowach z nami firmy z branży spożywczej wskazywały kilka już sprawdzonych sposobów wspierania stabilności finansowej rolników. Są to m.in. wcześniejsze płatności, pomaganie rolnikom w pozyskiwaniu unijnego dofinansowania do rozwoju gospodarstw, zawieranie długoletnich umów kontraktacyjnych, uzgadnianie ceny gwarantowanej, umożliwianie im sprzedaży surowców rolniczych poza Polską czy organizowanie warsztatów z umiejętności biznesowych. Ważne pozostaje także doradztwo firm dla rolników w zakresie wdrażania zrównoważonych praktyk rolniczych – podkreśla Małgorzata Bojańczyk, Dyrektor Polskiego Stowarzyszenia Rolnictwa Zrównoważonego „ASAP”.
Szereg rozwiązań prawnych, które tego typu produkcję będą w kolejnych latach wspierać, to efekt zapisów Europejskiego Zielonego Ładu i Wspólnej Polityki Rolnej, a także wpisanych w nią zachęt finansowych dla rolników.
Obecnie na rynku są już dostępne certyfikacje, które umożliwiają firmom z branży spożywczej ocenę, poprawę i zatwierdzenie zrównoważonego rozwoju gospodarstw rolnych w ich łańcuchach dostaw. Wśród nich można wyróżnić np. standardy Farm Sustainability Assessment (FSA) i GLOBALG.A.P. z dodatkiem FSA, które są wiodącymi narzędziami na rynku certyfikacji zrównoważonej produkcji żywności.
źródło: „ASAP”
