Grupa spółdzielcza
Spółdzielnia Ogrodnicza w Grójcu powstała w lutym 1945 r. Obecnie – jak informował Sławomir Rzeźnicki (fot. 1), jeden z jej członków – po restrukturyzacji, już jako grupa producentów zrzesza 34 członków, w większości z rejonu Błędowa. Spółdzielnia jest wstępnie uznaną grupą producentów (okres ten zakończy się w 2015 r.), a jej prezesem jest Piotr Szybiński.
W strukturze nasadzeń członków grupy dominują jabłonie – łącznie około 340 ha. Roczna produkcja i sprzedaż owoców tego gatunku to około 12 000 ton.
Owoce większości odmian (pomijając letnie, m.in. ‘Paulared’) są dostępne przez cały rok. W uprawie gruszy przeważa ‘Konferencja’, zaś w mniejszych ilościach rosną ‘Lukasówka’, ‘Patten’ i ‘Faworytka’. Są też nasadzenia czereśni (m.in. ‘Regina’, ‘Poznańska’, ‘Vanda’, ‘Sylvia’) oraz wiśni (z przeznaczeniem do przemysłu przetwórczego) i śliwy (m.in. ‘Čačanska Lepotica’, ‘Čačanska Rana’, Čačanska Najbolia’ oraz ‘Bluefre’, ‘Oneida’, ‘Valor’, ‘Empress’ i ‘President’). Członkowie grupy coraz częściej decydują się też na zakładanie plantacji borówki wysokiej (m.in. ‘Bluecrop’, ‘Duke’, ‘Nelson’, ‘Chandler’ i ‘Lateblue’), a jej owoce coraz częściej kupowane są przez klientów zza wschodniej granicy.
Fot. 1. Sławomir Rzeźnicki jest od wielu lat związany ze Spółdzielnią Ogrodniczą w Grójcu
Plusy dla członków
Dzięki dofinansowaniu z UE, do dyspozycji członków zakupiono platformy samojezdne (m.in. Pillon, Orsi, Hercules). Natomiast dla poprawienia warunków przechowywania owoców wybudowano w Błędowie kompleks z komorami przechowalniczymi (fot. 2) oraz dofinansowano modernizację obiektów chłodniczych na terenie indywidualnych gospodarstw członków grupy. – Dzięki temu owoce sprzedawane przez grupę są dobrej jakości, nawet po kilkumiesięcznym okresie przechowywania. Notuje się też mniejsze straty z powodu rozwijających się chorób grzybowych i tzw. ususzki – informował S. Rzeźnicki. Do dyspozycji członków grupy zakupiono także kilka tysięcy skrzyń drewnianych i plastikowych (m.in. Schoeller Arca Systems) do przechowywania owoców (fot. 3). Podczas zbioru owoców oraz innych prac związanych m.in. z ich transportem wykorzystywane są także maszyny wielofunkcyjne, tzw. ładowacze, firm Multione i Weidemann.
Fot. 2. Część obiektu w Błędowie
Fot. 3. Owoce są składowane w plastikowych skrzyniach
[NEW_PAGE]Doradztwo produkcyjne dla członków Spółdzielni zapewniają doradcy z firmy Soska Konsulting oraz holenderski specjalista Peter van Arkel. Członkowie grupy chętnie biorą udział w spotkaniach sadowniczych, plenerowych pokazach dotyczących m.in. cięcia i formowania koron drzew, przerzedzania zawiązków, strategii prowadzenia zabiegów ochrony.
Obiekt przechowalniczo–logistyczny
Pierwszy obiekt Spółdzielnia była w stanie wybudować dzięki własnym środkom. W 2005 r. rozpoczęto budowę hali o powierzchni 2500 m2 i, jak wspomina S. Rzeźnicki, był to jeden z pierwszych takich obiektów przechowalniczo – logistycznych w tym rejonie. Generalnym wykonawcą była firma Rosa Hale, z którą współpracowano także podczas kolejnych inwestycji. Pierwszą zakupioną wspólnie dla członków maszyną była używana do dnia dzisiejszego czterościeżkowa, elektroniczna linia sortująca do owoców Perfect z wodnym rozładunkiem Burg, zamontowana przez firmę Rewera (fot. 4). Maszyna ta jest wyposażona w pięć stołów do pakowania owoców, a na każdym stanowisku jest umieszczona waga kontrolna (fot. 5). Maszynę tę zakupiono przed 6 laty, a jej wydajność to 5 t/godz. – Obecnie taka wydajność nie jest wystarczająca, więc owoce przygotowywane są do sprzedaży w systemie dwuzmianowym – informowała Hanna Sobczyńska, menadżer eksportu i dyrektor ds. handlu w grupie.
Fot. 4. Elektroniczna sortownica do owoców Perfect
Fot. 5. Stoły do pakowania
Nowa część obiektu (7500 m2) powstaje etapowo. W pierwszej kolejności wybudowano halę z komorami chłodniczymi. W tym sezonie owoce są więc przechowywane w 8 komorach po 200 ton każda (fot. 6), a po przygotowaniu do sprzedaży – w komorze logistycznej (fot. 7).
Fot. 6. Do użytku oddano już 8 komór przechowalniczych z KA
Fot. 7. W komorze logistycznej zapakowane owoce oczekują na transport
Wszystkie komory wyposażone są w drzwi gazoszczelne (firmy Żelazo) otwierane ręcznie, natomiast drzwi do komory logistycznej otwierane są automatycznie. Obsługa komór przechowalniczych i linii sortującej, a także załadunek i rozładunek samochodów ułatwiają elektryczne wózki widłowe Linde (fot. 8) oraz wózki ręczne.
Fot. 8. Do transportu bliskiego wykorzystywane są wózki Linde
[NEW_PAGE]
Nowoczesne chłodnictwo
Instalacja chłodnicza została zaprojektowana na trzech zespołach sprężarkowych. Każdy z nich zasila trzy komory chłodnicze. Układ jest układem freonowym bezpośrednim. W każdej komorze chłodniczej umieszczono po jednej przemysłowej chłodnicy powietrza. Wyjątek stanowi komora przeznaczona do szybkiego schładzania – tam zamontowano dwie chłodnice. Zespoły sprężarkowe zostały zbudowane na sprężarkach firmy Bitzer, jedna ze sprężarek w zespole jest sterowana inverterem. Każdy zespół ma też wymiennik ciepła do podgrzewania wody służącej do odszraniania chłodnic, co pozwala na istotne zmniejszenie zużycia energii elektrycznej. Chłodnice są zasilane przez elektroniczne zawory rozprężne.
Instalacja kontrolowanej atmosfery została zaprojektowana na centralnym dwuzbiornikowym adsorberze firmy Fruitcontrol (fot. 9). Znajduje się tam również centralny generator azotu.
Fot. 9. Instalacja kontrolowanej atmosfery Fruitcontrol, fot. R. Barański
Układ kontrolowanej atmosfery jest sterowany komputerem z programem pozwalającym na kontrolowanie parametrów pracy urządzeń z centrum serwisowego.
Rynki zbytu owoców
Spółdzielnia 70% owoców produkowanych w sadach swoich członków przeznacza na rynek wschodni. Na rynku rosyjskim są one sprzedawane m.in. w supermarketach. Kluczowi klienci często odwiedzają Polskę i negocjują warunki sprzedaży (fot. 10). 
Fot. 10. Podczas wizyty jednego z kluczowych klientów z Mołdawii (na zdjęciu Hanna Sobczyńska i Viorel Revenco)
Klienci zza wschodniej granicy preferują odmiany o czerwonym rumieńcu: ‘Šampion’, grupa Jonagoldów, ‘Idared’, ‘Gala’. Jedyną odmianą o zielonej skórce, która znajduje tam zbyt, jest ‘Golden Delicious’.
Natomiast krajowi odbiorcy kupują 15% jabłek (m.in. są one sprzedawane przez supermarkety sieci Selgros i Biedronka), a pozostała część jest eksportowana na inne rynki. Dotychczas, jak informowała H. Sobczyńska, niewielkie ilości owoców kupowali klienci z Północnej Afryki (m.in. Egiptu), Czech, Bułgarii, Rumunii oraz Europy Zachodniej – Belgii i Niemiec. Najczęściej jabłka są przygotowywane na eksport w kartonach otwartych o pojemności 13 kg. Ponadto są one pakowane w kartony 6 kg, w których układane są na wytłoczkach, a także foliowe woreczki o pojemności 3 kg.
W planach
W kolejnym etapie, który został już zakończony, przygotowano halę do wstawienia nowej maszyny sortującej ze stołami do pakowania oraz część biurową i socjalną. W obiekcie już w tym roku stanie wydajna (12 000 t/ godz.) maszyna typu mix, dzięki której możliwe będzie zarówno wstępne sortowanie, jak i pakowanie owoców we wszelkiego rodzaju opakowania, zgodnie z zamówieniem klienta. Pakowanie jabłek w kartony luzem i na wytłoczki będzie odbywało się na stołach typu return. Część wstępnie posortowanych jabłek będzie przeznaczana do pakowania w woreczki foliowe lub na tacki obciągane folią termokurczliwą.
Dorota Łabanowska-Bury
Fot. 1–8, 10 D. Łabanowska-Bury
Artykuł pochodzi z numeru 4/2013 MPS „Sad”
