W połowie lat 90. udział handlu w wytwarzaniu produktu krajowego brutto wyniósł około 15% (druga pozycja po przemyśle). Rozwój tego sektora bazuje na zmianie orientacji z produkcyjnej na rynkową, w której konsument i jego potrzeby stają się głównym wyznacznikiem decyzji gospodarczych.
| Rozwój handlu hurtowego i detalicznego ma istotny wpływ na przekształcenia sektora ogrodniczego. Najważniejszym elementem tych zmian jest powstająca sieć rynków hurtowych. Stworzy ona warunki dla sprawnej i nowoczesnej dystrybucji produktów ogrodniczych, stale dostosowywanej do zmieniających się wymagań konsumentów. System ten zbliży nasz handel do struktur organizacyjnych oraz warunków sprzedaży produktów żywnościowych w krajach Unii Europejskiej, co jest jednym z podstawowych zada¤ w planach integracji naszej gospodarki z unijną. | ||
| Funkcje rynków producenckich | ||
Rozwój i funkcjonowanie rynków dystrybucyjnych (wtórnych) przy dużych miastach będą uzależnione od stopnia zorganizowania rynków producenckich, nazywanych także pierwotnymi. Obie te struktury powinny łącznie tworzyć krajową sieć hurtowej dystrybucji produktów. Z uwagi na zaawansowanie budowy kilku dużych rynków hurtowych (w Warszawie, Lublinie, Gdańsku i Wrocławiu) niezwykle pilnym i ważnym zadaniem staje się organizowanie także rynków producenckich (rysunek). Powinny być one zlokalizowane w rejonach o wysokim stopniu skoncentrowania produkcji ogrodniczej. Ich rozwój, jak wykazują doświadczenia ostatnich lat, jest procesem długotrwałym. Musi on być poparty zmianami na etapie produkcji towaru, a także – co jest dotychczas zaniedbane – po jego zbiorze.
Głównym celem działalności rynków producenckich jest doprowadzenie do koncentracji upraw jednorodnych (takich jak ziemniaki, cebula, marchew, jabłka itp.) lub ich grup (na przykład warzyw korzeniowych) prowadzonych według ujednoliconych technologii (odmiana, nawożenie, ochrona roślin). Stwarza to możliwości uszlachetniania towarów – sortowania i pakowania, wspólnego przechowywania oraz sprzedaży produktów. Tym sposobem więksi producenci – grupy marketingowe, spółki, spółdzielnie, zrzeszenia – stają się atrakcyjnym partnerem handlowym dla odbiorców krajowych i zagranicznych. Przy możliwości oferowania dużej ilości towaru, zapewniona jest ciągłość i rytmiczność dostaw, następuje więc wzmocnienie przetargowej pozycji producentów. | ||
| Funkcje rynków dystrybucyjnych | ||
| Z doświadczeń innych krajów, a także 5-letniej działalności Wielkopolskiej Giełdy Rolno-Ogrodniczej w Poznaniu wynika, że istnienie rynków hurtowych przyczynia się do wzrostu sprzedaży, osiąganego dzięki szeregowi usług, dodających wartość do produktu pierwotnego. Na tych rynkach następuje obiektywne i wiarygodne kształtowanie się cen w wyniku operowania – równocześnie i w jednym miejscu – dużą, jednolitą masą towaru wyrównanej jakości. Zmniejszają się też sezonowe wahania cenowe oraz – typowe w handlu produktami Świeżymi – działania spekulacyjne, uzyskuje się pełniejszy przegląd towarów oferowanych przez producentów i importerów. Dzięki jakościowym i sanitarnym kontrolom artykułów rolno-spożywczych polepsza się komfort i warunki sprzedaży oraz ochrona interesów i bezpieczeństwa konsumentów. Ponadto rynki hurtowe stają się miejscem zdobywania informacji umożliwiających podejmowanie trafnych decyzji produkcyjnych i handlowych. Przede wszystkim jednak funkcjonowanie takich rynków, głównie w dużych miastach, poprawia i porządkuje zaopatrzenie mieszkańców w artykuły rolno-spożywcze. Jedną z istotnych funkcji rynku hurtowego jest gromadzenie informacji o cenach, podaży i popycie oraz włączanie ich w sieć informacyjną podobnych placówek działających w kraju i za granicą. Wraz z powszechnie wprowadzaną standaryzacją produktów, dostosowaną do wymagań międzynarodowych, stworzy to możliwości zawierania transakcji na odległość. Należy pamiętać, że rynek hurtowy jest miejscem nie tylko zawierania transakcji, lecz także koncentracji i redystrybucji produktów rolno-spożywczych. Dlatego przechowywanie, konfekcjonowanie, pakowanie i przemieszczanie towaru odgrywać powinno na nim pierwszorzędną rolę. Ponieważ obraca się tu głównie artykułami nietrwałymi, łatwo psującymi się, o sprawnym funkcjonowaniu rynku hurtowego decyduje sposób i czas dostarczenia towarów z miejsca produkcji, ich przemieszczania w obrębie samego rynku (rampa-magazyn-rampa) oraz do miejsc ostatecznej sprzedaży (sklepy, supermarkety, bary, itp.). | ||
| Przewidywana struktura obrotów | ||
| Ze wstępnych analiz wynika, że wielkość rocznych obrotów na największych, dystrybucyjnych rynkach hurtowych, będzie się wahać w granicach 300-500 tys. ton różnorodnych produktów żywnościowych. Podstawowymi grupami towarowymi będą przede wszystkim warzywa, kwiaty i owoce – w tym coraz większy będzie udział owoców z importu. Dynamika importu świeżych owoców i warzyw w ostatnich latach świadczy o rosnącej roli produktów importowanych w obrocie handlowym. W 1997 roku sprowadziliśmy 788 tys. ton świeżych owoców i 179 tys. ton warzyw. Średni roczny wzrost importu owoców w latach 1990-1997 wyniósł około 15%. Najwięcej sprowadzono bananów, mandarynek i pomarańczy oraz cytryn i winogron. Należy również podkreślić, że asortyment owoców wyraźnie wzbogacił się o nowe egzotyczne gatunki na przykład: awokado, ananasy, gujawa, figi, mango. Najwięcej owoców sprowadza się w miesiącach późnojesiennych i zimowych. Wyjątek stanowią banany, których import jest wyrównany w ciągu całego roku. W tym samym okresie (1990-1997 r.) co roku importowaliśmy średnio o 19% więcej warzyw. Najważniejszymi gatunkami były pomidory, cebula, marchew i papryka. Warto zwrócić uwagę, że pomidory sprowadzane są aż do czerwca. O ogólnej wielkości importu świadczyć może to, że stanowi on ponad 12% rocznej krajowej produkcji owoców i warzyw. Autor pracuje w Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie | ||
