Przerzedzanie – czy konieczne?

Zalety i wady przerzedzania
– Celem przerzedzania nie jest – jak twierdzą sadownicy – uzyskanie większych owoców, ale otrzymanie jednorodnego plonu, lepiej wybarwionych, o zbliżonej masie owoców, a także zapewnienie corocznego wyrównanego owocowania (uniknięcia wejścia drzew w przemienność owocowania u takich odmian jak ‘Mutsu’ czy Jonagoldów). Dzięki przerzedzaniu ograniczamy ryzyko wysilenia i osłabienia się drzew, a zbiór owoców jest łatwiejszy i wydajniejszy, często udaje się go przeprowadzić jednoetapowo – informował Robert Binkiewicz (fot.), doradca sadowniczy Agrosimex.

W jakiej sytuacji warto, a nawet trzeba przerzedzać? Gdy kwitnienie było obfite, jeśli nie wystąpiły przymrozki podczas kwitnienia, jeżeli pogoda podczas kwitnienia sprzyjała dobremu zapyleniu i zawiązaniu, jeśli mamy w sadzie owady zapylające , szczególnie w przypadku takich odmian jak ‘Gala’, ‘Golden Delicious’ i ‘Szampion’, jeśli i stnieje ryzyko wystąpienia suszy. W praktyce wielu sadowników nie przerzedza jednak kwiatów, gdyż boją się o wystąpienie przymrozku. Panuje także przekonanie, że po przerzedzaniu plon będzie zbyt niski, obawy budzi także wysoki koszt zabiegu.

Do wczesnego przerzedzania można wykorzystać np. ATS – jedno- lub dwuetapowo, w dawce 12–15 kg/ha (przy użyciu 300–500 l wody/ha). Ważne jest jednak, aby warunki podczas zabiegu były odpowiednie – powinno być sucho. Pierwszy zabieg warto przeprowadzić, gdy kwiaty centralne są już zapylone, drugi – w drugiej fazie kwitnienia na pędach jednorocznych.

Do przerzedzania zawiązków R. Binkiewicz polecał Globaryll (s.a. benzyloadenina100 g/l; dawniej Paturyl). Produkt ten najlepiej zastosować w dawce 1–1,5 l/ha (przy użyciu wysokiej dawki wody na hektar), przy temperaturze powietrza minimum 18°C, powinno być słonecznie. Zdaniem R. Binkiewicza łatwo jest przerzedzać, gdy wigor drzew jest dobry, zapylenie było słabe oraz gdy zróżnicowanie w średnicy owoców jest duże. Trudności z przerzedzaniem najczęściej występują, gdy wigor drzew jest słaby, zapylenie było dobre, a zróżnicowanie w średnicy owoców małe. 

• Dobre rezultaty w przypadku odmian drobnoowocowych (‘Gala’, ‘Szampion’, ‘Golden Delicious’).
• Najlepsze rozwiązanie, aby uniknąć wejścia drzew w przemienne owocowanie.
• Eliminacja słabszych kwiatów, a więc mniejszych owoców.
• „Odciążenie” drzew obficie kwitnących.
• Brak efektów ubocznych, np. powstawania tzw. pigmejów.
• Brak pozostałości s.a. w owocach.
• Mała ilość cieczy na ha.
• Niska cena zabiegu.

Wady:

• Późny zabieg = bezpieczny termin.
• Zdecydowany wpływ na wielkość owoców. 
• Lepsze zawiązanie pąków kwiatowych na rok następny.

• Wysokie wymagania co do warunków pogodowych podczas zabiegu. 
• U niektórych odmianach ryzyko tworzenia się tzw. pigmejów. 
• Przy dobrym zawiązaniu czasami efekt może być niezadowalający, np. u odmian ‘Gala’ i ‘Golden Delicious’.

Jako przykład dobrych efektów tego zabiegu podał przerzedzanie zawiązków jabłoni GalaMust^® w sadzie na terenie gm. Grójec w sezonie 2015 za pomocą Globaryllu. Zastosowano go w dawce 1,25 l/ha na zawiązki o średnicy 12 mm. Zabieg przyniósł oczekiwane rezultaty. Sadownik po zbiorze owoców ocenił, że plon z kwater, na których przeprowadzono zabieg, wyniósł 60 ton/ha owoców I klasy. 

Nowym rozwiązaniem proponowanym do przerzedzania zawiązków przez R. Binkiewicza na ten sezon jest Brevis^®. Jego działanie polega na zakłócaniu fotosyntezy, co powoduje selekcję zawiązków. Polecany jest do użycia, gdy zawiązki mają średnicę 6–8 mm i 12–14 mm. Produkt działa selektywnie, przerzedzając najsłabsze, najmniejsze zawiązki – pozostają te najsilniejsze, powstałe z kwiatów królewskich.

Bardziej elastyczne są także warunki stosowania tego środka – temperatura powietrza od 10 do 25°C (zabieg nim można wykonać wieczorem). Jak poinformował R. Binkiewicz, Brevis^® będzie szczególnie przydatny do przerzedzania zawiązkówu odmian drobnoowocowych, u których plonowanie jest obfite, np. ‘Gala’, ‘Golden Delicious’ i ‘Szampion’. Dobre wyniki na odmianie Gala Must^® uzyskano w doświadczeniu wdrożeniowym przeprowadzonym w 2015 r. w sadzie na terenie gm. Błędów. Brevis^® zastosowano w dawce 2,2 kg/ha, gdy zawiązki miały średnicę 14 mm. Po zbiorze okazało się, że 66 ton/ha jabłek było I klasy.

W ubiegłym sezonie problemy z deficytem wody rozpoczęły się na przełomie lipca i sierpnia (tabela). W sierpniu – jak informował Krzysztof Zachaj (fot.) z firmy Agrosimex – notowano temperaturę przekraczającą 38°C (17–20 dni  z temp. powyżej 30°C). W lipcu i sierpniu ewapotranspiracja w sadach wynosiła 5,7–6 mm dziennie. Od września do listopada tylko w niewielkim stopniu został zmniejszony deficyt wody, natomiast grudzień był bardzo ciepły (27–28.12.2015 r. temperatura w centralnej Polsce wynosiła nawet +14°C), a 2–3.01.2016 już od –16 do–18°C, bez opadów śniegu. 

Jak twierdzi K. Zachaj, można próbować „zatrzymać” wodę na danym terenie poprzez zwiększenie zawartości próchnicy w glebie (im ta wartość jest wyższa, tym większa jest pojemność wodna gleby, korzystniejsza struktura gruzełkowata). Do tego celu mogą posłużyć Rosahumus i obornik. Dobrym rozwiązaniem jest także nawóz startowy, np. Basacote^® Starter 6M (pomaga odpowiednio przygotować glebę przed założeniem sadu). 

Inny sposób to system ochrony poprawy sprawności biologicznej gleb, tzw. Patent Agrosimex, w którego skład wchodzą produkty zawierające kwasy humusowe i bakterie Pseudomonas putida. Kwasy humusowe, dzięki właściwościom chelatyzującym, w środowisku kwaśnym neutralizują toksyczne jony metali (glin, żelazo, mangan), w środowisku zasadowym dzięki budowaniu struktury gleby zapewniają wiązanie fosforu za pomocą mostków wapniowych z kompleksem sorpcyjnym gleby. Działanie to zabezpiecza przed uwstecznieniem fosforu. Bakterie P. putida odpowiadają za biochemiczne (produkcja enzymów) udostępnianie fosforu, żelaza i innych pierwiastków. Utrzymują stałą, wysoką dostępność fosforu dla roślin. 

Rozkład opadów w wybranych stacjach meteo Agrosimex na terenie Polski w 2015 r.

Poprawa gospodarki wodnej roślin to także efekt lepszego nawożenia potasowego. Efektywnemu wykorzystaniu azotu sprzyja zaś dobre zaopatrzenie w siarkę. Wśród ciekawych produktów dostosowania w tym sezonie w sadach K. Zachaj wymienił RSM (roztwór saletrzano-mocznikowy – dobre rozwiązanie w okresach suszy), KTS (tiosiarczan potasu), CatS  (dla upraw borówki wysokiej, dostarczanie fosforu bez zmiany pH gleby). Wśród sprawdzonych rozwiązań są także produkty z linii Fosfiron oraz Cuproflox  (w dwóch stężeniach substancji aktywnej), Miedź plus 50 WP (do zapobiegania chorobom kory i drewna), a także Viflo Cu-B (wspomaga ochronę przed zarazą ogniową). Po suchym roku warto wiosną zastosować nawóz borowy Bolero (dolistnie,1–2 l/ha) lub produkt borowo-cynkowy – Borozinc.

…przy firmie Agrosimex będzie kontynuował działalność w sezonie 2016.W sadach producentów,  którzy zgłoszą takie zapotrzebowanie, będą instalowane sondy drenażu glebowego, a także zostaną indywidualnie opracowane zalecenia nawożeniowe.  Zdaniem K. Zachaja fertygacja sadów w oparciu o analizy roztworu glebowego pozwala precyzyjnie ustalić dawki nawozów, uniknąć nadmiaru, jak i deficytu składników pokarmowych, a tym samym zoptymalizować koszty nawożenia. Zapewnia prawidłowe odżywienie roślin w całym okresie wegetacyjnym, co wpływa na uzyskanie wysokich plonów wysokiej jakości owoców. Drzewa są lepiej zaopatrzone w wapń, wzrasta udział owoców w klasie ekstra.

Zasady fertygacji, których warto przestrzegać (za K. Zachajem):

• jednorazowa dawka azotu nie powinna przekraczać 3 kg/ha; 
• pierwsze 1, 2 zabiegi, szczególnie w latach, kiedy zaczynamy fertygację wcześnie, należy wykonać nawozami z wysoką zawartością fosforu: ROSASOL 15-30-15, 8-50-12. Nawożenie fosforem jest szczególnie ważne w młodych nasadzeniach; 
• do następnych zabiegów stosujemy nawozy o wysokiej zawartości azotu (w celu pobudzenia wzrostu) lub zrównoważone, np. ROSASOL 29-10-10-3, 19-19-19, a na glebach zasobnych w fosfor nawozy o niskiej jego zawartości, np. ROSASOL 12-3-43; 
• pod koniec czerwca/w lipcu ograniczamy stosowanie azotu, zwiększamy natomiast dawkę potasu, stosując np. ROSASOL 9-12-36, 8-24-34, 8-17-41; 
• istotne jest, aby zakończyć fertygację pod koniec lipca/do połowy sierpnia, żeby nie przedłużać wegetacji drzew; 
• w sadach, w których są proste instalacje do dozowania nawozów, nie wolno stosować łącznie siarczanu magnezu z saletrą wapniową oraz z nawozami zawierającymi fosfor, ponieważ grozi to wytrąceniem osadów i zatkaniem kapilar;
• mikroelementy w postaci chelatów najlepiej stosować łącznie z roztworem saletry wapniowej.

Natomiast Paweł Barański przedstawił ofertę prowadzonej przez siebie firmy Chłodnie KA Barański w zakresie chłodnictwa i przechowywania owoców. Proponował rozwiązania zapewniające przechowywanym owocom warunki kontrolowanej atmosfery oraz warunki niskich stężeń CO2 (poniżej1%) i O2 (poniżej 1%). Realizowane projekty dotyczą nie tylko przechowywania jabłek, lecz także coraz częściej owoców miękkich (jagód borówki wysokiej).

Dorota Łabanowska-Bury